Οι Ισλανδοί ψήφισαν "ΟΧΙ"!

Γράφει ο Νίκος Κοτζιάς.

Με αφορμή το Δημοψήφισμα ανυπακοής στην Ισλανδία!

Ο ισλανδικός λαός ψήφισε «όχι» στη συμφωνία της κυβέρνησής του να πληρώσει η Ισλανδία, παρά την χρεοκοπία της, χρέη προς τρίτους, κράτη όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ολλανδία, καθώς και για καταθέσεις πολιτών αυτών των κρατών.

Το καινούργιο και εντυπωσιακό είναι το ότι για πρώτη φορά στις τελευταίες δεκαετίες τέθηκε το ζήτημα του χειρισμού του χρέους μιας χώρας και των τραπεζών της, στη δημοκρατική κρίση του ίδιου του λαού.

Το «όχι» των Ισλανδών, ανέδειξε, πρώτον, το γεγονός ότι όταν καταρρέει το χρηματοπιστωτικό σύστημα μιας χώρας, την ευθύνη δεν μπορεί να την έχει αποκλειστικά η κυβέρνηση, οι πολίτες και οι εγχώριοι θεσμοί, και να μην ευθύνονται εκείνοι που επί δεκαετίες έκαναν υπερκέρδη ή καρπώθηκαν τόκους υψηλότερους της ηπειρωτικής Ευρώπης.

Το «όχι» ανέδειξε, επίσης, δεύτερον, το δικαίωμα ενός λαού να έχει λόγο και να συμμετέχει στην αξιολόγηση μιας συμφωνίας ανάμεσα σε κυβερνήσεις που αφορά την ίδια την «τσέπη» του. Έδειξε ότι οι κοινωνίες δικαιούνται να απορρίπτουν συμφωνίες μεταξύ κυβερνήσεων καθώς και με τράπεζες. Με τέτοια δημοψηφίσματα δυναμώνει η διαπραγματευτική θέση αδύναμων χωρών έναντι εκείνων που επιβάλουν απαράδεχτες «λύσεις».

Αποδεικνύεται, λοιπόν, πόσο λανθασμένη είναι η πολιτική που υποχωρεί σε πιέσεις, στο όνομα ότι οι δανειζόμενοι δεν δικαιούνται να θέτουν όρους ή να διαπραγματεύονται. Λογική με την οποία, εξάλλου, κινήθηκε και η ισλανδική κυβέρνηση και την οποία την τέλειωσε το «όχι» στο δημοψήφισμα. Όλοι εκείνοι στην Ισλανδία, που νόμιζαν ότι στους δανεισμούς δεν δύναται να γίνει διαπραγμάτευση ως προς τους όρους τους, θα υποχρεωθούν τώρα να διαπραγματευτούν. Στις διαπραγματεύσεις δεν μπορεί να επιβάλλει ο ισχυρός μονοσήμαντα την ισχύ του. Η επιβολή των απαιτήσεων του, δεν είναι μονόδρομος όπως πιστεύουν πολλοί, ανάμεσά τους και μέλη της παρούσης ελληνικής κυβέρνησης. Και τέλος, τρίτο, για πρώτη φορά στην ιστορία των χρηματοπιστωτικών αγορών, απεφάσισαν οι φορολογούμενοι, δηλαδή οι πολίτες ενός κράτους, για το αν θέλουν, με ποιο τρόπο και με ποια μέθοδο να ξεπληρώσουν τα χρέη που δημιούργησε η πολιτική των κυβερνώντων καθώς και οι επιλογές των τραπεζιτών. Αν, δηλαδή, ένας λαός οφείλει να νιώθει ενοχές και να πληρώνει αναγκαστικά τις επιλογές εκείνων που αποφάσιζαν επί δεκαετίες χωρίς την ουσιαστική συμμετοχή του ή μπορεί να επιλέξει και άλλους δρόμους. Το ισλανδικό δημοψήφισμα αποτελεί την πρώτη μεγάλη κοινωνική δημοκρατική παρέμβαση στις σχέσεις πολιτικής και οικονομίας, κοινωνίας και χρηματοπιστωτικών αγορών μετά από δεκαετίες. Στην ουσία με το δημοψήφισμα τέθηκε σε αμφιβολία εάν ένας λαός οφείλει να πληρώνει τα χρέη που δημιουργούν κάποιες τράπεζες.