Ο καπετάν Μπουκουβάλας και η Μάχη της Σοδειάς.

Σε ηλικία 93 ετών έφυγε σήμερα το πρωί ο Δημήτρης Τάσος, ο θρυλικός Μπουκουβάλας της Εθνικής μας Αντίστασης. Επικεφαλής της Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ Θεσσαλίας, καπετάνιος του αντάρτικου ιππικού, υπήρξε η θρυλική μορφή του "κάμπου" στον αγώνα κατά των φασιστών κατακτητών. Και ο μεγάλος νικητής στην Μάχη της Σοδειάς (1943 - 1944)!

Η περιγραφή της Μάχης της Σοδειάς θ' αρχίσει από τις αντιστασιακές οργανώσεις. Όλες τους, από τις πανθεσσαλικές μέχρι τις τοπικές του ΕΑΜ, ΕΑ, ΕΠΟΝ, ΚΚΕ, Εφ. ΕΑ ΑΣ και της αυτοδιοικήσεως, τίθενται σε συναγερμό. Μερικές χιλιά­δες στελέχη τους περιτρέχουν τα χωριά. Σε συγκεντρώσεις κατοίκων τους νύχτα, εξηγούν την εθνική ανάγκη να μη αρπαχθεί το σιτάρι. Με τις αντιστασιακές εφημερίδες, τις προκηρύξεις, τον τηλεβόα και άλλα μέσα εκπέμπεται συνεχώς το σύνθημα «Ούτε σπειρί σιτάρι στον κατακτητή». Παράλληλα προτείνονται και αγωνιστικοί τρόποι προστασίας της σοδειάς. Και να οι καρποί της προσπάθειας: Από τα χωριά ξεκινούν επιτροπές με άντρες και γυναίκες. Πάνε σε ελληνικές και σε αρχές κατοχής. Διαμαρτύρονται κατά της συγκεντρώσεως σίτου και υποβάλλουν υπομνήματα, υπογραμμένα από χιλιάδες αγρότες, που απευθύνονται στην Γερμανική Διοίκηση Θεσσαλίας, Διεύθυνση Πολιτικών Υποθέσεων, Τμήμα Γεωργίας. Μεταξύ άλλων γράφουν:

«Στην εφετεινή καλλιεργητική περίοδο σημειώθηκε οργασμός εργασίας από τους γεωργούς. Παράλληλα έγιναν πολλές αρπαγές και λεηλασίες σε βάρος αγροτών, ενώ μεγάλωσε το ψαλίδι μεταξύ τιμών γεωργικών και άλλων προϊόντων. Π.χ. το σιτάρι ανατιμήθηκε κατά 100.000 φορές και τα άλλα τρόφιμα κατά 250.000 ως 500.000 φορές. Το εισόδημα των αγροτών μειώθηκε. Και αν δώσουν παρακράτημα, τότε θα εκμηδενισθεί τελείως. Αυτό αποδεικνύεται και με στοιχεία: Κάθε παραγωγός από την εσοδεία του πρέπει να δώση στην συγκέντρωση 25%, στην δεκάτη 10%, για θερισμό και μεταφορά 15%, για αλωνισμό 10%, για σπόρο και ψωμί 15%, σύνολον 75%. Δηλαδή κάθε παραγωγός θα πάρη μόνον 25% της εσοδείας για ν' αντιμετώπιση τις ανάγκες καλλιεργείας και διατροφής της οικογενείας του. Αλλά το ποσοστό αυτό είναι ασήμαντο και επειδή ο αγρότης είναι αδύνατον ν' αποφυγή τα έξοδα θεριζοαλωνισμού, το μόνο που μένει, για να μπόρεση να ζήση, είναι να μη παραδώση τίποτα. Ούτε στην συγκέντρωση ούτε στην δεκάτη»

Παράλληλα αναλαμβάνεται προσπάθεια και προς άλλη κατεύθυνση. Σε πανθεσσαλική σύσκεψη ειδικών με επικεφαλής τον γεωπόνο Γιάννη Χαρτοδιπλωμένο, καθορίζεται από τεχνική πλευρά η "Μάχη της Σοδειάς" στα τρία στάδια: θερισμός, αλωνισμός, απόκρυψη. Στελέχη περιτρέχουν τα χωριά και μεταφέρουν στους αγρότες σχετικές οδηγίες τους. Αυτές είναι:

Θερισμός: Να γίνει το συντομότερο, κυρίως με ιπποκίνητες θεριστικές μηχανές, επισκευάζοντας ακόμα και τις σαραβαλιασμένες - θεριζοαλωνιστικές δεν υπήρχαν τότε. Στην Δυτική Θεσσαλία όπου οι θεριστικές είναι άγνωστες, να γίνει με το δρεπάνι. Για τον θερισμό θα κινητοποιηθούν οργανωμένα όλοι, άντρες, γυναίκες και παιδιά, βοηθώντας ο ένας τον άλλον κάνοντας ανταλλαγή εργασίας. Για να επιταχυνθεί ο θερισμός, το ΕAM θα φροντίσει να κατεβούν στον κάμπο ορεινοί και εργάτες από τις πόλεις. Η εργασία να γίνεται κατά συνεργεία. Τους θεριστάδες να ακολουθούν δεματάδες. Επειδή δεν υπάρχει σπάγγος, τα δεμάτια να δένονται με γλασίνα καλαμιάς. Τα δεμάτια να μη μαζεύονται σε θημωνιές, για να τ' αρπάζουν με αυτοκίνητα ούτε να τα καίνε. Μετά τον θερισμό στα χωράφια δεν θα μπουν πρόβατα για βοσκή όπως συνηθίζεται, αλλά θα σταχυολογήσουν πρώτα οι φτωχοί του χωριού, για να μη χαθεί ούτε ένα στάχυ.

Αλωνισμός: Να γίνει με όλους τους τρόπους. Δοκάνες, ζώα, στούμπισμα, μηχανές. Οι αλωνιστικές ή πατόζες, θα πάνε στα χωριά με σειρά. Αν κάποια αργεί, οι αγρότες να μη περιμένουν. Να αλωνίσουν με άλλα μέσα. Όπου οι μηχανές εγκαταστάθηκαν κοντά σε Γερμανούς, τα δεμάτια να μη συγκεντρώνονται σε θημωνιές. Να τα πηγαίνουν την τελευταία στιγμή οι αγρότες, να τα αλωνίζουν, να παίρνουν το σιτάρι και να φεύγουν γρήγορα. Όλα, όμως, να γίνονται με σειρά, χωρίς κενά και χασομέριες της μηχανής.

Απόκρυψη: Μετά τον αλωνισμό, το σιτάρι να μη μεταφερθεί στο σπίτι, για να μη το αρπάξουν έτοιμο. Το κρύψιμο να γίνεται σε δασωμένα μέρη όπου υπάρχουν και σε ορεινά. Στον κάμπο να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος που εφάρμοσαν πέρυσι οι αγρότες της Ελάσσονος. Σε χωράφια και σε δύσβατα σημεία έσκαψαν βαθείς λάκκους. Τους άφησαν μερικές μέρες να ξεραθούν και τους παλάμισαν με βουνιά. Το σιτάρι μπορεί να διατηρηθεί μέχρι 4 μήνες εκεί. Μπορεί να τοποθετηθεί και σε πιθάρια ή σε γαλίκια από λυγαριά παλαμισμένα, όμως, για στεγανοποίηση. Και να θάβονται κατόπιν σε λάκκους και να σκεπάζονται.

Το σχέδιο έξυπνο, τολμηρό αλλά και απλό σε σύλληψη, απαιτούσε στην εκτέλεση δυο προϋποθέσεις: πειθαρχία από μια-δυο κατοσταριές χιλιάδες αγρότες και ένοπλη δύναμη για εξουδετέρωση των Γερμανών. Το ΕAM ανέλαβε την πρώτη και ο Ε­ΛΑΣ την δεύτερη. Συγκεκριμένα, το ΕΑΜ οργάνωσε και κατηύθυνε τον θερισμό-αλωνισμό-απόκρυψη και όπως αποδείχθηκε όλα έγιναν τέλεια. Οι Έλληνες και ειδικότερα οι Θεσσαλοί αγρότες έδρασαν ομαδικά με αξιοθαύμαστη ευστροφία κατά χιλιάδες, σαν ένας άνθρωπος. Ίσως να μην υπάρχει προηγούμενο ομαδικής προσπάθειας τόσης εκτάσεως και ομαδικού ηρωισμού τόσης διάρκειας, επί δυο περίπου μήνες, μέρα- νύχτα, για θερισμό και αλωνισμό στον κάμπο της Θεσσαλίας.

Ο ΕΛΑΣ ανέλαβε την προστασία του θεριζοαλωνισμού. Οι Γερμανοί, όπως είπαμε, επινόησαν επιθετικό κι έξυπνο σχέδιο για την αρπαγή της σοδειάς. Ο θεσσαλικός ΕΛΑΣ ενήργησε με ένα πιο έξυπνο και πιο τολμηρό σχέδιο του Γενικού Στρατηγείου. Και τους νίκησε. Την 4η Φεβρουαρίου 1944 σταμάτησαν οι επιχειρήσεις μεταξύ ΕΛΑΣ και Ζέρβα στην Ήπειρο. Μετά από μαραθώνιες συζητήσεις που τις παρέτειναν οι Άγγλοι, υπογράφτηκε την 1η Μαρτίου το συμφωνητικό ΕΛΑΣ, ΕΔΕΣ και ΕΚΚΑ. Λίγες μέρες κατόπιν αρχίζουν να επιστρέφουν από εκεί στην Θεσσαλία τα τάγματα των συνταγμάτων 1/38, 4ου και 5ου, εκτός από μερικά τμήματα του τελευταίου που παρέμειναν στην Ήπειρο. Στην Ιη Μεραρχία ανατέθηκε και πάλι τομέας. Διοικητής της τώρα ανέλαβε ο συνταγματάρχης Ιωάννης Μουστεράκης, καπετάνιος ο Γ. Μπλάνας και επιτελάρχης ο αντισυνταγματάρχης Κ. Κουτσομητόπουλος. Ο Δ. Φλούλης, γέρων και καρδιακός, παρέμεινε στο Γεν. Στρατηγείο. Ο Δ. Μπαλλής αποσπάσθηκε στην γραμματεία (υπουργείο) εσωτερικών και τοποθετήθηκε κατόπιν Ανώτερος Διοικητής Πολιτοφυλακής Θεσσαλίας.

Στον θεσσαλικό ΕΛΑΣ το Γενικό Στρατηγείο έδωσε δυο χωριστές αποστολές. Από τις δυνάμεις που επέστρεψαν από την Ήπειρο ένα μέρος τους τάχθηκε σε ορεινά, με αποστολή συγκρούσεων με τον εχθρό όπως και πριν. Το άλλο συγκρότησε αποσπάσματα με ειδική αποστολή την Μάχη της Σοδειάς. Με το απλό αυτό σχέδιο, είναι ωσάν ο θεσσαλικός ΕΛΑΣ να τώ 'χει «δίπορτο» και οι Γερμανοί ωσάν να δέρνονται από δυο αντιπάλους. Έναν που θα ενεργεί σαμποτάζ, ενέδρες και επιθέσεις σε φρουρές τους και θα αναγκάζει σημαντικές γερμανικές δυνάμεις να παραμένουν αμυντικά. Και άλλον με τα αποσπάσματα που θα καταστρέφει μηχανές για να μη αλωνίσουν. Με διαταγή του Γενικού Στρατηγείου στην Θεσσαλία, συγκροτήθηκαν τα αποσπάσματα:

Απόσπασμα Καρατζά, στην περιοχή Καρδίτσης δεξιά του Πηνειού, με διοικητή τον υπολοχαγό Ιερώνυμο Τρωιάνο (Καρατζά) και καπετάνιο τον Μίμη Τάσο (Μπουκουβάλα), με δυνάμεις του ιππικού και του 1/38 Συντάγματος. Δεύτερο, με δυνάμεις του 5ου Συντάγματος, του ιππικού και της Χης Μεραρχίας, στην περιοχή Τρικάλων-Κουτσοχείρου, αριστερά του Πηνειού. Τρίτο, το Απόσπασμα Κάμπου με δυνάμεις των συνταγμάτων 51ου στον κάμπο της Κακάρας μέχρι τον Δομοκό και 52ου στην περιοχή Λαμίας-Μακρακώμης-Σπερχειάδος. Τέταρτο, το Απόσπασμα Ανατολικής Θεσσαλίας Όθρυος το ΑΑΘΟ, με διοικητή τον επίλαρχο Σπ. Γερασι­μίδη και καπετάνιο τον υπολοχαγό Θ. Καλλίνο, με δυνάμεις ιππικού και του 54ου Συντάγματος. Ο κάμπος από Βελεστίνο μέχρι Τέμπη, ανατολικά της Λαρίσης ανατέθηκε στο 54ο Σύνταγμα και ο κάμπος Τυρνάβου στο Μηχανικό Ολύμπου. Ο Εφ. ΕΛΑΣ υπήρξε ο πρωταγωνιστής. Σε κάθε χωριό υπήρχε ένοπλο τμήμα του. Καθένα απόκρουε με μάχη ΕΑΣΑΔ και Γερμανούς, όταν επέδραμαν να πάρουν στάρι. Αν χρειαζόταν έσπευδε σε βοήθεια του και ο τακτικός ΕΛΑΣ. Οι άπειρες μάχες του Εφ. ΕΛΑΣ δυστυχώς μένουν άγνωστες. Η δύναμη κάθε αποσπάσματος είναι άγνωστη. Συνολικά διέθεταν 4.000 περίπου μαχητές.

Εισδύοντας στους κάμπους τα πρώτα τμήματα αποσπασμάτων ρίχνονται σε ξεμοναχιασμένα εχθρικά φυλάκια. Οι Γερμανοί αιφνιδιάζονται. Και συμπτύσσουν τα ασθενέστερα φυλάκιά τους, για να τα σώσουν. Το πολύ σιτάρι βρισκόταν στα χίλια περίπου χωριά των κάμπων. Στέλνουν οι Γερμανοί τμήμα τους με ΕΑΣΑΔ για να το πάρουν. Αλλά κάθε χωριό έχει ένοπλη ομάδα Εφ. ΕΛΑΣ. Οι επιδρομείς εξοντώνονται σε ενέδρα ή αποκρούονται με συγκρούσεις στο χωριό και φεύγουν άπρακτοι. Οι Γερμανοί αποτυγχάνουν σ' αυτή την φάση χάρη στην δράση του Εφ. ΕΛΑΣ. Στέλνουν ισχυρότερα τμήματα και τότε αρχίζουν συγκρούσεις με τον τακτικό ΕΛΑΣ. Ο κάμπος φλέγεται από μετωπικές συγκρούσεις, όπως στο Φράγκο Καρδίτσης και από παράτολμες καταδρομές του ΕΛΑΣ σε οχυρωμένες θέσεις στον Αλμυρό, Αργυροπούλι, Ελευθέριο, Δομοκό μέχρι Λιανοκλάδι. Για τους Γερμανούς άνοιξαν απροσδόκητα μέτωπα σε όλους τους κάμπους. Για να νικούν σε όλους πρέπει να γίνουν ισχυροί ταυτόχρονα παντού. Τόσες δυνάμεις δεν διαθέτουν, ούτε μπορούν να αποσπάσουν από τις σταθερές φρουρές τους. Θα εξασθενίσουν και θα γίνουν λεία επιθέσεων του ΕΛΑΣ, οπότε θα απειληθεί όχι μόνο η σοδειά αλλά και η κατοχή του θεσσαλικού χώρου. Στους Γερμανούς τέθηκε το δίλημμα: θεσσαλικός χώρος ή θεσσαλικό σιτάρι; Προτίμησαν τον χώρο. Περιόρισαν τις περιπολίες, απέσυραν φυλάκια και ενίσχυσαν τις σπουδαιότερες φρουρές τους. Για να προστατεύεται τώρα ο δρόμος Αθηνών-Λαρίσης τοποθετούνται πέντε νέα φυλάκια. Δυο στις θέσεις Κόκα και Κάστρο Φαρσάλων, άλλα δυο στα υψώματα Δομοκού με 100 άντρες το καθένα και πρόσθετη ενίσχυση στην Αντινίτσα, όπου συνολικά παρέμειναν 250 άντρες. Ανάλογα ενίσχυσαν και σταθερά φυλάκιά τους στο μήκος των σιδηροδρομικών γραμμών, κυρίως σε γέφυρες.

Τώρα είναι γνωστό ότι οι Γερμανοί δεν πήραν ούτε κόκκο σίτου. Αλλά μένει άγνωστο πόση εξυπνάδα επέδειξαν ηγήτορες του ΕΛΑΣ, μικροί και μεγάλοι, και με πόση ανδρεία πολέμησαν οι μαχητές του για να επιτευχθεί αυτό. Ή πόσοι αυτοσχεδιασμοί και πόσες πονηριές επινοήθηκαν για να υπερνικηθούν απρόοπτες καταστάσεις. Δυστυχώς ούτε οι ηγήτορες εκείνοι ούτε οι μαχητές εκείνοι κρατούσαν σημειώσεις για δράση, ομαδική ή ατομική. Επιτελούσαν το καθήκον χωρίς να νοιάζονται για υστεροφημίες και για επώνυμο πέρασμά τους στην ιστορία, αν και τους αξίζει. Για να σχηματισθεί κάποια εικόνα για εκείνη την εποποιία, θα αναφερθεί τι περίπου έγινε:

Ο θερισμός άρχισε σε κάμποσα χωριά την 5η Ιουνίου και λίγες μέρες κατόπιν γενικεύθηκε. Οι Γερμανοί δεν προέβαλαν πουθενά, κανένα εμπόδιο. Ήθελαν να γίνει. Ο κάμπος στην διάρκειά του πάλλεται και ο θερισμός μετατρέπεται σε πανηγύρι. Κάθε πρωί, πριν ακόμα βγει ο ήλιος, μια-δυο εκατοντάδες χιλιάδες θεριστές, άνδρες, γυναίκες, παιδιά, εξορμούν σε ομάδες. Το ΕΑΜ κάθε χωριού κανονίζει από την προηγουμένη πού θα θερίσει κάθε μία, ποιοι θα πάνε σκοποί ή θ' αναλάβουν άλλες εργασίες. Καθένας «πιστώνεται» με τα μεροκάματά του. Οι ιδιοκτήτες χωραφιών ανταλλάσσουν μεταξύ τους εργασία. Για τους εργάτες το μεροκάματο είναι 12 οκάδες ή 15 κιλά σιτάρι, για τις γυναίκες 8 οκάδες ή 10 κιλά. Όσοι επιτυγχάνουν υψηλότερες αποδόσεις παίρνουν περισσότερα. Σε κάποια χωριά, όπως π.χ. στον Άη Γιώργη Δεσκάτης, το λαϊκό συμβούλιο συνέστησε «κοινό ταμείο» να πληρώνει τους εργάτες. Αλλού επινοήθηκε άλλος τρόπος. Το βράδι οι θεριστές γυρίζουν με τραγούδια στο χωριό. Οι επικεφαλής τους αναφέρουν στην αυτοδιοίκηση ή στο ΕΑΜ. Και ενώ οι υπεύθυνοι καταστρώνουν το πρόγραμμα της επομένης, οι θεριστές διασκεδάζουν με τραγούδια και χορούς ή παρακολουθούν ψυχαγωγική παράσταση της ΕΠΟΝ. Πριν τα μεσάνυχτα πάνε όλοι για ύπνο. Την επομένη ξαναρχίζει η δουλειά, με κέφι και τραγούδια. Στο χωριό μένουν γέροντες και όσοι βγαίνουν υπηρεσία συνδέσμων, μαγείρων κλπ. Το φαγητό μεταφέρεται στα χωράφια από παιδιά κάτω των 14 χρονών, τα Αετόπουλα. Τα μεγαλύτερα, αγόρια και κορίτσια, θερίζουν. Με αυτό το πρόγραμμα συνεχίζεται εντατικά ο θερισμός επί έναν περίπου μήνα.

Το ενδιαφέρον των Γερμανών στράφηκε στον αλωνισμό. Στους μεγάλους και πλούσιους κάμπους ο αλωνισμός θα γινόταν με μηχανές, τις πατόζες. Στήνονταν αλφαδιασμένες κοντά σε κάθε χωριό. Ελάχιστες λειτουργούσαν με κίνηση μεταβιβαζόμενη με ιμάντα από τρακτέρ εγκαταστημένο σε απόσταση, για να αποφεύγεται κίνδυνος πυρκαϊάς. Οι πολλές με θερμική ενέργεια από κλίβανο που καίει άχυρα, ξύλα ή κάρβουνα, τοποθετημένο μακριά για τον ίδιο λόγο. Στην Θεσσαλία υπήρχαν τότε 350 περίπου πατόζες. Οι Γερμανοί τις κατέγραψαν και καθόρισαν πότε και πού θα λειτουργήσουν, έτοιμοι να ελέγξουν τις αποδόσεις τους και να παίρνουν καθημερινά τις ποσότητες που θέλουν. Στους άλλους κάμπους ο αλωνισμός γινόταν με ζώα σε αλώνι, που διαμόρφωνε καθένας εύκολα κάπου. Ο δεύτερος τρόπος αλωνισμού απαιτούσε χρόνο, αλλά ευνοούσε την προστασία του σταριού από αρπαγή. Ot Γερμανοί έστρεψαν το ενδιαφέρον τους κυρίως στον αλωνισμό με μηχανές. Σε αυτές, όμως, έστρεψε και το ΕΑΜ το ενδιαφέρον του. Ουσιαστικά η Μάχη της Σοδειάς εντοπίσθηκε στο ποιος θα κυριαρχήσει στις μηχανές.

Θ' αρχίσουμε από τους κάμπους της Νοτιοδυτικής Θεσσαλίας. Ο ΕΛΑΣ ανατίναξε γέφυρες και μεγάλο τμήμα της γραμμής Βόλου-Τρικάλων. Τραίνο δεν κινείται πλέον εκεί. Οι Γερμανοί απέσυραν τα φυλάκιά τους από ενδιάμεσους σταθμούς. Ο κάμπος από τον Παλαιοφάρσαλο μέχρι την Καρδίτσα-Τρίκαλα βρέθηκε έξω από τον έλεγχο τους. Το ίδιο και ο κάμπος από τον ΙΙαλαιοφάρσαλο προς την Ιτέα και προς τον Παλαμά δεξιά του Πηνειού. Οι Γερμανοί καταφεύγουν στις επιδρομές, αλλά ο Ε­ΛΑΣ τις αντιμετωπίζει με ενέδρες. Πόσες; άγνωστο. Θ' αναφερθούν μερικές, όσες δημοσιεύονται σε μια έκδοση του Ρήγα που έφτασε στα χέρια μας. Πλήρες αρχείο του δεν σώθηκε.

Την 25η Ιουνίου πήγαν στην Αστρίτσα Καρδίτσης Γερμανοί από τον σταθμό Ορφανών, της σιδηροδρομικής γραμμής Αθηνών-Λαρίσης. Τους συνέλαβαν εφεδροελασίτες. Την επομένη, Γερμανοί με 9 αυτοκίνητα και 2 τανκς επέδραμαν στο χωριό Διάλεσι Τρικάλων, κοντά στους πρόποδες του Κόζιακα. Ο ΕΛΑΣ τους χτύπησε και σε μάχη μιας ώρας σκοτώθηκε ένας Γερμανός και τραυματίσθηκε ο διερμηνέας τους. Την 28η Ιουνίου, κοντά στο Ρούσο Καρδίτσης, τρεις μαχητές της πολιτοφυλακής και ένας του ΕΛΑΣ προσέβαλαν Γερμανούς, τους συγκράτησαν ώσπου κατέφθασαν και άλλοι μαχητές και τους ανάγκασαν να συμπτυχθούν. Την νύχτα της 29ης Ιουνίου Γερμανοί με 35 αυτοκίνητα, τανκς και τρίκαννα αντιαρματικά πυροβόλα εξόρμησαν από την Καρδίτσα. Ένα τμήμα τους πήγε στο χωριό Ρούσο, όπου προσεβλήθη από τον ΕΛΑΣ. Μετά από 5ωρη μάχη αναγκάστηκε να συμπτυχθεί. Το άλλο τμήμα των Γερμανών πήγε στο χωριό Ζαΐμη, αλλά και αυτό χτυπήθηκε από τον ΕΛΑΣ και μετά από 6ωρη μάχη συμπτύχθηκε. Απόκλειες των Γερμανών 10 περίπου νεκροί. Έκαψαν, όμως, έναν μύλο και 2 σπίτια καθώς και μερικές θημωνιές σιτάρι. Σκότωσαν μια γριά κι ένα κορίτσι στο Μπαΐμι κι έναν γέρο στο Ρούσο. Τελικά οι Γέρμα περιόρισαν τις εξόδους τους σ' εκείνον τον κάμπο.

Τμήμα ενταγμένο στο Απόσπασμα Καρατζά έχει αποστολή στον κάμπο Καρδίτσης-Σοφάδων. Κάποια μέρα, αφού βγήκαν τα περίπολα και οι άλλες υπηρεσίες, οι υπόλοιποι άντρες της περιποιήθηκαν τα άλογα, καθάρισαν τα όπλα τους και δεν είχαν τι άλλο να κάνουν. Κάποιος πέταξε την πρόταση:

- Δεν πάμε να θερίσουμε;

Αυτό ήταν. Και σε λίγο βρίσκονται μέσ' τα χωράφια, δίπλα στους θεριστάδες. Έχουν το όπλο τους χιαστί στην πλάτη και στο χέρι τους δρεπάνι. Χωριατόπουλα όλα τους σχεδόν ξέροντας από θερισμό, παραβγαίνουν από τους άλλους. Τα κοριτσόπουλα τους ακολουθούν αλλά δεν προφταίνουν να δεματιάζουν, όσο και αν προσπαθούν να μη μακραίνει η απόστασή τους από αυτούς τους νέους, που ήρθαν και λάμπρυνε ο τόπος. Σαν να χάθηκαν από το χωράφι οι ηλικιωμένοι. Διαδίδεται γρήγορα η πρωτοβουλία των ιππέων και καθιερώνεται η συμμετοχή των μαχητών στον θερισμό. Τα χωράφια αναταράζονται τώρα από γέλια και χαρές, από νεαρούς αντάρτες και από κοπέλες. Ο θερισμός απόκτησε ταχύτερο ρυθμό. Ο ΕΛΑΣ θέρισε μερικές χιλιάδες στρέμματα στην Θεσσαλία.

Χωράφια κοντά σε γερμανικές φρουρές θερίζονται νύχτα, με οργανωμένη εξόρμηση κατοίκων γειτονικών χωριών. Γυναίκες δίπλα στην Καρδίτσα θέρισαν έτσι νύχτα και πήραν την σοδειά από χωράφι δέκα στρεμμάτων. Τα δεμάτια από τέτοια χωράφια φυγαδεύονται αμέσως. Δυσκολία παρουσίασαν τα χωράφια στην ζώνη του «σταθερού μετώπου» ΕΛΑΣ και Γερμανών, μεταξύ Πύλης και Μουζακίου. Με παρότρυνση του ΕΑΜ, οι κάτοικοι έστειλαν στους Γερμανούς επιτροπή που ζήτησε άδεια θερισμού. Οι Γερμανοί αρνήθηκαν. Διαπιστώνοντας οι κάτοικοι ότι κινδυνεύουν να χάσουν το ψωμί τους, αποφασίζουν να θερίσουν. Την 18η Ιουνίου, πριν βγει ο ήλιος, μπαίνουν στα χωράφια μοιρασμένοι σε συνεργεία. Τα δεμάτια φυγαδεύονται αμέσως. Ο θερισμός διεξάγεται με ταχύτητα αλλά με προσεκτικές κινήσεις, για να μην υπάρξουν παρανοήσεις και αντιδράσουν οι Γερμανοί. Όλα πήγαν καλά ως τις 11. Τότε πυροβόλησαν οι Γερμανοί. Οι θεριστές τρέχουν, εγκαταλείποντας μια γριά νεκρή και τραυματισμένη την κόρη της. Πάνε έρποντας επονίτες και τις παίρνουν. Οι Γερμανοί συλλαμβάνουν 90 γυναίκες και παιδιά από χωριό, πιθανόν το Παλαιομονάστερο. Τους 13 τους έστειλαν στην Θεσσαλονίκη. Επιτροπή κατοικιών πηγαίνει και αυτή στην Θεσσαλονίκη και με παραστάσεις στους Γερμανούς επιτυγχάνει την απόλυσή τους. Ταυτόχρονα αποσπά και άδεια να θερίσουν, με τον όρο να δοθεί το 10% στους Γερμανούς. Τελικά ούτε αυτός ο όρος τηρήθηκε.

Οι Γερμανοί έχασαν τον έλεγχο επί του θερισμού. Επιδίωξαν να τον διατηρήσουν στον αλωνισμό. Αλλά τον έχασαν και αυτόν…

(από το βιβλίο του Λάζαρου Αρσενίου «Η Θεσσαλία στην Αντίσταση»-γ’ έκδοση, Περιφερειακές Εκδόσεις «έλλα»)

Η   ΜΑΧΗ   ΤΗΣ   ΣΟΔΕΙΑΣ!

Της Κατίνας Παΐζη 

Του Μπουκουβάλα τα παιδιά ζωστήκαν τ' άρματα.

Καβαλικέψανε τα κάτασπρα φαριά τους

κι όλο τον κάμπο τραγουδώντας ετριγύρισαν

για να θερίσουν οι χωριάτες τη σοδειά τους.

Χρυσά τα στάχυα, του φτωχού μόχτος πολύμηνος

γέρνουν βαριά στο πυρωμένο απάνω χώμα.

Σπαθιά ασημένια τα δρεπάνια ανασηκώνονται

κι όρκος τα λόγια αντιλαλούν στο κάθε στόμα:

«Μήτε σπειρί σταριού να πάρει ο μαύρος τύραννος».

Κι ευτύς τον όρκο τα φτερά του ανέμου αρπάξαν,

κραυγή τον σήκωσαν τρανής οργής κι απόφασης

και στου θεριού την άγρια μπούκα τον πετάξαν.

Χυμούν οι γύπες· και ξερνούν φωτιά και σίδερο

των μανιασμένων δολοφόνων τα κανόνια

και τα γεννήματα ν' αρπάξουν αγωνίζονται

κι άδεια ν' αφήσουν κι αιματόβρεχτα τ' αλώνια.

Μα οι κοπελιές με βια θερίζουν ασπρομάντηλες

το στάρι που έσπειραν οι αδούλωτοι χωριάτες

κι ολόγυρά τους πολεμούνε οι καβαλάρηδες

στ' άσπρα φαριά, τους λυσσασμένους απελάτες.