Ο Ισπανός Ρομπέν των δασών!

The Spanish Robin Hood!

Του Dan Hancox.

Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "The Guardian".

Όταν o Juan Manuel Sánchez Gordillo  ηγήθηκε της επιδρομής μιας ομάδας εργατών της Γης σε ένα σούπερ μάρκετ στο μυαλό του είχε την ανακατανομή του πλούτου από τους πλούσιους στους φτωχούς. Δεν θα περίμενε κανείς τίποτα λιγότερο από τον δήμαρχο της κομμουνιστικής ουτοπίας της Marinaleda!

«Oι Ουτοπίες δεν είναι χίμαιρες, είναι τα πιο ευγενή όνειρα που έχουν οι άνθρωποι!» 

Την περασμένη εβδομάδα, και όχι για πρώτη φορά, ο Juan Manuel Sanchez Gordillo βρέθηκε στα ισπανικά πρωτοσέλιδα. Βαπτίστηκε "Ρομπέν των Δασών" από την ισπανική εφημερίδα El Pais! Ο Sánchez Gordillo, ο δήμαρχος μιας μικρής πόλης στην εξοχή της Ανδαλουσίας, οδήγησε μια ομάδα εργατών Γης σε σούπερ μάρκετ για να απαλλοτριώσoυν βασικές προμήθειες: γέμισαν τα καρότσια τους με ζυμαρικά, ζάχαρη, γάλα και ρεβίθια, έφυγαν χωρίς να πληρώσουν, και διένειμαν το "πλιάτσικο" τους στις τοπικές τράπεζες τροφίμων. Η συλλογιστική του Gordillo είναι ξεκάθαρη και ο λόγος του αποφασιστικός και αιχμηρός: "Η κρίση έχει και πρόσωπο και όνομα! Υπάρχουν πολλές οικογένειες που δεν έχουν πλέον την δυνατότητα να φάνε."

Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε πόσο κοντά στο χείλος της αβύσσου βρίσκεται η Ισπανία αυτή τη στιγμή. Η ανεργία φτάνει στο 25% σε πανεθνικό επίπεδο (υψηλότερα κι από την Ελλάδα), το 34% στην Ανδαλουσία και το 53% για τις ηλικίες 16-24-ετών! Oι ανθρακωρύχοι της Αστούριας εξεγέρθηκαν κατά της λιτότητας και χρησιμοποίησαν μέχρι και αυτοσχέδιους εκτοξευτήρες ρουκετών για να αντιμετωπίσουν τα ΜΑΤ, πριν από λίγες ημέρες! Οι κατασχέσεις σπιτιών από τις Τράπεζες και η κατάρρευση του κλάδου των κατασκευών έχουν οδηγήσει στο να υπάρχουν 800.000 άδεια σπίτια την ώρα που οι άστεγοι στους δρόμους των μεγάλων ισπανικών πόλεων είναι χιλιάδες! Εδώ και ένα χρόνο ένα γιγαντιαίο ισχυρό κίνημα διαμαρτυρίας, αυτό των Ισπανών Αγανακτισμένων «Los Indignados», ένας πρόδρομος του κινήματος Occupy, έθεσε ανοιχτά υπό αμφισβήτηση τις ικανότητες και τις δυνατότητες του υπάρχοντος Πολιτικού Συστήματος να αντιμετωπίσει την Οικονομική Κρίση και τα Κοινωνικά Προβλήματα που αυτή γεννάει! Και όλα αυτά πλέον φαντάζουν μηδαμινά καθώς τον περασμένο μήνα, ο Ισπανός πρωθυπουργός, Mariano Rajoy, ανακοίνωσε επιπλέον περικοπές κοινωνικών δαπανών ύψους 51 δισ. ευρώ για τα επόμενα δύο χρόνια.

Και την ίδια ώρα, σαν ένα πραγματικό και σύγχρονο Γαλατικό χωριό του Αστερίξ η πόλη του Gordillo αυτοπεριγράφεται ως "κομμουνιστική ουτοπία". Η Marinaleda με έναν πληθυσμό 2.600 ατόμων, έχει πλήρη απασχόληση για όλους τους κατοίκους της, κοινοκτημοσύνη στην γη και ισότητα μισθών. Κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων δεκαετιών, οι κάτοικοι έχουν χτίσει τουλάχιστον 350 σπίτια με τα ίδια τους τα χέρια. Οι  "ένοικοι" των σπιτιών πληρώνουν μια «υποθήκη» λίγων ευρώ το μήνα για τα σπίτια τους, αλλά δεν έχουν το δικαίωμα να τα πουλήσουν.

Όταν φτάσετε για πρώτη φορά στην πόλη, η Marinaleda μοιάζει το ίδιο όπως και κάθε μικρή πόλη στην εξοχή της Ανδαλουσίας, με ελαιώνες που απλώνονται προς ένα σκονισμένο ορίζοντα, παιδιά να κλοτσούν μπάλες ποδοσφαίρου κατά φθαρμένων πέτρινων τοίχων και ομπρέλες να κυματίζουν έξω από τα τάπας-μπαρ. Σύντομα όμως, θα αρχίσετε να παρατηρείτε τις μικρές διαφορές: η έλλειψη διαφημίσεων ή εμπορικών ονομασιών, και τα χαρακτηριστικά ονόματα που έχουν οι δρόμοι όπως είναι το όνομα του Fermín Salvochea, του αναρχικού δήμαρχου του Cadiz στον 19ο αιώνα, του Salvador Allende, του Federico García Lorca και του Pablo Neruda.

Στο γραφείο του δημάρχου κρέμεται ένα κορνιζαρισμένο πορτρέτο του Τσε Γκεβάρα, μαζί με τρεις σημαίες: μία για την Ανδαλουσία, μία για την ισπανική Δεύτερη Δημοκρατία (η εκλεγμένη δημοκρατική κυβέρνηση που ανατράπηκε από το στρατιωτικό πραξικόπημα του Φράνκο), και μία της ίδιας της Marinaleda,  που φέρει το κόκκινο, το λευκό και το πράσινο χρώμα! Το γραφείο είναι πολύ καθαρό, αλλά και ταυτόχρονα ακατάστατα. Σε μια γωνία είναι ένας πίνακας ανακοινώσεων- ένα flip-chart που καλύπτεται με δυσκολοανάγνωστα γράμματα, μουντζούρες μαρκαδόρου, κουκκίδες, ξεχαρβαλωμένα βέλη και καρφιτσωμένες σημειώσεις: Αυτός, αποδεικνύεται, είναι ο προϋπολογισμός της πόλης.

Ο Sánchez Gordillo γεννήθηκε στην Marinaleda το 1949. Τότε, όπως εξηγεί ο ίδιος, ήταν μια πόλη σε μαρασμό από την μετανάστευση και την φτώχεια. "Οι γονείς μας μετανάστευσαν στη Γερμανία και τη Γαλλία! Κάποιοι πιο τυχεροί, μετανάστευαν μόνο για δύο μήνες το χρόνο, προς τα χωράφια με το σιτάρι του βορά, για να αναζητήσουν εκεί εργασία. Έτσι ήταν αναγκασμένοι να κάνουν για να θρέψουν τις οικογένειές τους διαφορετικά, θα ήταν άνεργοι! Τότε βασίλευε η μιζέρια στην πόλη! Τα γύρω χωράφια ήταν όλα τεράστιες εκτάσεις ιδιωτικής γης... Η Ανδαλουσία είναι σαν την Λατινική Αμερική: μόλις το 2% των ιδιοκτητών κατέχει πάνω από το 50% της γης! ".

Μετά το θάνατο του Φράνκο το 1975, η Marinaleda άρχισε να αγωνίζεται να κατακτήσει τον δικό της δρόμο της ελευθερίας. Η πόλη οργανώθηκε γύρω από μια νέα συνδικαλιστική και συνεταιριστική οργάνωση και οι κάτοικοί της με εβδομαδιαίες μαζικές συναντήσεις εδραίωσαν αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες αυτοοργάνωσης! Άρχισαν να καταλαμβάνουν ένα μέρος των εδαφών  γύρω από το χωριό, που ανήκαν στον Δούκα του Infantil. Η αστυνομία θα συλλάβει πολλούς και προσωρινά θα τους εκδιώξει από την "καταπατημένη" γη, αλλά αυτοί θα επιμείνουν! Θα μπλοκάρουν δρόμους, θα καταφέρουν να κλείσουν τα αεροδρόμια της Μάλαγα και της Σεβίλλης, θα διαδηλώσουν μέσα στη Μαδρίτη, και θα καταφύγουν σε μαζική απεργία πείνας. Ο Sánchez Gordillo θα μπει στη φυλακή επτά φορές, και θα επιζήσει από δύο απόπειρες δολοφονίας από δεξιούς εξτρεμιστές.

Μετά από 12 χρόνια επίμονης πάλης, και μπροστά στην διεθνή έκθεση της Σεβίλλης World Expo το 1992 η Ισπανική Κυβέρνηση και οι περιφερειακές αρχές της Ανδαλουσίας θέλοντας να "ηρεμήσουν" την έκρυθμη κατάσταση αναγκάστηκαν να διαθέσουν 1.200 εκτάρια από την γη του Δούκα του Infantil για εκμετάλευση στον γεωργικό συνεταιρισμό της πόλης.

"Η δική μας ένωση συγκεντρώνει ανθρώπους από πολλές πολιτικές παρατάξεις." εξηγεί ο  Gordillo, "αλλά συνεχίζουμε τη σκυτάλη της άμεσης δράσης του αναρχισμού." Αναφέρει τα 5.000 χρόνια ιστορίας της Ανδαλουσίας και του αγώνα του λαού της για τη γη, και σκέφτεται για μια στιγμή. "Ακόμη και η εβδομαδιαία συνέλευση μας είναι στην λογική της άμεσης δράσης και της άμεσης δημοκρατίας."

Η σχέση της πόλης με την γενικότερη κατάσταση της Ισπανίας είναι περίπλοκη. Η πόλη  εξακολουθεί να υπόκειται στον ισπανικό εκλογικό νόμο (ο Gordillo επανεκλέγεται με μεγάλη πλειοψηφία κάθε φορά), αλλά έχει καταργήσει την αστυνομική δύναμη. "Σύμφωνα με το νόμο, λόγω του αριθμού των κατοίκων που έχουμε εδώ, θα έπρεπε να έχουμε στην πόλη μας μια δύναμη από τέσσερις μέχρι επτά μπάτσους," λέει. "Αλλά δεν θέλουμε αστυνομία εδώ! Επειδή έχουμε την κοινή εθελοντική εργασία μας, επειδή αγωνιζόμαστε όλοι μαζί, επειδή οργανώνουμε τη ζωή μας μαζί, έχουμε κατακτήσει έναν υψηλό βαθμό συνύπαρξης. Όταν φυτεύουν δέντρα, το κάνουμε όλοι μαζί!" Ο τρόπος με τον οποίο ο Sánchez Gordillo χρησιμοποιεί τον όρο «κοινότητα» δείχνει και το τι μπορεί να σημαίνει πραγματικά ο όρος «κοινότητα» και είναι όντως εντυπωσιακό, αν σκεφτεί κανείς πόσο φαιδρά η ίδια αυτή λέξη χρησιμοποιείται από τους πολιτικούς σε όλο τον δυτικό κόσμο.

"Οι Ουτοπίες δεν είναι χίμαιρες, είναι τα πιο ευγενή όνειρα που έχουν οι άνθρωποι! Το όνειρο της ισότητας! Το όνειρο ότι στέγη θα πρέπει να έχουν όλοι οι άνθρωποι! Γιατί όλοι οι άνθρωποι είναι ζωντανά πρόσωπα με ανάγκες και όνειρα και όχι άβουλα κομμάτια ενός μηχανισμού παραγωγής... Το όνειρο ότι οι φυσικοί πόροι - για παράδειγμα η ενέργεια - δεν θα πρέπει να είναι στην υπηρεσία των πολυεθνικών, αλλά στην υπηρεσία του λαού! Όλα αυτά τα όνειρα είναι τα όνειρα που θα θέλαμε να μετατραπούν σε πραγματικότητα: πρώτον, στον τόπο όπου ζούμε,... με την επίγνωση βέβαια ότι η πόλη μας περιβάλλεται από τον καπιταλισμό παντού τριγύρω, και αργότερα στην Ανδαλουσία, και στον κόσμο ολόκληρο!"

Φεύγοντας από το αστραφτερό λευκό κτίριο του δημαρχείου και  καθώς αναχωρείτε μέσα στο σούρουπο, θα βρείτε μια  μεταλλική αψίδα από μέταλλο να σας αποχαιρετά με το σύνθημα "Otro mundo es posible": Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός. Στη Marinaleda, αυτό δεν αποτελεί ένα ουτοπικό σύνθημα, αλλά μια επιβεβαίωση της πραγματικότητας.