Κεφαλικός φόρος!

Χαράτσι!

Το χαράτσι ήταν ένας από τους δύο φόρους, τους οποίος επέβαλαν οι Τούρκοι στους χριστιανούς υπηκόους του Σουλτάνου. Ο άλλος ήταν ο φόρος αίματος, το λεγόμενο παιδομάζωμα.

Πρόκειται για ατιμωτικό κεφαλικό φόρο, ο οποίος επιβλήθηκε από τους πρώτους χρόνους του Ισλαμισμού. Ήταν η αποζημίωση για την παραχώρηση του δικαιώματος να ζει κανείς και να λατρεύει τον θεό του. Κάθε χριστιανός από το δωδέκατο έτος της ηλικίας του και μέχρι τον θάνατό του όφειλε να εξαγοράζει κάθε χρόνο την άδεια αυτή. Πλήρωνε τον φόρο και παραλάμβανε από τον εισπράκτορα την προσωπική του απόδειξη, η οποία λεγότανε χαράτσι. Η απόδειξη ήταν χάρτινη και είχε κάθε χρόνο διαφορετικό χρώμα, έφερε δε το εξής κείμενο: ο φέρων το παρόν έχει την άδειαν να φέρη επί έν έτος την κεφαλήν επί των ώμων του!

Αρχικά οι Τούρκοι εισέπραταν τον κεφαλικό φόρο αδιακρίτως, αργότερα όμως διαίρεσαν τους Χριστιανούς σε τρεις τάξεις, και το χαράτσι ανάλογα σε τρεις βαθμούς:

η πρώτη τάξη πλήρωνε τέσσερα φλουριά κατά κεφαλή,

η δεύτερη δύο,

και η τρίτη τάξη πλήρωνε ένα φλουρί κατά άτομο.

Αναλόγως το χαράτσι του πρώτου βαθμού επιβαλόταν στους έμπορους και τους πλούσιους, και ονομάζονταν αλάς.

Το χαράτσι του δεύτερου βαθμού το πλήρωναν οι βιομήχανοι και οι τεχνήτες, και λεγότανε ιφσάτ.

Το χαράτσι τρίτου βαθμού ήταν για τους γεωργούς και τους πτωχούς και λεγότανε εδνά.

Ο τρόπος είσπραξής του ήταν ο εξής: κάθε χρόνο η Υψηλή Πύλη πούλαγε τα δικαιώματα είσπραξης των φόρων σε ισχυρούς και πλούσιους Τούρκους. Αυτοί τον μεταπουλούσαν κερδοσκοπικά σε εκμισθωτές φόρων οι οποίοι αναλάμβαναν να εισπράξουν τον φόρο από τους μη μουσουλμάνους υπηκόους. Ο πλούσιος Τούρκος λεγόταν χαρατζίμπασης, οι δε εισπράκτορες λεγόντουσαν χαρατζίδες. Οι χαρατζίδες περιόδευαν τις πόλεις και τα χωριά με στρατιωτική συνοδεία και εισέπρατταν ποσά μεγαλύτερα από αυτά που έπρεπε να αποδώσουν στον χαρατζίμπαση, συχνά χρησιμοποιώντας βάρβαρα μέσα. Τη διαφορά την καρπώνονταν για προσωπικό τους όφελος.

Τα μικρά παιδιά ήταν απαλλαγμένα από το χαράτσι. Επειδή όμως οι Τούρκοι δεν ήταν εύκολο να εξακριβώσουν την ηλικία ενός παιδιού, και για να μην χάνουν τα έσοδα του φόρου είχαν επινοήσει και καθιερώσει την εξής μέθοδο εξακρίβωσης. Είχαν ένα κορδόνι μακρύ και το τύλιγαν δύο φορές γύρω από τον λαιμό του παιδιού, και σημάδευαν πόσο έφτανε. Στην συνέχεια το παιδί δάγκωνε το ένα άκρο του σχοινιού, ενώ ο Τούρκος περνούσε το κορδόνι πάνω από την μύτη, το κούτελο και το κεφάλι του παιδιού μέχρι το σβέρκο. Αν το σημείο του σχοινιού που είχε σημαδεύσει έφτανε στο σβέρκο, τότε το παιδάκι θεωρείτο φορολογούμενος και έπρεπε να καταβάλει το συγκεκριμένο ποσό.

********************

Αναδημοσίευση από την "Βικιπαίδεια".