Το Ισλανδικό θαύμα απέναντι στην Ελληνική τραγωδία!

Η Ισλανδία χρεοκόπησε και η Ελλάδα  σώθηκε;

Είστε σίγουροι ότι συνέβησαν έτσι τα πράγματα;

Η Ελλάδα συνεχίζει να βυθίζεται στο τέλμα της  λιτότητας, της ύφεσης, της ανεργίας και της κοινωνικής εξαθλίωσης  και ταυτόχρονα να αλυσοδένεται όλο και περισσότερο  από τις απαιτήσεις της Τρόικας και τα συμφέροντα της Γερμανίας. Σε πλήρη αντίθεση η Ισλανδία, η οποία επέλεξε να πολεμήσει τις τράπεζες μετά την πιστωτική κρίση του 2008, έχει όχι μόνο εξέλθει από την κρίση  αλλά εμφανίζει πλέον και γοργό ρυθμό ανάπτυξης.

Η χώρα που πρώτη χτυπήθηκε από την οικονομική κρίση και που πτώχευσε το 2008, με ένα χρέος για το 2007 στο 900% του ΑΕΠ της και μετά από μια χρηματοπιστωτική κρίση που οδήγησε τρεις τράπεζές της να πτωχεύσουν και το νόμισμά της να χάσει το 85% της αξίας του έναντι του ευρώ, πλέον βρίσκεται στην ευχάριστη θέση να κάνει τους οικονομολόγους του ΔΝΤ να παθαίνουν εγκεφαλικά!

Η ισλανδική οικονομία, με ΑΕΠ 13 δισ. δολαρίων, συρρικνώθηκε κατά 6,7% το 2009, αλλά σημείωσε ανάπτυξη 2,9% το 2011 και θα αναπτυχθεί κατά 2,4% φέτος και το 2013, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, ενώ οι χώρες του ΟΟΣΑ προβλέπεται να αναπτυχθούν μόνο κατά 1,6%. Η κορόνα έχει ανατιμηθεί (!) πάνω από 10% την τελευταία διετία. Οι τιμές των κατοικιών στη χώρα είναι σήμερα μόνο περίπου 3% χαμηλότερες από τις τιμές που ίσχυαν τον Σεπτέμβριο του 2008, λίγο πριν από την κρίση. Ο οίκος Fitch αναβάθμισε την περασμένη εβδομάδα το αξιόχρεο της Ισλανδίας σε διαβαθμισμένο επίπεδο με σταθερή προοπτική και δήλωσε ότι “ήταν επιτυχημένη η ανορθόδοξη πολιτική της για την αντιμετώπιση της κρίσης”.

Οι τράπεζες της Ισλανδίας διέγραψαν δάνεια των νοικοκυριών που αντιστοιχούν στο 13% του ΑΕΠ της χώρας, μειώνοντας το βάρος χρέους για περισσότερο από το ένα τέταρτο του πληθυσμού της, αναφέρει δημοσίευμα του Bloomberg που επικαλείται τα στοιχεία έκθεσης της Ισλανδικής Ένωσης Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών (Icelandic Financial Services Association). Τον περασμένο Φεβρουάριο, το Bloomberg έγραφε: «Σε αντίθεση με άλλες χώρες, που ενίσχυσαν με δισεκατομμύρια τις τράπεζές τους προκειμένου να τις διατηρήσουν ζωντανές, η Ισλανδία τις έθεσε υπό επιτροπεία. Επέλεξε να μην προστατεύσει τους δανειστές του τραπεζικού της συστήματος, τα κεφάλαια των οποίων είχαν φτάσει τα $209 δισ, ένα ποσό που αντιστοιχεί σε 11 φορές του ΑΕΠ της χώρας». «Η Ισλανδία έκανε το σωστό, ρίχνοντας τα βάρη των τραπεζικών απωλειών στους πιστωτές, και όχι στους φορολογούμενους…», λέει ο Νομπελίστας Joseph Stiglitz. «Σε αντίθεση με την Ιρλανδία, που τα έκανε όλα λάθος και αποτελεί το χειρότερο παράδειγμα». (Όσο για την Ελλάδα  ο νομπελίστας οικονομολόγος δεν την σχολίασε καθόλου...)

 Πως όμως συντελέστηκε το Ισλανδικό Θαύμα;

Η Ισλανδία ( με πληθυσμό 320 χιλιάδων) ήταν μια από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου. Το 2003 με την τελική επικράτηση του νεοφιλελεύθερου καθεστώτος όλες οι τράπεζες ιδιωτικοποιήθηκαν και, με στόχο την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, οι τράπεζες αυτές προσέφεραν το "online-bankink": με την συνδρομή του χαμηλότερου δυνατού κόστους οι τράπεζες αυτές έδειχναν μεγάλα ποσοστά κερδών. Οι λογαριασμοί, οι οποίοι ονομάστηκαν IceSave, προσέλκυσαν πολλούς μικρούς Βρετανούς και Ολλανδούς επενδυτές. Αλλά παράλληλα με την αύξηση των επενδύσεων αυξανόταν και το εξωτερικό χρέος των τραπεζών. Το 2003 το χρέος της Ισλανδίας ήταν ίσο με το 200% του ΑΕΠ, ενώ το 2007 είχε φτάσει στο 900%. Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 έδωσε το τελικό χτύπημα. Οι τρείς βασικές τράπεζες της Ισλανδίας ( Landbanki, Kapthing και η Glitnir) πτώχευσαν. Η κορόνα έχασε 85% της αξίας της έναντι του Ευρώ. Στο τέλος του χρόνου η Ισλανδία κήρυξε πτώχευση.

Ο πρωθυπουργός της τότε σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης συνασπισμού Γκέιρ Χόρντε βρισκόταν σε διαπραγματεύσεις για την παροχή δανείου ύψους 2.1 δισεκατομμυρίων δολαρίων, στο οποίο  δάνειο η Βρετανία και η Ολλανδία πρόσθεσαν ακόμα 2.5 δισεκατομμύρια ως απαιτήσεις για τους πολίτες τους που είχαν καταθέσεις στις Ισλανδικές Τράπεζες. Οι διεθνείς οικονομικοί κύκλοι πίεζαν την Ισλανδία για δραστικά μέτρα. Το ΔΝΤ και η ΕΕ ήθελαν να πάρουν το πιο πάνω χρέος «πάνω τους», με επιχείρημα ότι αυτός ο τρόπος είναι ο μόνος για να μπορέσει η Ισλανδία να ξεπληρώσει την Βρετανία και την Ολλανδία.

Οι συνεχόμενες λαϊκές διαμαρτυρίες και ταραχές ανάγκασαν την κυβέρνηση να παραιτηθεί. Οι πρόωρες εκλογές του Απριλίου του 2009 ανέδειξαν στην κυβέρνηση έναν αριστερό συνασπισμό ο οποίος καταδίκασε το νεοφιλελεύθερο οικονομικό σύστημα, αλλά γρήγορα κι αυτός παραδόθηκε στις ξένες απαιτήσεις  με βάση τις οποίες η Ισλανδία έπρεπε να πληρώσει συνολικά τρία και πλέον δισεκατομμύρια Ευρώ. Έπρεπε δηλαδή ο κάθε Ισλανδός για τα επόμενα 15 χρόνια να πληρώνει 100 Ευρώ κάθε μήνα, πρακτικά δηλαδή να θυσιαστεί για να καλύψει τα χρέη των ιδιωτικών  Τραπεζών προς τους πελάτες τους. Αυτή ήταν η σταγόνα με την οποία ξεχείλισε το ποτήρι. Οι πολίτες της χώρας είχαν διαφορετική άποψη και πήραν την υπόθεση στα χέρια τους. Συγκέντρωσαν δεκάδες χιλιάδες υπογραφές και ανάγκασαν τον πρόεδρο να θέσει σε δημοψήφισμα το σχέδιο που είχε συμφωνηθεί με το ΔΝΤ.

Αυτό που συνέβη ήταν πρωτοφανές. Η άποψη ότι οι Ισλανδοί πρέπει να πληρώσουν για τα λάθη των οικονομικών μονοπωλίων, ότι το σύνολο της χώρας πρέπει να πολιορκείται για αποπληρωμή ιδιωτικών χρεών, άλλαξε την σχέση μεταξύ πολιτών και πολιτικών θεσμών, γεγονός το οποίο τελικά ανάγκασε και οδήγησε και την πολιτική ελίτ της Ισλανδίας να συνταχθεί με το μέρος λαού. Ο πρόεδρος Όλαφ Ραγκνάρ Γκρίμσον αρνήθηκε να επικυρώσει τον νόμο ο οποίος ανάγκαζε τους πολίτες να σηκώσουν τα βάρη των Ισλανδικών τραπεζών και συμφώνησε να συγκαλέσει δημοψήφισμα.

Φυσικά η διεθνής κοινότητα αύξησε την πίεση στην Ισλανδία. Η Βρετανία και η Ολλανδία απειλούσαν με σκληρή καταστολή η οποία θα οδηγούσε σε απομόνωση της χώρας. Όταν η Ισλανδία ετοιμαζόταν για δημοψήφισμα, το ΔΝΤ απειλούσε την χώρα να στερήσει οποιαδήποτε βοήθεια. Η Βρετανική κυβέρνηση απειλούσε να παγώσει τις καταθέσεις και τις αποταμιεύσεις των Ισλανδών. Όπως έλεγε ο Γκρίμσον: «Μας έλεγαν αν δεν δεχθούμε τους όρους τους, θα γίνουμε η Κούβα του Βορρά. Ναι, αλλά αν συμφωνούσαμε θα γινόμασταν η Αϊτή του Βορρά».

Στο δημοψήφισμα του Μαρτίου του 2010 το 93% των Ισλανδών ψήφισαν κατά της πληρωμής των χρεών. Το ΔΝΤ πάγωσε τους δανεισμούς αμέσως. Αλλά ο Ισλανδικός Λαός δεν πτοήθηκε. Με την υποστήριξη των οργισμένων πολιτών η κυβέρνηση ξεκίνησε έρευνες για αστικές και ποινικές ευθύνες κατά των υπευθύνων για την οικονομική κρίση. Η Ιντερπόλ εξέδωσε διεθνές ένταλμα σύλληψης για τον πρώην πρόεδρο της τράπεζας Kaupthing, Σιγκιζμούντ Έϊναρδσον. Αλλά και πολλοί άλλοι τραπεζίτες, εγκατέλειψαν εσπευσμένα την χώρα καθώς εκκρεμούσαν εναντίον τους εντάλματα σύλληψης.

Σύμφωνα με τον Ισλανδό υπουργό Οικονομικών Arni Pall Arnason, η απόφαση να μοιραστούν τα βάρη οι δανειστές και όχι να τα πληρώσουν οι Ισλανδοί πολίτες, ήταν η απόφαση που έσωσε την χώρα, και που διασφάλισε το μέλλον της. «Αν στηρίζαμε τις τράπεζες, θα είχαμε την τύχη της Ιρλανδίας» λέει, «που αναγκάστηκε να ζητήσει την βοήθεια του ΔΝΤ και της ΕΕ». «Στην αρχή, οι τράπεζες και τα υπόλοιπα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μας έλεγαν πως δεν πρόκειται ποτέ να σας ξαναδανείσουμε χρήματα, μετά το έκαναν … 10 χρόνια, και λίγο πιο μετά 5. Τώρα μας λένε πως είναι έτοιμοι να μας δανείσουν και πάλι». Και πράγματι η προχθεσινή αναβάθμιση της Ισλανδικής οικονομίας από τον οίκο Fitch δίνει την δυνατότητα στην Ισλανδία να ξαναδανειστεί από τις Παγκόσμιες Αγορές  με χαμηλότατα επιτόκια που σίγουρα θα ζηλεύουν η Ιταλία και η Ισπανία. Το αν όμως θα ξαναδανειστούν οι Ισλανδοί θα είναι πλέον δική τους απόφαση και όχι της Κυβέρνησής τους! Γιατί οι Ισλανδοί προχώρησαν ένα βήμα πιο πέρα...

Οι Ισλανδοί δεν σταμάτησαν εκεί: αποφάσισαν να υιοθετήσουν νέο σύνταγμα, το οποίο θα απαλλάξει την χώρα από την δύναμη της Διεθνούς οικονομίας και των "εικονικών" νομισμάτων.

Για να γραφτεί νέο σύνταγμα ο Λαός της Ισλανδίας εξέλεξε 25 άτομα μεταξύ 522 ενήλικων, οι οποίοι δεν ανήκαν σε κανένα από τα πολιτικά κόμματα του κατεστημένου. Οι αντιπρόσωποι αυτοί έπρεπε να είχαν προταθεί τουλάχιστον από 30 άλλα άτομα. Το κείμενο-πρόταση  για το Νέο Σύνταγμα  γράφτηκε μέσα από το "διαδίκτυο". Οι πολίτες μπορούσαν να κάνουν προτάσεις και σχόλια, βλέποντας και κρίνοντας με τα ίδια τους τα μάτια και συμβάλλοντας με τις σκέψεις τους και τους προβληματισμούς τους στην διαμόρφωση του νέου Ισλανδικού συντάγματος. Το σύνταγμα το οποίο τελικά γεννήθηκε μέσα από αυτή την αμεσοδημοκρατική διαδικασία, θα παρουσιαστεί στο κοινοβούλιο προς έγκριση μετά από τις επόμενες εκλογές.

«Εμείς, που κατοικούμε στην Ισλανδία, θέλουμε να δημιουργήσουμε μια δίκαιη κοινωνία, όπου όλοι είναι ίσοι. Η διαφορετική καταγωγή μας, μας κάνει πιο πλούσιους ως σύνολο και μαζί έχουμε την ευθύνη για να κληρονομήσουμε στις επόμενες γενιές, τη γη και την ιστορία, τη φύση, τη γλώσσα και τον πολιτισμό», έτσι θα ξεκινά το καινούργιο Σύνταγμα της μικρής νησιωτικής αυτής χώρας που ήταν στα πρωτοσέλιδα των ΜΜΕ το 2008 όταν χρεοκόπησε, αλλά σήμερα κανείς δεν μιλά για αυτήν! Παράδειγμα προς μίμηση ή προς αποφυγή; Για το ΔΝΤ  είναι παράδειγμα προς αποφυγή!  Και για πολλούς στην Υφήλιο η Ισλανδία είναι σίγουρα παράδειγμα προς απόκρυψη...