Για μια αριστερά στο ύψος των περιστάσεων...

Του Γιώργου Ρούση,

Καθηγητή του Παντείου Πανεπιστημίου.

Ορισμένα πράγματα είναι τόσο αυτονόητα, που όταν δεν συμβαίνουν είναι πολύ δύσκολο να ερμηνεύσει κανείς για ποιο λόγο.

Ενα από αυτά είναι η κοινή δράση των δυνάμεων της αριστεράς για επί μέρους ζητήματα στην αντιμετώπιση των οποίων είναι σύμφωνες, και ακόμα σ' ένα ανώτερο επίπεδο, η δημιουργία ενός Πολιτικού Αντικαπιταλιστικού Αντιιμπεριαλιστικού Αριστερού Μετώπου .

Και συνειδητά δεν κάνω λόγο για ενότητα των δυνάμεων της αριστεράς και αρκούμαι στις επί μέρους συνεργασίες και στο Μέτωπο, έχοντας επίγνωση των πραγματικών διαφορών τους, των ιστορικών διαφορών, των αγκυλώσεων που χαρακτηρίζουν πολλές απ' αυτές.

Εκείνο που υποστηρίζω είναι ότι η κρισιμότητα των στιγμών απαιτεί μια αριστερά στο ύψος των περιστάσεων, μια αριστερά που δεν μπορεί να συνεχίσει να ομφαλοσκοπεί ενώ ο κόσμος χάνεται.

Την απαιτεί διότι οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και το τσουνάμι της κρίσης και της συνεπαγόμενης επίθεσης του κεφαλαίου δεν θα περιμένει να τα βρουν οι διάφοροι μικρόκοσμοι της αριστεράς. Την απαιτεί, διότι όπως σοφά λέει ένας αγαπημένος σύντροφος, «πιστέψαμε ότι είχαμε χρόνο», ενώ στην πραγματικότητα δεν είχαμε, και πόσω μάλλον δεν έχουμε ούτε λεπτό για χάσιμο κάτω από τις παρούσες συνθήκες.

Και για να είμαι ευθύς εξαρχής ξεκάθαρος, όταν κάνω λόγο για αριστερά, επειδή στο οδόφραγμα των επικείμενων μαχών, όπως άλλωστε σε όλα τα οδοφράγματα, δεν μπορεί να υπάρχουν παρά μόνον δυο πλευρές, καλό είναι να διευκρινιστεί ποιοι δεν ανήκουν στην αριστερά.

Και αυτοί είναι πρώτα απ' όλους εκείνοι οι σοσιαλδημοκράτες που απροκάλυπτα μετατράπηκαν σε νεοφιλελεύθερους, και μας καλούν να δεχτούμε ως «σωτήριες πιέσεις» όλα τα κελεύσματα του λησταρχείου της τρόικας, δηλαδή εκείνων που ο Μπρεχτ, στο «Ρομάντζο της Πεντάρας», θεωρούσε ότι οι απλοί φονιάδες και κακοποιοί δεν φτάνουν ούτε στο νύχι τους. Είναι επίσης εκείνοι που έχουν το θράσος να καλούν σε αντιμνημονιακό μέτωπο, ενώ είτε ψήφισαν το μνημόνιο -κάτι σαν να καλούσαν σε αντιπολεμικό μέτωπο οι γερμανοί σοσιαλδημοκράτες ενώ είχαν ψηφίσει τα πολεμικά κονδύλια- όσο και εκείνοι που από ανώτερες πολιτικές θέσεις συνέβαλαν να φθάσουμε σε αυτό.

Είναι τέλος εκείνοι οι οποίοι πιο έντεχνα, και συνεπώς πιο επικίνδυνα, εμφανίζονται ως κεντροαριστεροί .

Πρόκειται για εκείνους οι οποίοι στην απέλπιδα προσπάθειά τους να διασώσουν το καπιταλιστικό σύστημα, προβάλλουν και πάλι ως διέξοδο από την κρίση την επιστροφή στον κεϊνσιανισμό.

Ομως ο γνωστός κεντρισμός του Κέινς, ανάμεσα στον πιο δεξιό Χάγιεκ και τον πιο αριστερό Λάσκι, ο οποίος εκφράστηκε πρόσφατα και από τον Ομπάμα, στην «αριστερή» κριτική του προς τους Ευρωπαίους, σήμερα δεν μπορεί παρά να λειτουργήσει υπέρ της διατήρησης ενός τελειωμένου συστήματος. Και πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι όσοι υποστηρίζουν αυτές τις απόψεις, ανήκουν και εκείνοι στο μπλοκ της αστικής εξουσίας, που έχει ανάγκη τόσο τους ανοιχτούς υποστηριχτές τύπου Καρατζαφερο-Λοβέρδου όσο και τους μεταμφιεσμένους.

Η αριστερά, αν θέλει να διατηρήσει τα θεμελιακά της αντικαπιταλιστικά-αντιιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά, αλλά και να διασφαλίσει την παραδοσιακή ηθική στάση που ιστορικά τη χαρακτηρίζει, πρέπει αντί να φλερτάρει μαζί τους, και να επιδιώκει τη δημιουργία «κεντροαριστερών» σχηματισμών, να ξεκαθαρίσει ότι αυτοί ανήκουν στο αντίπαλο στρατόπεδο .

Σ' ένα πρώτο λοιπόν από τα κάτω επίπεδο, η αριστερά καλείται να ανοίξει ένα διάλογο για όλα τα ζητήματα που απασχολούν το παρόν και το μέλλον της κοινωνίας μας, ένα διάλογο που θα αντικαταστήσει τους παράλληλους μονόλογους των συνιστωσών της, τους συχνά διανθισμένους από ύβρεις αντί επιχειρημάτων.

Επίσης πρέπει να σμιλεύει για επί μέρους ζητήματα κοινές δράσεις των συνιστωσών της και ευρύτερες λαϊκές από τα κάτω αντιδράσεις, απαραιτήτως αναγκαίες για την επίτευξη του οποιουδήποτε στόχου της. Τέτοια επί μέρους ζητήματα μπορεί να είναι για παράδειγμα, η μη μετατροπή της ΔΕΗ σε φοροεισπρακτικό μηχανισμό και ο συντονισμός της μη πληρωμής του τελευταίου χαρατσιού στην ακίνητη περιουσία [1], κάτι με το οποίο από τις ξεχωριστές τους ανακοινώσεις φαίνεται να συμφωνούν όλες οι δυνάμεις της αντικαπιταλιστικής αριστεράς. Επίσης θα μπορούσε να είναι η κοινή στάση για τη μη εφαρμογή του πανεπιστημιοκτόνου νόμου, ή ακόμη κοινές αντιδράσεις απέναντι σε επί μέρους μνημονιακά μέτρα, και μια σειρά άλλα ζητήματα.

Σε τέτοιες δράσεις είναι βέβαιο ότι όχι μόνον δεν αποκλείεται, αλλά πρέπει να επιδιώκεται η συνεργασία με δυνάμεις πέρα από την αριστερά, με ανένταχτες δυνάμεις, με δυνάμεις που απεγκλωβίζονται από τα αστικά κόμματα, με μέχρι σήμερα απολίτικες δυνάμεις, που αυθόρμητα για πρώτη φορά συμμετέχουν στους λαϊκούς αγώνες, με επί μέρους θεματικά κινήματα. Ομως ο διάλογος και οι κοινές επί μέρους δράσεις δεν αρκούν. Χρειάζεται πέρα από αυτά η άμεση συγκρότηση κι ενός πολιτικού αριστερού αντικαπιταλιστικού, αντιιμπεριαλιστικού ριζοσπαστικού Μετώπου. 

Πέρα από το διάλογο και τις επιμέρους κοινές δράσεις των δυνάμεων της αντικαπιταλιστικής αριστεράς, και σε συνδυασμό με αυτά, αυτή καλείται να συγκροτήσει ένα πολιτικό αντικαπιταλιστικό-αντιιμπεριαλιστικό ριζοσπαστικό μέτωπο. Αυτό σημαίνει κάτι παντελώς διαφορετικό από τη συμπαράταξη γύρω από μία εκ των συνιστωσών της αριστεράς, ή από την ταύτιση του αυθόρμητου κινήματος σε παράγοντα ικανό από μόνο του να επιφέρει την κοινωνική αλλαγή, ή από μέτωπα με μόνο οικονομικό ή συνδικαλιστικό περιεχόμενο.

Για ένα Πολιτικό Αντικαπιταλιστικό Αντιιμπεριαλιστικό Αριστερό Μέτωπο!

Ενα τέτοιο μέτωπο είναι αναγκαίο για την οργάνωση μιας αποτελεσματικής αντίστασης, αποτελεί τη μοναδική εναλλακτική λύση απέναντι στο κυρίαρχο μπλοκ εξουσίας και προωθεί την υπόθεση της ριζοσπαστικής σοσιαλιστικής αλλαγής στο πλαίσιο του πολέμου θέσεων, μέσα από τον οποίο θα οδηγηθούμε σε αυτήν.

Η λογική ή όλα ή τίποτα, η ταύτιση της στρατηγικής με την τακτική, η απαξίωση ακόμη και θετικών για το λαϊκό κίνημα μεταρρυθμίσεων και η άρνηση συμμετοχής σε μια αντικαπιταλιστική-αντιιμπεριαλιστική κυβέρνηση στην πραγματικότητα αποτελούν εμπόδιο παρά προωθούν τον σοσιαλιστικό ριζοσπαστικό μετασχηματισμό. Βεβαίως εξυπακούεται η υπαγωγή των μέσων σε αυτόν τον τελικό σκοπό και η αξιολόγησή τους με βάση τη συμβολή τους σε αυτόν.

Το μέτωπο αυτό μπορεί να προέλθει από το συνδυασμό πρωτοβουλιών «από τα κάτω», ανένταχτων αριστερών και συντρόφων που συμμετέχουν στις διάφορες συνιστώσες της αντικαπιταλιστικής αριστεράς, με πρωτοβουλίες των ίδιων των συνιστωσών της δηλαδή του ΝΑΡ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, των εκτός αυτής σχηματισμών της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, του Αριστερού Ρεύματος του Συνασπισμού, των αντικαπιταλιστικών δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ, του Μετώπου Αλληλεγγύης και Ανατροπής και βεβαίως του ΚΚΕ.

Αυτό προϋποθέτει: Το Αριστερό Ρεύμα του ΣΥΝ να αποφασίσει άμεσα τουλάχιστον να έχει μια σχετικά αυτοτελή παρουσία και να διαφοροποιείται δημόσια ως τέτοιο από τις «κεντροαριστερές» -μη αντικαπιταλιστικές-τοποθετήσεις της ηγεσίας του ΣΥΝ. Το ΝΑΡ, σεβόμενο την κατάκτηση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, να συμβάλει με όλες του τις δυνάμεις, δίχως κομπασμούς, σε μια παραπέρα ολοκληρωμένη πολιτική μετωπική πρωτοβουλία. Οι ανένταχτοι αριστεροί να συμμετέχουν ενεργά και όχι ως παρατηρητές στο όλο εγχείρημα. Και -ίσως το πιο δύσκολο- το ΚΚΕ να αναλογιστεί τις ευθύνες του και να εγκαταλείψει την τακτική του απομονωτισμού που ακολουθεί.

Προϋποθέτει τελικά όλοι να κατανοήσουμε την κρισιμότητα των στιγμών και να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων, αντί να ομφαλοσκοπούμε.

Το προγραμματικό περιεχόμενο ενός τέτοιου μετώπου πρέπει να οριοθετείται από τον σαφή αντικαπιταλιστικό-αντιιμπεριαλιστικό του χαρακτήρα και θα μπορούσε να συμπυκνώνεται σε ορισμένους βασικούς άξονες αντίστασης, αλλά και άμεσων θετικών μέτρων που θα μπορούσε να πάρει μια αριστερή ριζοσπαστική εξουσία στηριγμένη στο λαϊκό κίνημα, μια εξουσία υπόθεση αυτού του κινήματος.

Τέτοια άμεσα μέτρα και προγραμματικοί άξονες, ξεκινώντας από την αποτίναξη της θηλιάς που μας έχουν κρεμάσει, μπορεί να είναι:

* Παύση πληρωμών από τον λαό του χιλιοπληρωμένου ιμπεριαλιστικού χρέους.

* Αμεση αποχώρηση από τη ζώνη του ευρώ, ρήξη με την Ε.Ε. με βραχυπρόθεσμη στόχευση την αποδέσμευση από αυτήν, αλλά και από το ΝΑΤΟ.

* Αμεση αντίσταση ενάντια σε αντιλαϊκά μέτρα και όπου είναι εφικτό (όπως με το νόμο για τα ΑΕΙ ή τα διάφορα χαράτσια) οργανωμένη άρνηση εφαρμογής ή πληρωμής τους με προοπτική την κατάργησή τους.

* Αντίσταση στο ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας και υπεράσπιση και διεύρυνση του δημόσιου τομέα, με πρώτες και καλύτερες τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις στρατηγικής σημασίας. Ενταξή τους σε μια σχεδιοποιημένη οικονομία, μόνη ικανή να λύσει και το θεμελιώδες πρόβλημα της ανεργίας, και υποβολή τους σε λαϊκό έλεγχο.

* Δήμευση της περιουσίας όλων όσοι βαρύνονται με κλοπή δημόσιου πλούτου.

* Επιστροφή όλων όσων μας πήραν σε συνδυασμό με τη λήψη άμεσων μέτρων βελτίωσης των συνθηκών ζωής όλων όσοι επλήγησαν από τα πρόσφατα αντιλαϊκά μέτρα.

* Υπεράσπιση, διεύρυνση, ουσιαστικοποίηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων τόσο σε πολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο.

* Λιγότερη δουλειά και δουλειά για όλους, δίχως μείωση των αποδοχών τους.

* Λήψη μέτρων για την προστασία των φτωχών ανέργων όπως η διαγραφή των χρεών τους απέναντι σε τράπεζες, ΔΕΚΟ, εφορίες...

* Δραστική αύξηση της φορολόγησης του μεγάλου κεφαλαίου και παράλληλη δραστική μείωση της φορολόγησης των εργαζομένων.

* Αμεση καθιέρωση της απλής αναλογικής, της υποχρεωτικής εναλλαγής των βουλευτών και του ανώτερου πολιτικού προσωπικού, αμοιβή τους με έναν μέσο εργατικό μισθό, θεσμοθέτηση μορφών άμεσης δημοκρατίας.

* Δραστική μείωση των στρατιωτικών δαπανών.

* Διαχωρισμός κράτους - εκκλησίας και δήμευση της τεράστιας εκκλησιαστικής περιουσίας.

* Κατάργηση κάθε αντιπεριβαλλοντικής νομοθεσίας.

* Πάλη ενάντια στον «Καλλικράτη» και την ερήμωση της υπαίθρου, με προοπτική την αναδιάρθρωση της δομής της τοπικής αυτοδιοίκησης.

* Βελτίωση της δημόσιας διοίκησης μέσω της συμμετοχής σε αυτήν τόσο των απασχολουμένων σε αυτήν όσο και εκείνων στους οποίους απευθύνεται.

* Διάλυση όλων των ειδικών δυνάμεων που στόχο έχουν την καταστολή του λαϊκού κινήματος.

* Συνεργασία σε παγκόσμιο, και δη πανευρωπαϊκό επίπεδο, με όλες ανεξαιρέτως τις αντίστοιχες αντικαπιταλιστικές δυνάμεις... 

Για ένα σύγχρονο Κομμουνιστικό Κόμμα!

Το σχόλιο που ακολουθεί, σε καμιά περίπτωση δεν στοχεύει να θίξει ολόπλευρα το μέγα ζητούμενο που αποτελεί η συγκρότηση, λειτουργία και δράση ενός σύγχρονου κομμουνιστικού πόλου που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των καιρών. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί παρά να αποτελέσει προϊόν συλλογικών διεργασιών και διαλόγου ανάμεσα στις οργανωμένες και μη δυνάμεις της κομμουνιστικής αριστεράς.

Πρόκειται συνεπώς για ορισμένες προσωπικές, ανεπαρκείς, και λόγω χώρου σχηματοποιημένες σκέψεις, που τίθενται υπόψη και υπό την καλοδεχούμενη κρίση όλων όσοι πιστεύουν στην κομμουνιστική προοπτική και μάχονται γι' αυτήν.

1. Είναι γεγονός ότι στην εποχή μας είναι αντικειμενικά αναγκαίο αλλά και εφικτό το πέρασμα στον κομμουνισμό, και πιο άμεσα στην κατώτερη φάση του, όπως αποδεικνύεται από τη σύγχρονη παγκόσμια δομική κρίση του καπιταλιστικού συστήματος, που θέτει άμεσα το δίλημμα, σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα, αλλά και από τις αντικειμενικές δυνατότητες που προσφέρει η ανάπτυξη των σύγχρονων υλικών παραγωγικών δυνάμεων, στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, να καταστεί κυρίαρχη η ελεύθερη δραστηριότητα ως αυτοσκοπός, δηλαδή να υλοποιηθεί ο κομμουνισμός .

Ταυτόχρονα όμως είναι γεγονός ότι το πέρασμα αυτό είναι άμεσα ανέφικτο λόγω του επιπέδου συνείδησης της σύγχρονης εργατικής τάξης, η οποία είναι και η μόνη που μπορεί να το υλοποιήσει, και τούτο διότι αυτή έχει διαβρωθεί από την πολύχρονη καπιταλιστική ιδεολογική κυριαρχία.

Κάτω απ' αυτές τις συνθήκες, ακριβώς για να μπορέσει η εργατική τάξη να αναδείξει τον εν δυνάμει επαναστατικό της χαρακτήρα, να ενστερνιστεί το όραμα της κομμουνιστικής χειραφέτησης και να πολεμήσει αποτελεσματικά για αυτό, δηλαδή για να αδράξει την ιστορική δυνατότητα που της προσφέρεται, είναι περισσότερο αναγκαίο από πότε ένα σύγχρονο Κομμουνιστικό Κόμμα .

Το κόμμα αυτό δεν μπορεί να προκύψει από παρθενογένεση, αλλά από την υπέρβαση όλων των ήδη υπαρχουσών συνιστωσών της κομμουνιστικής αριστεράς, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα θετικά και τα κουσούρια τους. Δεν μπορεί να προκύψει ούτε από την έμπνευση κάποιων φωστήρων, ούτε αυθόρμητα από την καθημερινή πάλη, αλλά από το συνδυασμό της ταξικής πάλης και επαναστατικής θεωρίας .

2. Βασικά χαρακτηριστικά αυτού του κόμματος πρέπει να είναι:

- Ο εργατικός του χαρακτήρας.

- Η αυτοαντιμετώπισή του ως μέσο και όχι ως αυτοσκοπός.

- Η αντιγραφειοκρατική -δημοκρατική του δομή έτσι ώστε να περιορίζεται στο ελάχιστο η πιθανότητα μετατροπής του σε μηχανισμό, που υπάρχει και αναπαράγεται με βασικό κριτήριο την αυτοσυντήρησή του και εκείνη των μη εναλλασσόμενων σχεδόν μονιμοποιημένων επαγγελματικών στελεχών του.

- Να θέτει ως στόχευση την επαναστατική ανατροπή του καπιταλισμού και το πέρασμα στην υπό απονέκρωση σοσιαλιστική Κομμούνα ή μισοκράτος, και αυτό μέσα από:

* μια ανανεωτική, αλλά όχι αναθεωρητική στάση απέναντι στον μαρξισμό,

* μια κριτική στάση απέναντι στον «υπαρκτό σοσιαλισμό», με έμφαση στην αποκατάσταση της πολλαπλά βιασμένης λενινιστικής παρακαταθήκης, και την απερίφραστη καταδίκη των σταλινικών εκτρόπων,

* μια αυτοκριτική ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της ιστορίας του κινήματος και όχι μια προσπάθεια αξιοποίησής της για την εκ των υστέρων θεωρητικοποίηση θεωρητικά ατεκμηρίωτων πολιτικών αποφάσεων.

* την προσπάθεια ανύψωσης της αυθόρμητης εργατικής συνείδησης σε επαναστατική,

* το συνδυασμό πράξης -ταξικής πάλης- και θεωρίας (κόμμα συλλογικό διανοούμενο),

* την καθημερινή πάλη αντίστασης και για άμεσες διεκδικήσεις, το συνδυασμό τακτικής και στρατηγικής, την ένταξη της πρώτης στη δεύτερη.

3. Το κόμμα αυτό πρέπει να έχει ορθάνοιχτες τις αγκαλιές του στη συνεχώς αυξανόμενη εργατική τάξη, στα υπό προλεταριοποίηση μικρομεσαία στρώματα, στη φτωχή αγροτιά, στη νεολαία, και στα τμήματα εκείνα της μη εργατικής διανόησης που ενστερνίζονται την υπόθεση της εργατικής τάξης.

Πρώτο του καθήκον προς αυτήν την κατεύθυνση πρέπει να είναι η ουσιαστική και όχι κατ' όνομα κατάκτηση της ηγεμονίας στην ίδια την εργατική τάξη.

Πολιτικά πρέπει να είναι ανοιχτό σε διάλογο, για όλα τα μεγάλα ζητήματα του σήμερα και του σοσιαλιστικού αύριο, ανοιχτό στην κοινή δράση και στη συνεργασία με άλλες αριστερές αντικαπιταλιστικές αντιιμπεριαλιστικές δυνάμεις, δίχως το ίδιο να απεμπολεί το δικαίωμα κριτικής τους, ή αντίστροφα να μην αποδέχεται τη δική τους κριτική.

Αυτή του η συνεργασία όπως αναφερόταν στο σχόλιό μου της περασμένης Κυριακής μπορεί να πάρει είτε τη μορφή ευρύτερων συνεργασιών για συγκεκριμένα ζητήματα, είτε ακόμη ενός αριστερού αντικαπιταλιστικού-αντιιμπεριαλιστικού Μετώπου.

Επίσης πρέπει να επιδιώκει την κατάκτηση της ηγεμονίας μέσα σε όλα τα αυθόρμητα επί μέρους ή γενικότερα κινήματα αντίστασης, δίχως ούτε να μεγιστοποιεί το ρόλο που αυτά μπορεί να παίξουν από μόνα τους, ούτε όμως να τα σνομπάρει ή ακόμη χειρότερα να τα αντιμετωπίζει εχθρικά.

4. Και επειδή η αντιμετώπιση της παγκόσμιας καπιταλιστικής βαρβαρότητας απαιτεί μια συντονισμένη διεθνή απάντηση, επειδή ο κομμουνισμός είτε θα είναι παγκόσμιος είτε δεν θα υπάρξει, απαιτείται η δημιουργία μιας σύγχρονης κομμουνιστικής Διεθνούς, στην οποία βεβαίως δεν μπορεί να συμμετέχουν κατ' όνομα και μόνο Κ.Κ., όπως αυτό της Κίνας, το οποίο ηγείται ενός από τους πλέον άγριους καπιταλισμούς.

Ιδού λοιπόν λίγες πρώτες, λειψές, σκέψεις οι οποίες μακάρι να συμβάλουν στη συγκρότηση εκείνου του πόλου, του οποίου η ύπαρξη, ας μου επιτραπεί να υποστηρίζω ότι αποτελεί απαραίτητο όρο για μια αριστερά στο ύψος των περιστάσεων.

(1) Κάτι που σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει όπως δήλωσε ο Σαμαράς (από άγνοια περί την αριστερή θεωρία, αλλά και των θέσεων του ΚΚΕ, χειρότερη από μαθητή δημοτικού, ή ανάγοντας χυδαία τη διαστρέβλωση σε επιχείρημα) ότι έρχεται σε αντίθεση με τη δήθεν θέση του ΚΚΕ ενάντια στο να 'χει κάποιος ένα δικό του σπίτι.