Πού οδηγεί η συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου...

Υπάρχει  εναλλακτική  λύση για την Ελλάδα;

Άρθρο του Στέργιου Σκαπέρδα,

καθηγητή οικονομικών του Πανεπιστήμιου της Καλιφόρνια (UCLA).

Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Ελευθεροτυπία".

Η συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου, που η νέα κυβέρνηση έχει ως αρχικό σκοπό να επικυρώσει, θα διαιωνίσει τις υφιστάμενες συνταγές της τρόικας. 

Αν και οι λεπτομέρειες της συμφωνίας δεν είναι ακόμη γνωστές, αν κρίνουμε από τον τρόπο που υπολογίστηκε το «κούρεμα» της συμφωνίας του Ιουλίου, όλες οι ενδείξεις είναι πως το χρέος θα μειωθεί ελάχιστα και θα είναι μακροπρόθεσμα εξοντωτικό. 

Επιπλέον, τα νέα ομόλογα θα διέπονται από το αγγλικό δίκαιο, αντί του ελληνικού δικαίου που τώρα διέπει τα περισσότερα ομόλογα που έχουν εκδοθεί πριν από το 2010. Αυτό σημαίνει πως θα είναι πολύ πιο δύσκολο να αθετηθεί το καινούριο χρέος σε σχέση με το παλιό. Επίσης, αν αργότερα η Ελλάδα φύγει από την ευρωζώνη αφού πρώτα επικυρώσει τη συμφωνία, θα είναι πολύ πιο δύσκολο ν'αλλάξουν τα καινούρια χρέη από ευρώ σε δραχμές απ' ό,τι αν τα χρέη συνέχιζαν να διέπονται από το ελληνικό δίκαιο. 

Η συνεχιζόμενη πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης είναι γνωστό πως οδηγεί σε ύφεση με υψηλή ανεργία που κρατάει χρόνια. Η παρούσα εμπειρία της Ελλάδας στην ευρωζώνη είναι παρόμοια με αυτήν της Μεγάλης Βρετανίας μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο όταν η στερλίνα επέστρεψε με βάναυσο τρόπο στην προ του πολέμου ισοτιμία του Χρυσού Κανόνα. Κι όμως όλοι οι κόποι, όπως είχε προειδοποιήσει ο Κέινς, πήγαν χαμένοι, καθώς η χώρα χρειάστηκε να εγκαταλείψει ξανά τον Χρυσό Κανόνα μετά το Κραχ. Ενα βασικό στοιχείο που κάνει την εσωτερική υποτίμηση πολύ δύσκολη είναι πως, καθώς μισθοί και τιμές πέφτουν, η αξία των χρεών δεν προσαρμόζεται. Αυτό κάνει τα χρέη ακόμη πιο δυσβάστακτα, οδηγώντας σε μεγαλύτερες μειώσεις στην κατανάλωση και σε αθέτηση πληρωμών, τα οποία με τη σειρά τους οδηγούν σε περιστολή των πιστώσεων, περαιτέρω συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας και αύξηση της ανεργίας. Επειτα, ο κύκλος επαναλαμβάνεται. 

Η λιτότητα και οι περικοπές των εισοδημάτων θα συνεχιστούν, με περαιτέρω αύξηση της ανεργίας και το τέλος της κατηφόρας να μην είναι ορατό. Οι νέοι, οι εξειδικευμένοι και όσοι μπορέσουν να βρουν εργασία στο εξωτερικό θα μεταναστεύσουν. Ετσι, τα πιο παραγωγικά τμήματα της κοινωνίας θα σταματήσουν να συνεισφέρουν, μειώνοντας κι άλλο τους φόρους και ασκώντας πρόσθετη πίεση στα δημόσια οικονομικά, στις συντάξεις και στις κοινωνικές υπηρεσίες. 

Λόγω των πολλών επισφαλών δανείων, οι ελληνικές τράπεζες πρώτα θα εθνικοποιηθούν και ύστερα θα πουληθούν σε ιδιώτες. Αυτοί οι ιδιώτες πιθανότατα θα είναι ξένοι, χωρίς τους δεσμούς εκείνους που κάνουν τις τράπεζες να ανταποκρίνονται στις τοπικές ανάγκες. 

Η συνεχιζόμενη μείωση του εισοδήματος της χώρας δεν θα ελαφρύνει το βάρος του δημόσιου χρέους. Για να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση, ευρωπαίοι αξιωματούχοι θα αναλάβουν τις θέσεις κλειδιά στον δημοσιονομικό μηχανισμό της χώρας. Ολες οι σημαντικές αποφάσεις που αφορούν τον ελληνικό λαό θα παίρνονται εκτός Ελλάδος. Στη χώρα θα υπάρχει μια επίφαση μόνο δημοκρατίας και εθνικής κυριαρχίας. Αυτό, πάντως είναι το ειρηνικό σενάριο, που αγνοεί τις συνέπειες που συνήθως έχει μια παρατεταμένη έλλειψη κυβερνητικής νομιμοποίησης: κοινωνικό χάος, άνθηση μαφιόζικων συμμοριών αλλά ίσως και κινήματα αντίστασης. 

Επομένως, το σενάριο της επικύρωσης της συμφωνίας της 26ης Οκτωβρίου οδηγεί σε οικονομική, δημογραφική, κοινωνική και εθνική καταστροφή. 

Εν αντιθέσει προς την κυρίαρχη άποψη στα ελληνικά ΜΜΕ, πολλοί ξένοι ανεξάρτητοι οικονομόλογοι και παρατηρητές θεωρούν πως υπάρχει εναλλακτική λύση, που είναι μακροπρόθεσμα πολύ καλύτερη: η αθέτηση πληρωμών και η έξοδος από την ευρωζώνη. 

Μια αθέτηση πληρωμών με ελληνική πρωτοβουλία θα κάνει τη χώρα ενεργό συμμέτοχο στις διαπραγματεύσεις για το χρέος, αντί να είναι υπόθεση ιδιωτικών συζητήσεων ανάμεσα στη γερμανίδα καγκελάριο και τον γάλλο πρόεδρο. Μια τέτοια αθέτηση πληρωμών θα οδηγήσει σε ένα πιο βιώσιμο χρέος αλλά επίσης και σε πιθανή έξοδο από την ευρωζώνη. 

Η έξοδος θα επιτρέψει να εναρμονιστεί η νομισματική πολιτική στις ανάγκες της χώρας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό εν μέσω της οικονομικής ύφεσης στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα, με τις πιστώσεις και τη ρευστότητα σοβαρά περιορισμένες, πλήττοντας βαριά τον ζωτικό τομέα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. 

Η υποτίμηση του νέου νομίσματος θα βελτιώσει σημαντικά τη διεθνή ανταγωνιστικότητα. Ο τουρισμός και οι εξαγωγές θα τονωθούν και οι εισαγωγές θα μειωθούν και θα υποκατασταθούν εν μέρει από την εγχώρια παραγωγή. Τα αιτήματα των εμπόρων, των εργαζομένων και των επιχειρηματιών θα ακούγονται στην Αθήνα αντί (να μην ακούγονται) στη Φραγκφούρτη και στις Βρυξέλλες. 

Εξάλλου, η ευρωζώνη πιθανότατα θα συρρικνωθεί και η Ελλάδα μάλλον θα φύγει έτσι κι αλλιώς αργότερα με χειρότερους όρους. Το κόστος και τα προβλήματα μιας εξόδου θα επικεντρωθούν στο βραχυπρόθεσμο διάστημα, αλλά ένας καλύτερος σχεδιασμός και συντονισμός θα μπορούσαν πραγματικά να κάνουν τη διαφορά κατά τη διάρκεια της μετάβασης.