Πριν την βουτιά στην Μεγάλη Ύφεση...

Σε πορεία μιας Μεγάλης Ύφεσης βαδίζει η παγκόσμια οικονομία, με ορατό το ενδεχόμενο και δεύτερου κρισιακού σπασμού, μεγαλύτερου από αυτόν που προκάλεσε η κατάρρευση της Λίμαν Μπράδερς το 2008. Εκτός από την ευρωζώνη, άγνωστο στο ευρύ κοινό είναι το γεγονός ότι βαθιά και οξύτατη κρίση αντιμετωπίζουν ΗΠΑ και Μ. Βρετανία, ενώ στην Ιαπωνία το ΑΕΠ μειώνεται απόλυτα.

Άρθρο του Βασίλη Γάτσιου,

αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Πριν".

Προς μαζική, πλανητική καταστροφή κεφαλαίων!

Συμπληρώθηκε ήδη ο 4ος χρόνος απο το ξέσπασμα της διεθνούς καπιταλιστικής κρίσης το καλοκαίρι του 2007. Κρίση που οδήγησε σε ιστορικού χαρακτήρα ύφεση, με αποτέλεσμα το 2009 τη μείωση του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά 0,6%, για πρώτη φορά μετά το 1946, την ασταθή και ασθενική ανάκαμψή του το 2010 (4,5%) και την προβλεπόμενη ακόμα ασθενέστερη του 2011 (3,2%).

Φαίνεται πως το αμέσως επόμενο διάστημα η διεθνής καπιταλιστική οικονομία θα μπει έτσι και αλλιώς σε μια φάση με κύρια χαρακτηριστικά τη μαζική πλανητική καταστροφή υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων και τις χρεωκοπίες κρατών, με ορατό το ενδεχόμενο νέου κρισιακού σπασμού. Που θα συνοδεύεται από μια αποσαρθρωτική φυματική αντιδραστική ανάπτυξη που προετοιμάζει την επόμενη κρίση. Όλα τα σημάδια –το βάθος, η διάρκεια, η αντοχή και η εξάπλωση της κρίσης χρέους, το διαρκές λαχάνιασμα του τραπεζιτικού - χρηματοπιστωτικού τομέα, η καθοδικές τάσεις στη βιομηχανική παραγωγή, η όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων– δείχνουν πως βαδίζουμε ολοταχώς προς ένα νέο κρισιακό σπασμό που θα βυθίσει την παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία σε μια «Μεγάλη Ύφεση» ανάλογη και ίσως μεγαλύτερη του 1929-1933.

Ήδη, με βάση την απότομη επιβράδυνση των ΑΕΠ των ανεπτυγμένων κρατών, οι προβλέψεις του ΔΝΤ για το ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ το 2011, αναθεωρήθηκαν προς τα κάτω: ΗΠΑ 1,5%, ευρωζώνη 1,6% και Ιαπωνία -0,5%. Πρόκειται για προβλέψεις υφεσιακής πορείας.

Σύμφωνα με στοιχεία της έκθεσης της βιομηχανικής αναπτυξιακής οργάνωσης UNIDO του ΟΗΕ (2/9/2011) εκτιμάται ότι η παγκόσμια βιομηχανική παράγωγη στο β’ τρίμηνο του 2011 κινήθηκε με καθοδικούς ρυθμούς αύξησης (5,2% έναντι 7,4% του α’ τρίμηνου του 2011), τονίζοντας πως αν συνεχιστεί η τάση αυτή, η παγκόσμια βιομηχανική παραγωγή θα είναι λίγο μικρότερη από το 2010 (5,2%). Καθοδικούς ρυθμούς αύξησης στο β’ τρίμηνο του 2011 σημείωσε η βιομηχανική παράγωγη των ΗΠΑ (4,4%) έναντι 7% του α’ τρίμηνου του 2011. Επιβράδυνση της βιομηχανικής τους παραγωγής γνώρισαν η Γαλλία, η Βρετανία, η Ιταλία, με εξαίρεση τη Γερμανία η οποία αύξησε τη βιομηχανική της παραγωγή (9,4%).

Παράλληλα με τη φυματική, μη μετρήσιμη επί της ουσίας, ανάπτυξη των χωρών που βρίσκονται στη δίνη της κρίσης, την ασθενική γενικότερη παγκόσμια ανάπτυξη και τη παγκόσμια βιομηχανική παραγωγή να έχει πάρει την κατιούσα, σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται η καθίζηση των χρηματιστηριακών αγορών, η τραπεζική κρίση και η έκρηξη του δημόσιου χρέους των χωρών της ΕΕ, αλλά και οι δημοσιονομικές εξελίξεις σε Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ. Το πρόβλημα για τις καπιταλιστικές κυβερνήσεις και τις κεντρικές Τράπεζες είναι ότι δεν μπορούν πλέον να αντιμετωπίσουν τη νέα βουτιά στην ύφεση με τις ενέσεις ρευστού που εκτίναξαν τα δημόσια χρέη σε δυσθεώρητα επίπεδα και απειλούν με καταρρεύσεις ακόμα και κράτη.

 Βαθιά κοινωνική κρίση σε Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ!

Οι εξελίξεις στην ευρωζώνη, που αντιμετωπίζει εκρηκτικά προβλήματα με κύριο χαρακτηριστικό την υπερχρέωση των χωρών του νότου (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία) έχουν φέρει στο προσκήνιο τις διαδικασίες της ελεγχόμενης χρεωκοπίας κρατών - μελών με πρώτη υποψήφια την Ελλάδα.

Εκείνο όμως που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον αλλά βρίσκεται στο παρασκήνιο της ειδησεογραφίας, είναι οι εξελίξεις σε Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ. Η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών προειδοποιεί σε έκθεσή της ότι το χρέος της Βρετανίας έχει αυξηθεί την τελευταία δεκαετία με τον ταχύτερο ρυθμό από όλες τις υπόλοιπες χώρες του G7. Το δημόσιο χρέος της χώρας βρίσκεται στο 89% του ΑΕΠ, με το όριο κινδύνου που θέτει η Τράπεζα να ξεκινά από το 80% έως το 100% του ΑΕΠ. Η υπέρβαση αυτού του ορίου συνιστά απειλή για την ανάπτυξη και δημιουργεί δυσοίωνες μακροοικονομικές προοπτικές. Χειρότερη είναι η κατάσταση ως προς το χρέος των επιχειρήσεων. Το 2010 έφτασε σε ποσοστό 126% του ΑΕΠ έναντι ορίου κινδύνου 90%. Τα βρετανικά νοικοκυριά είναι επίσης υπερχρεωμένα στο 106% του ΑΕΠ, με όριο κινδύνου το 85%. Η Βρετανία με τη σκληρή δημοσιονομική πειθαρχία όχι μόνο έχει αποτύχει στον περιορισμό των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού, αλλά σύντομα θα οδηγηθεί σε βαθιά κοινωνική κρίση, αφού σύμφωνα με έρευνα πανεπιστημιακών, ολοένα και περισσότερες οικογένειες των μεσαίων στρωμάτων θα μένουν άστεγες λόγω ύφεσης και περικοπής των κοινωνικών δαπανών (Τέλεγκραφ 31/8/2011).

Στις ΗΠΑ τέλος, στην καρδιά του καπιταλιστικού συστήματος, τα πράγματα είναι ακόμη πιο σοβαρά. Το δίδυμο ελλείμματος - χρέους των ΗΠΑ τείνει να γίνει ανεξέλεγκτο. Η αφθονία του ρευστού που ρίχτηκε στην αμερικανική οικονομία με τα δύο τελευταία προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης και το κράτημα των επιτοκίων σε χαμηλά επίπεδα, γύρω στο 0,25%, δεν στάθηκαν ικανά να αντιμετωπίσουν την κρίση. Γιατί η χαλαρή νομισματική πολιτική που δίνει ανάσες στην οικονομία με το τύπωμα δισ. εκατομμυρίων δολαρίων, προσκρούει στο φράγμα του πληθωρισμού και της υποτίμησης του δολαρίου. Έτσι ήρθαν στο προσκήνιο, για μια ακόμη φορά, τα όρια και τα αδιέξοδα της προωθούμενης νομισματικής πολιτικής. Πριν δύο περίπου μήνες (2 Αυγούστου) το ύψος του ανώτατου επιτρεπόμενου ορίου του δημοσίου χρέους των ΗΠΑ ανέβηκε από τα 14 στα 16 τρισ. δολάρια. Το νέο όριο του δημόσιου χρέους προήλθε μετά από συμβιβασμό που επιτεύχθηκε την ύστατη στιγμή μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων και οδήγησε στη συγκρότηση μιας δικομματικής επιτροπής η οποία επιφορτίστηκε την ευθύνη της απόφασης για περικοπές του προϋπολογισμού με ορίζοντα τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου του 2012. Όμως, όπως αναφέρουν διεθνή μέσα ενημέρωσης και οικονομολόγοι, είναι σχεδόν βέβαιο ότι κάτω από την επίδραση του προγράμματος περικοπής των δημοσίων δαπανών, της επαπειλούμενης ύφεσης και της συνεπακόλουθης κατάρρευσης των φορολογικών εσόδων, το δημόσιο έλλειμμα θα εκτιναχθεί σε τέτοιο ύψος, έτσι ώστε το όριο του δημόσιου χρέους των 16 τρισ. δολαρίων να απειλείται με κάλυψη πολύ πριν από τον Νοέμβριο του 2012. Πρόκειται για σοβαρό ενδεχόμενο που μοιάζει με κακόγουστο σενάριο επιστημονικής φαντασίας, αλλά σπέρνει τον πανικό στους κεφαλαιοκράτες όλης της γης. Όμως, με σενάριο επιστημονικής φαντασίας για τους ανά τη γη αστούς δεν έμοιαζε και το ενδεχόμενο της υποβάθμισης της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ από την "Στάνταρ εντ Πουρς" λίγους μήνες πριν γίνει γεγονός, στις 5 Αυγούστου; Εκτιμούμε ότι είναι κοντά η ώρα που το μεγαλύτερο καπιταλιστικό κέντρο του κόσμου θα κληθεί να αντιμετωπίσει τη δική του «ελεγχόμενη» χρεωκοπία με το δικό του «κούρεμα» χρέους, με μια ανεπανάληπτη επίθεση στα εργατικά, λαϊκά, δημοκρατικά και κοινωνικά δικαιώματα του αμερικανικού λαού, όπως ήδη συμβαίνει με την Ελλάδα. Με τη διαφορά ότι η τάξη των μεγεθών (ΗΠΑ-Ελλάδας) είναι απείρως ασύγκριτη. Αν για το «κούρεμα» του ελληνικού δημόσιου χρέους απαιτούνται μερικά δισ. ευρώ, για το «κούρεμα» του δημόσιου χρέους των ΗΠΑ θα απαιτηθούν μερικά τρισ. δολάρια. Μιλάμε για καταστάσεις που θα συνταράξουν συθέμελα το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα και θα προκαλέσουν ασύλληπτη καταστροφή κεφαλαίων με απρόβλεπτες παγκόσμιες οικονομικές και γεωπολιτικές εξελίξεις.