Ζητείται έκπληξις!

Tου Hλία Mαγκλίνη

Το Νοέμβριο του 1935 ο τριανταεξάχρονος Ερνεστ Χέμινγουεϊ δημοσίευσε στο περιοδικό Esquire ένα άρθρο με τον τίτλο «The Malady of Power», η αρρώστια της εξουσίας.

Σε αυτό, μνημονεύει έναν ανταποκριτή του Guardian του Μάντσεστερ, τον Μπιλ Ράιαλ, κομψευόμενο δανδή και πολύ ικανό δημοσιογράφο. Νοτιοαφρικανός στην καταγωγή, ο Ράιαλ τραυματίστηκε σοβαρά διοικώντας μια μονάδα πεζικού κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ανέλαβε πόστο στην υπηρεσία πληροφοριών και κατά τη διάσκεψη ειρήνης που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι, λειτούργησε σαν μεσάζων των Βρετανών, διαχειριζόμενος ποσά που του εμπιστεύονταν, προκειμένου να ασκήσει επιρροή σε ορισμένα άτομα και όργανα του γαλλικού Τύπου. «Ηταν πολύ ειλικρινής πάνω σ’ αυτό και μου έμαθε πολλά όταν ήμουν πιτσιρικάς ακόμα, τα οποία αποτέλεσαν τη βάση της όποιας εκπαίδευσης έλαβα στην αρένα της διεθνούς πολιτικής», γράφει ο Χέμινγουεϊ.
Μαζί με τον Ράιαλ, ο ρεπόρτερ Χέμινγουεϊ κάλυψε δημοσιογραφικά τη Διάσκεψη της Λωζάννης. Σε ένα από τα λουκούλεια γεύματά τους, ο Ράιαλ ανέπτυξε μια θεωρία, την οποία ο νεαρός «Χεμ» βρήκε ενδιαφέρουσα. Σύμφωνα με αυτή, η εξουσία επιδρά αρνητικά σε όσους την κατέχουν για πολλά χρόνια. «Ο Ράιαλ είπε ότι μπορείς να το δεις αυτό να συμβαίνει στον καθένα, αργά ή γρήγορα, ενώ ανέφερε και πολλά παραδείγματα», όπως ο Αμερικανός πρόεδρος Γούντροου Ουίλσον και ο Γάλλος πρωθυπουργός Κλεμανσό.
Ενα από τα πρώτα συμπτώματα αυτής της «ασθένειας της εξουσίας», είναι να είσαι καχύποπτος με τους συνεργάτες σου, να εκδηλώνεις μιαν υπέρμετρη ευαισθησία σε κάθε είδους ζήτημα, να αδυνατείς να δεχθείς την οποιαδήποτε κριτική και να πιστεύεις τυφλά ότι είσαι αναντικατάστατος, ότι τίποτα δεν είχε γίνει σωστά ώσπου να έρθεις στην εξουσία και ότι τίποτα δεν πρόκειται να γίνει σωστά εκτός κι αν παραμείνεις στην εξουσία. Στα 1935 ο Χέμινγουεϊ έγραφε ότι αυτή η ασθένεια είχε προσβάλλει τον πρόεδρο Ρούζβελτ, προβλέποντας ότι ο τελευταίος είχε ήδη αποφασίσει να σύρει την Αμερική στον επικείμενο πόλεμο.
Εννοείται ότι σε αντίθεση με τότε που η δημοκρατία ήταν κάτι νέο, σήμερα η θεωρία της «ασθένειας» της μακροχρόνιας εξουσίας δεν ξαφνιάζει κανέναν.

Το θέμα είναι ότι στη χώρα μας έχει γίνει τόσο αυτονόητη που τη θεωρούμε δεδομένη. Η αλαζονεία του σχεδόν δεκαετούς στην εξουσία ΠΑΣΟΚ (1993-2004) αντικαταστάθηκε από την αλαζονεία της Ν.Δ., η οποία, μέσα σε πέντε χρόνια νόσησε τόσο που συμπεριφέρθηκε λες και δεν θα την κουνούσε ποτέ κανένας από την εξουσία. Αποτέλεσμα; Κατά τα φαινόμενα, ετοιμάζεται να την παραδώσει ξανά στο ΠΑΣΟΚ. Το θέαμα είναι πληκτικό, σαν τις δημόσιες ομιλίες των υποψήφιων βουλευτών.

Κι αν κάποτε, οι «άρρωστοι της εξουσίας» ήταν πραγματικοί ηγέτες, σήμερα οι υποψήφιοι πρωθυπουργοί μοιάζουν να είναι απλώς προβλέψιμοι, άτολμοι, άχρωμοι κι άγευστοι.

...Ζητείται έκπληξις.