Παπούας.

Νίκος Διένης-καπετάν Παπούας.

Ο Νίκος Διένης γεννήθηκε στα Καστέλλια της Ορεινής Φωκίδας το 1917. Αναφέρεται πως ο πατέρας του Δημήτρης έκανε φυλακή 15 ολόκληρα χρόνια για φόνο. Παρόλα αυτά ο Νίκος κατάφερε να σπουδάσει. Στο Γυμνάσιο της Αμφίκλειας γνωρίζεται με τον Γιάννη Αλεξάνδρου, τον μετέπειτα "Σταυραετό της Ρούμελης", Καπετάν Διαμαντή. Σπουδάζει στην Γυμναστική Ακαδημία Αθηνών και από νωρίς έρχεται σε επαφή με το Κομμουνιστικό Κόμμα. Τον Μάρτιο του 1938 συλλαμβάνεται από την Μεταξική Δικτατορία αλλά υπογράφει κι αυτός δήλωση μετανοίας, όπως και ο Άρης, και αφήνεται ελεύθερος.

Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του "40 πολεμάει στην Αλβανία με το 65ο Σύνταγμα. 

Το 1942 οργανώνεται στο ΕΑΜ, και μαζί με τους Φώτη Μπάρμπαρη (γεωπόνο στην Γραβιά) και Αλέκο Δρούγκα, προσπαθούν να οργανώσουν πυρήνες αντίστασης στην περιοχή της Ορεινής Φθιώτιδας, της Φωκίδας και της Παρνασσίδας. Οργώνει στην κυριολεξία όλα τα χωριά: Οινοχώρι, Καλοσκοπή, Μαυρολιθάρι, Σεγδίτσα, Κάνιανη, Αργύρια, Γαρδίκι. Φθάνει μέχρι τα πρώτα χωριά της Ευρυτανίας προς την μεριά της Φθιώτιδας. Κυρρήτει κι αυτός όπως κι άλλοι από τους πρωτεργάτες του ΕΛΑΣ, το νέο "21. Προσπαθεί με τους πύρινους λόγους του να ξεσηκώσει τους αδάμαστους ορεσίβιους Έλληνες κατά του κατακτητή και τα καταφέρνει πολύ καλά! Δεκάδες τον ακολουθούν στα βουνά της Αντιστάσης και στα μονοπάτια της Λευτεριάς. Σε μια από τις περιοδείες τους στα χωριά του Παρνασσού, οι συναγωνιστές του το κολλούν το "παρατσούκλι" Παπούας, καθώς στις ομιλίες του μιλούσε συχνά για αυτήν την φυλή της Νέας Γουινέας και την έφερνε ως παράδειγμα. Το παρατσούκλι αυτό θα τον ακολουθήσει στην ολιγόχρονη υπόλοιπη ζωή του και μ' αυτό θα γίνει θρύλος στα βουνά της Στερεάς αλλά και της Πελοποννήσου.  

Εφημερίδα "Ριζοσπάστης" 2 Οκτωβρίου 1947.

Το 1943 του δίνεται η εντολή από τον Τζήμα (Σαμαρινιώτη), να περάσει στην Πελοπόννησο και να βοηθήσει τον Άρη, στις προσπάθειες για την ενδυνάμωση του ΕΛΑΣ στον Μοριά. Περνά με 80 αντάρτες από τον Μαραθιά απέναντι στο Αίγιο, σε μια επιχείρηση που θα μείνει στην Ιστορία του ΕΛΑΝ (το ναυτικό του ΕΛΑΣ). 12 καΐκια κάτω από την μύτη του Κατακτητή, διασχίζουν τον Κορινθιακό και διεκπεραιώνουν την αποστολή.   

Με τον Άρη οργώνει όλη την Πελοπόννησο. Από το Χελμό ως τον Ταΰγετο, και από τον Πάρνωνα ως τον Ερύμανθο. Γίνεται καπετάνιος της ΙΙΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου. Στις 14 Σεπτέμβρη του "43 μαζί με το Τάγμα του Σφακιανού (Γιώργη Αρετάκη), διαλύει τις ομάδες των μοναρχικών Δροσόπουλου, Καρπόζηλου, Μουτούση, Σκαρτσίλα και Νιγιάννη, στο Άνω Καστρίτσι της Αχαΐας.

Λίγο πριν την απελευθέρωση αναλαμβάνει Διοικητής της Επιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ). Με την Συμφωνία της Βάρκιζας, αναγκάζεται να περάσει πίσω στην Ρούμελη. Κρύβεται στα Βαρδούσια, καθώς η Κυβέρνηση Παπανδρέου τον έχει καταδικάσει με έκτακτο στρατοδικείο για τα "γεγονότα" στο  Καστρίτσι! Βρίσκει καταφύγιο σε μια στάνη, όπου βοηθά τον γέρο-τσοπάνη στις δουλείες του. Όταν όμως το Φθινόπωρο ο Τσοπάνης φεύγει για τα Χειμαδιά του, μένει ολομόναχος στο βουνό, σαν αγρίμι.  Μέχρι την άνοιξη του "46. Τότε έρχεται ξανά σε επαφή με τον Διαμαντή και τον Καραλίβανο, στο Μαύρο Λιθάρι. Οι πρώτες ομάδες  του ΔΣΕ οργανώνονται στα βουνά της Ρούμελης. Στον Παπούα ανατίθεται η οργάνωση του αντάρτικου στα βουνά της Δυτικής Στερεάς (Ευρυτανία, Ναυπακτία και Τριχωνίδα). Μαζί με τον Ολύμπιο (Κ.Πεντεδέκα από το Δαδί), προωθείται στον Προυσό όπου θα στηθεί και το Αρχηγείο  Δυτικής Στερεάς του ΔΣΕ. Γρήγορα το νέο αντάρτικο δυναμώνει.

Εφημερίδα "Ριζοσπάστης" 26 Σεπτέμβρη 1947.

Στο βουνό  ο Παπούας γνωρίζει και παντρεύεται με πολιτικό γάμο (από τους πρώτους που έγιναν στην χώρα μας) την Μαριάνθη Αντωνοπούλου, αντάρτισσα από το Μικρό Χωριό.

Στις 12 Γενάρη του "47 ο Παπούας συμμετέχει στην μικρή ομάδα των ανταρτών που υπό τον Διαμαντή χτύπησε το τρένο στον Μπράλο. Στις 18 Γενάρη του 1947 ιδρύθηκε επίσημα το Αρχηγείο Δυτικής Στερεάς με διοικητή τον Παπούα και υπαρχηγό τον Χρήστο Κορόζη (Κίτσο) από το Τροβάτο. Όλη του η δύναμη 45 άνδρες, όλοι κι όλοι. Ακτίνα δράσης από την Οξυά (Σαράνταινα) μέχρι τα Αραποκεφάλα και την Κυρα-Βγένα. (Αργότερα η αρχηγεία θα δοθεί στον Γιώτη-Χαρίλαο Φλωράκη). Αρχίζει το στέριωμα του νέου κράτους στα βουνά της Ελευθερίας. Καθήκον των ανταρτών να χτίσουν οργανώσεις, να μπουν υπεύθυνοι στα χωριά, να δημιουργηθεί αυτοδιοίκηση, με υπεύθυνο αυτοάμυνας και επιμελητείας. Παράλληλα αναπτύσσεται η στρατιωτική οργάνωση. Στα τέλη του Γενάρη συγκροτείται το Αρχηγείο Ρούμελης, αποτελούμενο από τα αρχηγεία Παρνασσίδας με τον Διαμαντή, Οίτης με τους Κ. Παλαιολόγου - Μπελή, Δυτικής Στερεάς με τον Παπούα, Ευρυτανίας με τον Ερμή και Οθρυος με τον Περικλή. 

Εφημερίδα "Εμπρός"  19 Ιουνίου 1949.

Την άνοιξη του "47 ο Παπούας είναι από τους πρώτους που μπαίνουν στον Πλάτανο της Ναυπακτίας. Τον Απρίλη στην Αρτοτίνα (26-4-1947). Τον Ιούλιο στο Λιδωρίκι. Τον Σεπτέμβρη του "47 στην Αράχωβα των Κραβάρων. Στις 8-1-48 ο Παπούας κατασκευάζει πορθμείο (!) στον Εύηνο, για να μπορέσουν οι αντάρτες να επιτεθούν εναντίον της έδρας του 6ου Τάγματος Εθνοφρουράς στον Πλάτανο. Μεταξύ 26 Φεβρουαρίου και 4 Μαρτίου 1948 χτυπάει στον Μακρύβαλτο και στην Μακριά Ράχη της Ναυπακτίας το 6ο Τάγμα Χωροφυλακής και την Β΄ Μοίρα Καταδρομών του  Καίσαρ Σέεμαν! Στις 21 Απριλίου του "48 διαλύει εντελώς το 10ο Τάγμα Εθνοφυλακής του Καπετσώνη στην Γέφυρα της Τέμπλας. Στις αρχές του "49 συμμετέχει στην κατάληψη του Καρπενησίου. Γίνεται θρύλος στα βουνά της Νότιας Ευρυτανίας, της Τριχωνίδας και της Ναυπακτίας. Οι μοναρχοφασίστες τον τρέμουν και ταυτόχρονα σκυλιάζουν για να τον πιάσουν. Δεν τα καταφέρνουν. Μέχρι που οι κακουχίες του βουνού τον ρίχνουν βαριά άρρωστο. Με μια  μικρή ομάδα ανταρτών αποκόπτεται από την ομάδα του Διαμαντή. Βρίσκει  καταφύγιο στις κορφές της Γκιώνας πάνω από την Δρέμισσα (Πανουργιά), σε ένα πρόχειρο αντάρτικο νοσοκομείο, φτιαγμένο από ελατόκλαρα. Ο κλοιός σφίγγει γύρω του. Τα αποσπάσματα των Κυνηγών Κεφαλών, της Χωροφυλακής, των ΜΑΥδων και του Στρατού οργώνουν την περιοχή για να τον βρουν. Κι αυτός άρρωστος αγναντεύει από ψηλά το χωριό του τα Καστέλλια, κι αναπνέει τον ελεύθερο αγέρα των Βουνών της Ρούμελης. Για τελευταία φορά. 

Εφημερίδα "Ελευθερία" 10 Ιουλίου 1949.

Πιάνεται αιχμάλωτος στις 29 Μαΐου του 1949, βαριά άρρωστος από Μελιταίο Πυρετό, μέσα σε μια καλύβα που λειτουργούσε ως πρόχειρο νοσοκομείο των Ανταρτών, στον Προφήτη Ηλία, πάνω από τον Πανουργιά. Θα οδηγηθεί στο Νοσοκομείο της Λαμίας. Οι διώκτες του τον θέλουν υγιή ώστε να τον εκτελέσουν αυτοί!

Θα δικαστεί από το Έκτακτο Στρατοδικείο Λαρίσης τον Ιούλιο του "49 και θα καταδικαστεί πέντε φορές σε Θάνατο, μαζί με την γυναίκα του Μαριάνθη Αντωνοπούλου. Η ποινή θα εκτελεστεί άμεσα. Ο Παπούας θα πέσει νεκρός από τις σφαίρες του Εκτελεστικού Αποσπάσματος. Λίγο καιρό πριν στις 21 Ιούνη 1949 ο Διαμαντής είχε αφήσει κι αυτός την τελευταία του πνοή στα Μάρμαρα της Φθιώτιδας. Ο Εμφύλιος έχει τελειώσει! Το κράτος της Εμφυλιοπολεμικής Δεξιάς έχει νικήσει! Η αιματοβαμμένη ηρεμία θα πνίξει τα βουνά της Ρούμελης!