Αρχαίες Οινιάδες.

Οι αρχαίες Οινιάδες κρατούν τις ρίζες της ιστορίας τους από τον 5ο αιώνα π.Χ και τα αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν και υπενθυμίζουν ότι ο τόπος γνώρισε πολιτιστική και κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη αιώνες πριν. Πρόκειται για την δεύτερη σε μέγεθος - μετά την Στράτο- πόλη της αρχαίας Ακαρνανίας.

Η αρχαία πόλη των Οινιαδών τοποθετείται γεωγραφικά δυτικά του δημοτικού διαμερίσματος της Κατοχής, του Δήμου Οινιαδών.

Η απόσταση που χωρίζει την Κατοχή από τις αρχαίες Οινιάδες είναι αυτή των 4 χιλιομέτρων και κατά τους καιρούς τις αρχαιότητας αποτελούσε τμήμα των Εχινάδων νησίδων και όπως εικάζεται βρισκόταν στο κεντρικό σημείο αυτών. Χτισμένη στο λόφο του Τρίκαρδου, κατάμεστη από βελανιδιές, περιτριγυριζόταν από τις λίμνες Κυνία, Μελίτη, Ουρία που κατά τη διάρκεια του χειμώνα τα νερά τους δημιουργούσαν μια ενιαία θάλασσα με αυτά του πλημμυρισμένου Αχελώου και μετέτρεπαν την τοποθεσία της πόλης σε νησί.
Αναφορές στην ύπαρξή της γίνονται από τους αρχαίους συγγραφείς: Θουκυδίδη, Διόδωρο, Πολύβιο, Παυσανία και Στράβωνα, αλλά και στα νεότερα χρόνια παρατηρήθηκε κίνηση μεγάλου ενδιαφέροντος από περιηγητές-ερευνητές όπως από τους William Martin Leake, L.Heuzey, E.Kirsten, E.Noack, A.Philippson, B.Powell. Το ενδιαφέρον αυτό, για την περιοχή των Οινιαδών ,δεν είναι τυχαίο, καθώς τα αρχαιολογικά μνημεία που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη ,τονίζουν την σπουδαιότητα της πόλης.

Μεταξύ άλλων έχουν διασωθεί: τα τείχη της, για τα οποία έχουν σημειωθεί πάμπολλες αναφορές σε κείμενα που πραγματεύονται ζητήματα αρχιτεκτονικής καθώς θεωρούνται από τα πιο καλοδιατηρημένα. Το αρχαίο θέατρό της, χωρητικότητας 5.000 θέσεων και με διάμετρο ορχήστρας 15.74 μέτρων, πρωτοκατασκευάστηκε τον 4ο π.Χ αιώνα από τους Αθηναίους. Ακολούθως δέχτηκε κάποιες μετασκευαστικές επεμβάσεις από τον Μακεδόνα Φίλιππο τον Ε’ και το 167 π.Χ οι Ρωμαίοι επεμβαίνουν ελαφρώς στη διαμόρφωσή του. Στις μέρες μας πια φιλοξενεί θεατρικές παραστάσεις και μεταμορφώνεται σε χώρο μουσικών συναυλιών ,χάρις το Φεστιβάλ του Δήμου Οινιαδών που αναβιώνει από το 1986.
Έπειτα διασώζεται το νεώριο ( πρόκειται για τα ναυπηγεία της εποχής) που βρίσκεται κάτω από τα τείχη και είναι λαξευμένο πάνω στον πελώριο βράχο, γεγονός που το καθιστά μοναδικό και αναμφίβολα εντυπωσιακό. Τέλος διατηρούνται η Ακρόπολη, η Αγορά, ένας μικρός ναός με πρόναο, σηκό, οπισθόδομο και λείψανα λατρευτικού αγάλματος. Ακόμη λουτρά, ο λεγόμενος Κοκκινόπυργος, η Λοξή πύλη, δύο φυσικές δεξαμενές νερού και το λιμάνι.Όλα αυτά φανερώνουν την πολιτισμική βαρύτητα του τόπου, άλλωστε δεν υπήρξαν λίγες οι φορές που η περιοχή βρέθηκε σε πολεμική αντιπαράθεση είτε με τους Αθηναίους, όντας στο πλευρό των Λακεδαιμονίων, είτε με τους γειτονικούς Αιτωλούς, καθώς αποτελούσε λιμάνι στρατηγικής και εμπορικής σημασίας. Εκτός αυτών, οι Οινιάδες μας αποκαλύπτουν και μια μυθολογική παράδοση .
Ο λόφος του Τρίκαρδου οφείλει το όνομά του στο βασιλιά Τρίκαρδο που είχε ένα πανέμορφο γιό, τον Ανήλιαγο που ποτέ δεν έπρεπε να τον δει το φως του ήλιου και η ετυμολογική προέλευση του ονόματός του αντικατοπτρίζει αυτόν ακριβώς το μύθο . Η μοίρα, όμως, ήθελε τον Ανήλιαγο να ερωτεύεται την Κυρά-Ρήνη που κατοικούσε στον πύργο της, στην Πλευρώνα (αρχαία πόλη της Αιτωλίας). Κάθε νύχτα την επισκεπτόταν κα αναχωρούσε προτού ο ήλιος στείλει τις πρώτες του ακτίνες στη γη. Η Κυρά-Ρήνη, όμως, τυφλωμένη από τη ζήλια και εφόσον αγνοούσε τον λόγο της τόσο πρωινής αποχώρησης του αγαπημένου της, σφάζει όλα τα κοκόρια που σηματοδοτούσαν το ξημέρωμα και ο Ανήλιαγος την ώρα της φυγής του αντικρίζει ,το απαγορευμένο ,γι’ αυτόν, ηλιακό φως και σβήνει για πάντα. Πληθώρα μυθικών ιστοριών κατακλύζει την παράδοση της περιοχής και μαγεύουν και αυτές με τη σειρά τους όπως ο ιδιόμορφος και εμπνευσμένος αυτός τόπος. Εδάφη φιλόξενα, νιώθει κανείς τους κραδασμούς της γης από το βάρος της ιστορίας τόσων αιώνων, αντιλαμβάνεται τη μετουσίωση της φύσης με την «σκαλισμένη» πέτρα που μαρτυρά πνεύμα και κόπο ανθρώπινο. Τα καλοδιατηρημένα αρχαία μνημεία που άφησε στο πέρασμά του ο χρόνος, στο χώρο των Οινιαδών, θα προσφέρονται πάντα για τέτοιου είδους συγκινήσεις.