Χαίρε, ω χαίρε με δανεικά!

Από τις πρώτες κιόλας μέρες της Επανάστασης του 1821, το επαναστατημένο έθνος ένιωσε άγρια στο πετσί του τι ση­μαίνει... άδεια τσέπη! Οι πολεμικές συγκρούσεις, οι σκοτωμοί, οι κα­ταστροφές και γενικά κάθε είδους επώδυνη απώλεια έμοιαζε να ωχριά μπροστά στο δυσεπίλυτο πρόβλημα της ρευστότητας. Και ενώ το έθνος αγωνιζόταν για την ελευθερία του στα πεδία των μαχών, το μυαλό του ήταν στην παντελή έλλειψη μετρη­τών. Ελευθερία δίχως μετρητά είναι κάτι που απλώς δεν υπάρχει. Γι'αυτό κι από την πρώτη κιόλας στιγμή, η ηγεσία του επαναστατημένου έθνους έστρεψε το βλέμμα της προς τους πιστωτικούς οίκους του εξωτερικού μεριμνώντας για τη σύναψη δανείων.

Η πρώτη απόπειρα δανεισμού καταγράφεται μόλις τον Νοέμβριο του 1821, όταν από την Ανατολική Στερεά ξεκίνησαν, κατόπιν υποδείξεως ενός Έλληνα του εξωτερικού, ο Θεοχάρης Κεφάλας και ο Χ. Δροσινός με προορισμό τη Γερμανία και με στόχο να βρουν εκεί προς δανεισμό το ποσό των 150.000 φλορινιών.

Τελικά το δάνειο βρέθηκε, η Ελλάδα το κατοχύρωσε, ωστόσο είναι ιδιαίτερα αμφίβολο αν οι απεσταλμένοι παρέδωσαν τα χρήματα στην κυβέρνηση... Από εδώ και πέρα, αρχίζει μια αχρεία περιπέτεια του ελληνισμού, η οποία συστηματικά κατέληγε στην καταλήστευση του δημοσίου χρήματος, άρα του λαού. Την περίοδο αυτή εμφανίστηκαν στην Ευρώπη διάφορες «φιλελληνικές» οργανώσεις, που δάνειζαν με το αζημίωτο τη χώρα. Τις περισσότερες φορές, μάλιστα, όταν το δάνειο έπρεπε να παραδοθεί με τη μορφή εξοπλισμών, δεν δίσταζαν να παραδίδουν άχρηστα όπλα ή να μην τα παραδίδουν καθόλου, ενώ είχαν πληρωθεί γι'αυτά! Αλλά και τη δεύτερη χρονιά της Επανάστασης βγήκαν προς αναζήτηση δανείου στις... τότε ελεύθερες αγορές ο Παλαιών Πατρών Γερμανός μαζί με τον Ανδρέα Μεταξά.

Για συνοδό τους και κατά κάποιον τρόπο εγγυητή είχαν μαζί τους έναν Γάλλο φιλέλληνα, τον ναύαρχο Φίλιππο Ζουρνταίν. Μάλιστα, ήρθαν σε επαφή και με το Τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννου της Ιερουσαλήμ, μήπως και πάρουν από αυτούς χρήματα! Αυτοί, όμως, ήταν περισσότερο τυχοδιώκτες παρά πιστωτές. Ευτυχώς, την τελευταία στιγμή, οι απαράδεκτοι όροι των... Ιπποτών δεν έγιναν δεκτοί. Εκείνη τη χρονιά οι Άγγλοι προθυμοποιήθηκαν να μας δανείσουν 40 εκατομμύρια γρόσια με τιμή έκδοσης 50% και τόκο 6%, το δε τοκοχρεολύσιο θα εισέπρατταν από τις εθνικές προσόδους αυτοπροσώπως Άγγλοι απεσταλμένοι. Ωστόσο, οι τότε υπεύθυνοι δεν θέλησαν μια τέτοιου είδους ανάμιξη της Αγγλίας, διότι δεν ενέπνεε καμιά εμπιστοσύνη στους επαναστατημένους

Έλληνες εκείνη την εποχή...

Ό,τι δεν καταδέχτηκαν το 1822, αναγκάστηκαν να το αποδεχτούν δυο χρόνια αργότερα. Η επιτροπή που είχε ορίσει η Β' Εθνοσυνέλευση για να συντάξει τον προϋπολογισμό του 1823, του εν επαναστάσει έθνους, βρήκε τα οικονομικά του κρατιδίου σε άθλια κατάσταση. Ο προϋπολογισμός δεν μπορούσε με καμιά δύναμη να ισοσκελιστεί και ο εξωτερικός δανεισμός αποτελούσε τη μόνη λύση. Κάτω από αυτές τις δραματικές συνθήκες εξουσιοδοτήθηκαν οι Ιωάννης Ορλάνδος, Ανδρέας Ζαΐμης και Ανδρέας Λουριώτης να μεταβούν στο Λονδίνο προκειμένου να συνάψουν δάνειο ύψους 4-8οο.οοο ισπανικών ταλίρων. Το τραγελαφικό της υπόθεσης ήταν ότι η επιτροπή καθυστερούσε να ξεκινήσει για το Λονδίνο γιατί δεν υπήρχαν ούτε τα χρήματα του ταξιδιού! Αυτά δε τα χρήματα - κι αυτό είναι μεγαλύτερο ακόμα αστείο -τα εξοικονόμησαν από δάνειο που τους παραχώρησε ο Λόρδος Βύρων...

Έχουμε ζήσει και χειρότερα

Η ελληνική αντιπροσωπεία έφτασε επιτέλους στο Λονδίνο και κατάφερε να συνάψει ένα δάνειο 8οο.οοο λιρών με τον οίκο Λόφναν. Το δάνειο υπογράφτηκε στις 9 Φεβρουαρίου του 1924, με τους εξής όρους: τόκος 5%, προμήθεια 3%, ασφάλιστρα 1,5% με περίοδο αποπληρωμής 36 χρόνια. Επί πλέον η χώρα ως εγγύηση για την αποπληρωμή του δανείου έβαλε όλα τα δημόσια κτήματα και όλα τα δημόσια έσοδα. Τα ωραία, ωστόσο, αρχίζουν από δω και κάτω. Το καθαρό ποσό από τις 8οο.οοο λίρες που έλαβε η επαναστατική κυβέρνηση της χώρας με βία έφτανε τις 300.000 λίρες (289.000 για την ακρίβεια). Κι αυτό, γιατί το δάνειο που δόθηκε ορίστηκε στο 59% του ονομαστικού ποσού, πράγμα που σε αριθμούς σημαίνει 472.000. Τώρα, από αυτό παρακρατήθηκαν 8ο.οοο λίρες ως προκαταβολή τόκων των δύο πρώτων χρόνων, άλλες ι6.οοο για χρεολύσια, καθώς επίσης και 2.οοο για λοιπές δαπάνες. Τα λεφτά του δανείου θα κατατίθεντο στη Ζάκυνθο, η οποία τελούσε υπό αγγλική κατοχή, στις τράπεζες Λογοθέτη και Βαρφ. Το δε τελειωτικό ποσό θα παραδιδόταν τμηματικά. Αυτό το δάνειο η Ελλάδα το πανηγύρισε τότε σαν μεγάλη επιτυχία, με το επιχείρημα ότι εμμέσως αναγνωρίστηκε εκτός των άλλων και η Επανάσταση! Πάνω σε ό,τι απέμεινε από αυτό το εξωφρενικό δάνειο στήριξε η επαναστατημένη χώρα πολλές ελπίδες για να απογοητευθεί αμέσως μετά... Το δάνειο εξανεμίστηκε στους πέντε ανέμους, όχι για τις ανάγκες της Επανάστασης, αλλά για τον Εμφύλιο που ακολούθησε. Και το... κερασάκι σ' όλα αυτά είναι ότι ένα μέρος του δανείου σπαταλήθηκε από τον πολιτικό Ανδρέα Λουριώτη και τον πλοιοκτήτη Ιωάννη Ορλάνδο, οι οποίοι, μιας και βρέθηκαν στο Λονδίνο, σκέφτηκαν να το ρίξουν έξω και να διασκεδάσουν... στην υγειά των συμπατριωτών τους που σκοτώνονταν για να ελευθερώσουν την πατρίδα! (Δεν γνωρίζω αν η πατρίδα τους τίμησε για την... προσφορά τους στήνοντας τους κανέναν ανδριάντα).

Έπεται και συνέχεια.

Έπειτα από τη σκανδαλώδη διαχείριση του δανείου από την ελληνική κυβέρνηση, οι Άγγλοι τραπεζίτες στο δεύτερο δάνειο που μας παραχώρησαν έλαβαν τα μέτρα τους για... λογαριασμό μας, και ανέθεσαν τη διαχείριση του στα μέλη του Φιλελληνικού Κομιτάτου και σε Άγγλους τραπεζίτες, κάνοντας πέρα τους' Ελληνες εκπροσώπους. Με τη σύναψη του δεύτερου δανείου, το οποίο ήταν υπερδιπλάσιο από το πρώτο, 212.000 λίρες πήγαν κατευθείαν στην αναχρηματοδότηση του πρώτου δανείου/Ενα ποσό που ορίστηκε στις 77.000 λίρες πήγε για την αγορά όπλων και πυροβόλων. Εδώ ας σημειώσουμε ότι από αυτά στην Ελλάδα έφτασαν ελάχιστα. Τα περισσότερα... χάθηκαν στον δρόμο! Με το ποσό των 16ο.οοο παραγγέλθηκαν 6 ατμοκίνητα πλοία. Στη χώρα μας, ωστόσο, κατάφεραν να φτάσουν μόνο τα μισά: τα «Καρτερία», «Επιχείρηση» και «Ερμής». Στο μεταξύ να μην ξεχάσω: οι'Ελληνες-οι άλλοι - πολεμούσαν, σκοτώνονταν και πλήρωναν... τις παραγγελίες! Ας συνεχίσουμε: 155.000 στερλίνες δόθηκαν για τη ναυπήγηση δυο φρεγατών στη Νέα Υόρκη, αλλά κι από αυτές, μόνο η φρεγάτα «Ελλάς» έφτασε στην Ελλάδα! Η δεύτερη πουλήθηκε προκειμένου να χρηματοδοτήσει την πρώτη! Τελικά, από τις 1.6οο.οοο στερλίνες που έλαβε ως δάνειο η Ελλάδα, μόνο 232.558 στερλίνες σε μετρητά κατάφεραν να φτάσουν στη χώρα!

Εν κατακλείδι.

Γίνεται εμφανές ότι η χώρα αρμενίζει στραβά απ'την αρχή. Δεν μπορεί να είναι όλοι οι γιαλοί στραβοί... Σ' αυτόν τον έρμο τόπο από την αρχή παραβλεπόταν το δημόσιο συμφέρον υπέρ του ιδιωτικού. Από την αρχή, ο ένας τα έριχνε στον άλλο για να μαζεύονται πολλοί και να μην φταίει στο τέλος κανένας! Από την αρχή δεν αποδόθηκε καμιά ευθύνη! Από την αρχή, ο λαός πλήρωνε, αλλά ποτέ δεν τιμωρούσε.

Η ειρωνεία είναι μεγάλη και παίρνει τραγικές διαστάσεις για την ιστορία του τόπου μας, αν σκεφτεί κανείς ότι αυτά τα δυο πρώτα δάνεια του επαναστατημένου έθνους ελήφθησαν με βασικό σκοπό να βοηθήσουν την απελευθέρωση του και χρησιμοποιήθηκαν έτσι ώστε να αποτελέσουν την αφετηρία της εξάρτησης της χώρας από τους Άγγλους.

ΥΓ.: Το 1838, επί Βαυαροκρατίας (άλλο κεφάλαιο υποτέλειας κι αυτό...), ο τότε υπουργός Οικονομικών Γεώργιος Σπανιολάκης κατηγόρησε τους δυο διαπραγματευτές του πρώτου δανείου, Ιωάννη Ορλάνδο και Ανδρέα Λουριώτη, ότι έκαναν χρήματα από τις αγοραπωλησίες μετοχών των δανείων, και επιπλέον τον Ορλάνδο ότι παρακράτησε σημαντικό ποσό κι από τα δύο δάνεια. Μάλιστα, το Ελεγκτικό Συνέδριο προχώρησε σε προσημείωση των περιουσιακών τους στοιχείων...

********************

Αναδημοσίευση από εδώ: Χαίρε, ω χαίρε με δανεικά!