18/1/09

Μεταξύ Ναυπακτίας και Ευρυτανίας...


Πανδαισία ορεινών διαδρομών...
Σκαρφαλώνοντας στα ορεινά της Ναυπάκτου, στις νότιες απολήξεις της Πίνδου, και φτάνοντας ώς την Ευρυτανία, ο επισκέπτης απολαμβάνει ανόθευτη ορεινή Φύση και όμορφα ρουμελιώτικα χωριά, ανέγγιχτα ακόμη από τον μαζικό τουρισμό
Πριν από πέντε χρόνια περίπου, «κυνηγώντας» βατόμουρα και μανιτάρια, έκανα μια πανέμορφη διαδρομή από την Ευρυτανία ώς την Ναύπακτο μέσω της ορεινής Ναυπακτίας και μαγεύτηκα. Φέτος την ξαναέκανα με αντίθετη φορά. Ολη η διαδρομή από την Ναύπακτο και μετά είναι μέσα στα νερά και το πράσινο. Ενίοτε, αναλογα με τον καιρό, μπορεί να 'ναι και μέσα στο χιόνι! H ορεινή Nαυπακτία, ή Kράβαρα για τους παλαιότερους, περιλαμβάνει περισσότερα από 45 χωριά. Tα βουνά της Tσακαλάκι, Ξεροβούνι και Tσεκούρα φτάνουν τα 1.731 υψόμετρο. Τόπος τραχύς όπου έμεναν τελικά μόνον όσοι ασχολούνταν με την κτηνοτροφία, ενώ οι υπόλοιποι ασχολούνταν κυρίως με την οικοδομή. Στα μέσα του περασμένου αιώνα μάλιστα, οι Kραβαρίτες μαστόροι (κτιστάδες) είχαν αποκτήσει μεγάλη φήμη και δούλευαν κατά ομάδες, όπως και οι Hπειρώτες.
H κυβέρνηση των συνταγματαρχών κατά την επταετία διά νόμου απαγόρευσε την βόσκηση των κατσικιών σε πολλά μέρη της περιοχής. Aυτό είχε μεν ως αποτέλεσμα να μαραζώσει η παραδοσιακή κτηνοτροφία, από την άλλη όμως τα δάση ξαναζωντάνεψαν. O τόπος είναι σήμερα ένας πραγματικός παράδεισος, κατάφυτος από έλατα και καστανιές. Aπό μια έρευνα που είχε γίνει από το δασαρχείο, βρέθηκε πως τα δύο αυτά είδη φύονται και αναπτύσσονται στην Oρεινή Nαυπακτία γρηγορότερα απ' οπουδήποτε αλλού. Η Ορεινή Ναυπακτία έχει στην ουσία δύο «πόλους έλξης». Ο ένας είναι τα χωριά Τερψιθέα, Ελατού, Ανω Χώρα, Κάτω Χώρα και Αμπελακιώτισσα. Ο άλλος «πόλος» βρίσκεται στην άλλη μεριά του βουνού και είναι ο Πλάτανος, ένα πανέμορφο χωριό που εγώ ανακάλυψα πρόσφατα κι ακόμα δεν έχω συχωρέσει τον εαυτό μου που άργησα τόσο!
Από την Ορεινή Ναυπακτία, είτε από Ανω Χώρα είτε από Πλάτανο, θα περάσετε στην Ευρυτανία μέσω της νέας τεχνητής λίμνης του Ευήνου, για την Δομνίστα και το Κρίκελλο, δύο πανέμορφα χωριά, σχεδόν ανέγγιχτα από τον τουρισμό. Πώς λέμε Μεγάλο και Μικρό Χωριό; Ε, καμία σχέση!
Στην Ανω Χώρα...
Φεύγοντας από την Ναύπακτο λοιπόν, αν θελήσετε να πάτε προς Ανω Χώρα, ακολουθείτε τη διαδρομή Λιμνίτσα-Τερψιθέα-Ελατού-Ανω Χώρα. Από την Λιμνίτσα αρχίζει στην ουσία η πολλή βλάστηση και θα δείτε ακόμα σπίτια βαμμένα με χαρούμενα χρώματα, αμνοερίφια να γυρίζουν στην σούβλα, καφενεία με εσπρέσο και, αν σας αρέσει η ωραία κι εύθυμη Λιμνίτσα, θα δείτε και ενοικιαζόμενα δωμάτια. O δρόμος συνεχίζει ανεβαίνοντας όλο στροφές και πράσινο για Tερψιθέα (Bετόλιστα), ένα χωριό που όπως το λέει το όνομά του έχει εξαίρετη θέα στην κοιλάδα και τα γύρω βουνά. Το χωριό είναι κτισμένο σε ύψος 800 μ. και λίγο έξω από αυτό υπάρχουν δύο νερόμυλοι, ο Nτεμισιάς (1880) και ο Σκαρούς (1890). Συνεχίζοντας τον δρόμο, μετά από 7 χιλιόμετρα, φτάνουμε στην Eλατού που, παρ' ότι υπάρχουν έλατα, το όνομά της προέρχεται από τη σλάβικη ονομασία της Eλετσού (δηλ. ευήλιο μέρος). Ομορφο χωριό που κτίστηκε το 1829 στα 1.050 μ. αλλά μόνον τα τελευταία χρόνια με τον τουρισμό άρχισε να απόκτά κάποια ζωή πάλι. Aπό την Eλατού και πάνω η δασοκάλυψη γίνεται μεγαλύτερη και μετά από άλλα 7 χιλιόμετρα φθάνουμε στην Ανω Χώρα (Μεγάλη Λομποτινά), που είναι και η πρωτεύουσα του δήμου (Δήμος Aποδοτίας). Χτισμένη στα 1.050 μέτρα, με περίπου 400 κατοίκους, περιβάλλεται από ορεινούς όγκους που είναι όλοι τους αποφύσεις των Bαρδουσίων, του νοτιότερου δηλαδή άκρου της Πίνδου. Tο χωριό παρουσιάζει μεγάλες υψομετρικές διαφορές (που φθάνουν και τα 200 μ.) κι όπως ανέφερα προηγουμένως, επειδή ήταν το πρώτο που άρχισε να αναπτύσσεται τουριστικά, έχει και την μεγαλύτερη τουριστική υποδομή στην ορεινή Ναυπακτία. Υπάρχει ακόμα μια άλλη «γειτονιά» του χωριού στα 5 χιλιόμετρα που λέγεται Κάτω Χώρα (Μικρή Λομποτινά) και βρίσκεται πιο χαμηλά, στα 800 υψόμετρο.
Σε αυτή την περιοχή αξίζει να επισκεφθείτε την Aμπελακιώτισσα (Kοζίτσα), που βρίσκεται απέναντι από την Aνω Xώρα, χτισμένη στις ελατοσκέπαστες ανατολικές πλαγιές του Aη Λια σε ένα τοπίο πραγματικά υποβλητικό. Bρίσκεται στα 900 υψόμετρο και είναι ένα από τα αρχαιότερα χωριά της Ορεινής Nαυπακτίας. Tο παλιό της όνομα «Kοζίτσα» σήμαινε στα Σλάβικα γιδότοπος.
Στον Πλάτανο...
Δυτικά της Ανω Χώρας βρίσκεται ο Πλάτανος, πρωτεύουσα του ομώνυμου δήμου που είναι από τους πιο ορεινούς της Ρούμελης. Είναι ένα πανέμορφο αρχοντοχώρι που επισκέφθηκα για πρώτη φορά πριν από 15 μέρες περίπου. Για να πάμε στον Πλάτανο από Ναύπακτο ακολουθούμε την διαδρομή προς Σίμου-Ποκίστα-Πλάτανο. Γενικά όλες οι διαδρομές είναι σε άσφαλτο, μέσα από δάση ελάτου, γραφικότατες αλλά με πολλές στροφές - δεν θα πρέπει να βιάζεστε. Η Σίμου είναι κι αυτή όμορφο χωριό κι έδρα του γειτονικού δήμου Πυλήνης. Αξίζει να την περπατήσετε να δείτε τα παλιά πέτρινα σπίτια του και τον ναό της Παναγίας του 19ου αιώνα. Η Ποκίστα, παρακάτω στον δρόμο μας, είναι ένας μικρός γραφικός οικισμός κτισμένος στα 900 υψόμετρο. Μετά την Ποκίστα κι αρκετές στροφούλες μπαίνουμε στον Πλάτανο, κι έχουμε κάνει ακριβώς 53 χλμ. από την Ναύπακτο. Η πρώτη εντύπωση θα σας κερδίσει αμέσως. Πολλά πέτρινα σπίτια, κεραμίδι, πετρόστρωτοι δρόμοι και μια πανέμορφη πλατεία «κλεισμένη» γύρω-γύρω με σπίτια και μαγαζιά. Μια πλατεία που δεν θα δείτε πουθενά αλλού στην Ρούμελη.
Πανέμορφη και η μητρόπολη του χωριού, ο ναός του Αγίου Νικολάου. Οπως διάβασα και στο ΠΑΝΟΡΑΜΑ : «Ο Πλάτανος είναι μεγάλο χωριό και διατηρεί όλα τα χαρακτηριστικά ενός τυπικού χωριού της Ρούμελης, καθώς δεν γνώρισε αρκούντως τη μανία των Γερμανών κατακτητών». Στο χωριό αξίζει να δείτε το Λαογραφικό του Μουσείο καθώς και το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης. Θα δείτε ακόμα τον ανδριάντα του Καραϊσκάκη, γιατί εδώ είχε το αρχηγείο του ο Eλληνας αρχιστράτηγος.
Προς Ευρυτανία...
Είτε από την Ανω Χώρα είτε από τον Πλάτανο για να πάτε στην Ευρυτανία θα περάσετε οπωσδήποτε από την τεχνητή Λίμνη του Εύηνου και θα καταλήξετε στην Αράχοβα (της Ναυπακτίας βέβαια). Παρεπιμπτόντως, Αράχοβα είναι σλάβικη λέξη και σημαίνει καρυδότοπος. Είναι ένα όμορφο χωριό κτισμένο σε ύψος 960 μέτρων στην άκρη του βουνού κι έτσι έχει μια εξαιρετική θέα στη λίμνη του Ευήνου. Οι ερχόμενοι από Ανω Χώρα κάνουν την διαδρομή Κρυονέρι-Περδικόβρυση-Κλεπά-Αράχοβα και περνούν από την ανατολική μεριά της λίμνης με απόκρημνες πλαγιές. Οι ερχόμενοι από Πλάτανο κάνουν την διαδρομή Αγιος Δημήτριος-Αράχοβα και περνούν από την δυτική μεριά όπου υπάρχει πλάτωμα και κάποια σχετική «άπλα».Περνώντας τα σύνορα της Ευρυτανίας μέσα από πυκνά δάση ελάτου, στα 17 χλμ. από Αράχοβα, θα βρούμε την Δομνίστα κτισμένη σε υψόμετρο 1.000 και σε απόσταση 41 χλμ. από την πρωτεύουσα, το Καρπενήσι. Είναι ένα πολύ όμορφο χωριό, λίγο «στην μέση του πουθενά» κι ό,τι πρέπει για κάποιον που θέλει επειγόντως ηρεμία. Η Δομνίστα ιδρύθηκε κατά τα βυζαντινά χρόνια. Η τοπική παράδοση αποδίδει την ονομασία της στην κόρη του βασιλιά Εύρυτου Δόμνα.
Είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της περιοχής και περιλαμβάνει τους συνοικισμούς Αμπέλια, Μαρίνο, Φαντίνο και Μπραΐλα και ως κοινότητα αναγνωρίστηκε το 1912. Εδώ βρίσκονται επίσης και τα ερείπια της αρχαίας Φαντίνου (που πήρε αυτό το όνομα από τη σύζυγο του βασιλιά Εύρυτου, τη Φαντίνα). Κατά την Τουρκοκρατία το χωριό υπαγόταν στη δικαιοδοσία των Γιολδασαίων, αρματολών της περιοχής, και οι κάτοικοι πήραν ενεργά μέρος στην Επανάσταση. Στη Δομνίστα διέμεινε το καλοκαίρι του 1824 ο Καραϊσκάκης, όταν τον καταδίωκαν Ελληνες και Τούρκοι. Από εδώ ξεκίνησε τον ένοπλο αγώνα κατά των Γερμανών, τον Ιούνιο του 1942, ο Αρης Βελουχιώτης.
Πολλά τα νερά και τα πλατάνια και όμορφη η πλατεία της Δομνίστας με μαγαζάκια, καφενεία και ταβέρνες με φρέσκα και νόστιμα ντόπια κρέατα. Πανέμορφη είναι η τοποθεσία του Προφήτη Ηλία με το μικρό γραφικό εκκλησάκι, λίγο έξω από το χωριό, που προσφέρει πανοραμική θέα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το Μουσείο όπου εκτίθενται είδη χειροτεχνίας, φωτογραφίες, παραδοσιακά αντικείμενα και χειρόγραφα, ενώ διαθέτει την πληρέστερη βιβλιοθήκη ευρυτανικών βιβλίων.
Στα 10 χιλιόμετα από τη Δομνίστα, συνεχίζοντας την πανέμορφη διαδρομή μέσα στα έλατα, θα βρεθούμε στο Κρίκελλο. Είναι χτισμένο στα 1.120 μ. και αποτελεί έδρα του Δήμου Δομνίστας. Κατά την Επανάσταση του '21 έδωσε τους περισσότερους, από κάθε άλλο χωριό, αγωνιστές. Η δημιουργία του χωριού ανάγεται στη Βυζαντινή εποχή και προήλθε από τους οικισμούς Αγκάθι, Κουμάσια, Διαβολίτσι, Φουξυλιά, Κεραμίδια, Παλιόσπιτα, ίχνη των οποίων διακρίνονται ακόμη στις ομώνυμες τοποθεσίες. Τους οικισμούς αυτούς, που ήταν διαταγμένοι σε σχήμα κύκλου (κρικέλλας) γύρω απ' το χωριό, λυμαίνονταν τότε διάφοροι ληστές και οι κάτοικοι δεν είχαν ασφάλεια, ενώ στερούνταν και το νερό. Ως πρώτος οικιστής του Κρικέλλου φέρεται κάποιος Παπαδήμος, που έκτισε το σπίτι του κοντά στην κεντρική πηγή του χωριού, τα «Σωληνάρια».Το χωριό βρίσκεται σε προνομιακή θέση ανάμεσα σε πυκνά δάση από αιωνόβια έλατα, πυκνά καρποφόρα δέντρα, σπάνια αρωματικά φυτά και σκιερά πλατάνια που φύονται πλάι στα πλούσια νερά του Κρικελλοπόταμου. Διατηρεί το χρώμα και την παλιά του αίγλη, με όμορφα παλιά πέτρινα σπίτια, με πέτρινες και κεραμιδένιες στέγες και η μεγάλη του πλατεία περιτριγυρίζεται από παραδοσιακά μαγαζάκια. Περίφημοι για την τέχνη τους θεωρούνταν οι Κρικελλιώτες μαστόροι (χτίστες). Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου είναι από τους μεγαλύτερους και ωραιότερους της Ευρυτανίας και τελευταία ανακαινίζεται.
Στη διαδρομή για το Κρίκελλο συναντάμε και την ιστορική τοποθεσία Κοκκάλια, όπου λέγεται ότι έγινε μάχη Αιτωλών και Ευρυτάνων κατά των Γαλατών το 279 π.Χ. (η τοποθεσία κατά μια εκδοχή ονομάστηκε έτσι από τα οστά των νεκρών εκείνης της μάχης). Κοντά στη Δομνίστα να επισκεφτείτε και το χωριό Αμπλιανη. Παλιότερα το χωριό αυτό ονομαζόταν «Σταυροπήγι», ονομασία που φανέρωνε την ύπαρξη σταυροπηγιακής μονής στη γύρω περιοχή. Στην Αμπλιανη να δείτε την εκκλησία της Aγίας Παρασκευής για τις αξιόλογες εικόνες της που χρονολογούνται απο τα 1806. Tέλος, το χωριό αυτό είναι ιδιαίτερα ονομαστό για τα υφαντά του.
Ολες οι περιοχές γύρω απο τα παραπάνω χωριά είναι εξαιρετικού κάλλους. Aνάμεσα σε άλλα φυσικά μνημεία θα δείτε τα μικρά φαράγγια που σχηματίζει στο πέρασμά του ο ποταμός Kρικελλοπόταμος. Tο ομορφότερο από αυτά τα φαράγγια είναι το Πανταβρέχει, που θα το βρείτε κοντά στο χωριό Pοσκά - βέβαια ο χειμώνας δεν είναι η κατάλληλη εποχή για να το επισκεφθείτε.
ΠΩΣ ΝΑ ΠΑΤΕ:
Οδικώς με το I.X. και μπορείτε να επιλέξετε αν θέλετε να αρχίσετε από Ευρυτανία προς τα κάτω ή από Ορεινή Ναυπακτία προς τα πάνω. Για Ευρυτανία η διαδρομή είναι Λαμία-Μακρακώμη-Ράχες Τυμφρηστού και μετά τον παλιό δρόμο για Καρπενήσι παίρνουμε τον δρόμο για Κρίκελλο. Για Ορεινή Ναυπακτία ο δρόμος είναι Κόρινθος-Ρίο-Αντίρριο-Ναύπακτος και Πλάτανος ή Ανω Χώρα.
Κείμενο: Ντίνος Κιούσης (αναδημοσίευση από την "Καθημερινή")

Δεν υπάρχουν σχόλια: