Δικαιοσύνη για την Γη:ο αγώνας εναντίον στην Disney!

Ο στενός, φιδίσιος δρόμος προς την κοιλάδα Mineral King είναι κλειστός για το ήμισυ του χρόνου. Από τον Νοέμβριο μέχρι τον Απρίλιο, τεράστιοι όγκοι από το χιόνι εμποδίζουν το μοναδικό πέρασμα που οδηγεί έξω από την πυκνοκατοικημένη κοιλάδα San Joaquin της Καλιφόρνιας και ανεβαίνει σε ένα βασίλειο από γρανιτένιες κορυφές και εκπληκτικές κοιλάδες σμιλευμένες από τους παγετώνες. Κείμενη στο νότιο άκρο της Σιέρα Νεβάδα, απολαμβάνοντας μια άγρια απομόνωση χάρη στην ιδιαίτερη οικογεωγραφία της, η κοιλάδα Mineral King δεν έγινε ποτέ τόσο γνωστή και δεν έτυχε ποτέ της, της προστασίας-αλλά και της ανάπτυξης που γνώρισε στα βορινά της  η κοιλάδα Yosemite.

Ωστόσο, η απομόνωση και η ησυχία που απολαμβάνει η  κοιλάδα Mineral King  δεν ήταν πάντοτε δεδομένη. Για περισσότερο από μια δεκαετία κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, το φάντασμα της ανάπτυξης αγκάλιαζε θανατηφόρα την παρθένα αυτή κοιλάδα: η προοπτική ήταν ότι η περιοχή θα μετατρεπόταν σε ένα τεράστιο χιονοδρομικό κέντρο όπου καθημερινά χιλιάδες επισκέπτες θα απολάμβαναν όλες τις σύγχρονες ανέσεις. Αν δεν υπήρχαν λίγοι   ακτιβιστές δικηγόροι  και αρκετοί οραματιστές περιβαλλοντολόγοι, ο δρόμος προς την ήσυχη κοιλάδα θα παρέμενε ανοιχτός για όλη την χειμερινή περίοδο, και η παρθένα της φύση θα στερούταν την χειμωνιάτικη της απομόνωση- αντιθέτως η Walt Disney θα είχε τον επόμενο ψυχαγωγικό της παράδεισο, με πολλές πίστες για σκι, σύγχρονα ξενοδοχεία και άνετα πάρκινγκ.

Η κοιλάδα Mineral King παρόλο που κατοικούταν από τους αμερικανούς ιθαγενείς για αιώνες, ποτέ δεν έχασε την άγρια ομορφιά της. Οι Ινδιάνοι χάρη στον πολιτισμό και την κουλτούρα τους σεβόντουσαν την φύση ως μητέρα τους και γι αυτό αντιμετώπιζαν και την Γη με εντελώς διαφορετικό τρόπο από ότι οι Δυτικοί Άποικοι!  Η κοιλάδα  παρέμεινε άγνωστη για τις ορδές του κράτους των νέων κατοίκων μέχρι την ανακάλυψη του αργύρου στις αρχές του 1870. Ένας ανώμαλος και δύσβατος δρόμος ανοίχτηκε προς την απομονωμένη κοιλάδα το 1873 και μια μικρή κοινότητα μεταλλωρύχων ξεφύτρωσε στον ερημότοπο. Αλλά ο πυρετός του πλουτισμού ήταν βραχύβιος: το μόνο χυτήριο της κοιλάδας έκλεισε το 1877, διότι το να  διαχωρίζουν το ασήμι από το μετάλλευμα αποδείχθηκε εξαιρετικά δύσκολη και δαπανηρή διαδικασία. Επιπλέον, η απειλή των χιονοστιβάδων υπήρχε σε όλη τη διάρκεια του χειμώνα και εκείνα τα χρόνια πολλές χιονοστιβάδες είχαν συντρίψει καλύβες μεταλλωρύχων προκαλώντας ανθρώπινες απώλειες σε αρκετές περιπτώσεις. Και παρόλο που ο τοπικός τύπος λειτουργούσε στην κυριολεξία ως "κράχτης" για τις εξορυκτικές διαδικασίες στην περιοχή για περισσότερο από δύο δεκαετίες, χαρίζοντας μάλιστα στην κοιλάδα το σημερινό της όνομα "Mineral King: ο βασιλιάς Ορυκτών", στην πραγματικότητα η κοιλάδα ποτέ δεν θα ανταποκριθεί στις προσδοκίες όσων την ονόμασαν έτσι. Αντίθετα θα παραμείνει ο βασιλιάς της άγριας ζωής στην  Σιέρα Νεβάδα.

Μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ο συνεχώς διογκωμένος πληθυσμός στη Νότια Καλιφόρνια, και η αύξηση του βιοτικού επιπέδου κυρίως του αστικού πληθυσμού, οδήγησε σε μια φρενίτιδα για τον Χειμερινό Τουρισμό και σε μετατροπή του σκι από άθλημα και χόμπι σε πραγματική μικροαστική λατρεία. Πλέον πολλοί ήταν οι επιχειρηματίες που έψαχναν περιοχές που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ένα χειμερινό θέρετρο κοντά στο Λος Άντζελες.Η κοιλάδα Mineral King, με τις αλπικές κορυφές της τηρούσε όλες τις προδιαγραφές για ένα τέτοιο σκοπό, και έγινε γρήγορα στόχος επενδυτικών προγραμμάτων. Η Δασική Υπηρεσία της Καλιφόρνιας συμφώνησε και άρχισε να ψάχνει για έναν επενδυτή ώστε να χτιστεί εκεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά χιονοδρομικά κέντρα στη Δυτική Ακτή.

Το χιόνι που στην κυριολεξία έθαψε τις  εξορυκτικές προσπάθειες των μεταλλωρύχων τις προηγούμενες δεκαετίες και έσωσε την άγρια φύση της κοιλάδας τώρα ήταν αυτό που την απειλούσε! Αυτό το χιόνι ήταν που προσέλκυσε νέους οραματιστές για την ανάπτυξη της απομονωμένης κοιλάδας στην δεκαετία του 1950- τα μέλη του Περιβαλλοντικού Ομίλου SierraClub, που λάτρευαν να κάνουν σκι, και τον φημισμένο Walt Disney, ο οποίος από το 1956 είχε γίνει επίτιμο μέλος του ομίλου Sierra Club σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για τις ταινίες του, με το σκεπτικό πως εξυμνούσαν την φύση. Αυτή η κίνηση καλής θέλησης θα αποδειχθεί ειρωνική  μια δεκαετία αργότερα. Ο Disney, αχόρταγος σκιέρ ο ίδιος, και άπληστος επιχειρηματίας ταυτόχρονα, είχε μεγάλο ενδιαφέρον για τη δημιουργία ενός χειμερινού θέρετρου κοντά στο Λος Άντζελες, και έτσι όταν η Δασική Υπηρεσία εξέδωσε δελτίο το 1965 για την ανάπτυξη της κοιλάδας Mineral King, άρπαξε την ευκαιρία που του δόθηκε.

Ο Disney πρότεινε την δημιουργία ενός θέρετρου χαρακτηριστικού της αισθητικής του, όπως αυτή αναπτύσσεται σε όλο της το μεγαλείο στα πάρκα της εταιρεία του με πρώτη και καλύτερη την Disneyland. Οι αρχιτέκτονες και οι μηχανικοί του σχεδίασαν ένα τεράστιο θέρετρο-έξι φορές το μέγεθος της Squaw Valley που φιλοξένησε τους χειμερινούς ολυμπιακούς αγώνες του 1960- κορεσμένου με υπόγειους χώρους στάθμευσης, ξενοδοχεία, και τεράστια δίκτυα με τελεφερίκ και αναβατήρες, με την προοπτική να υποδέχεται και να φιλοξενεί πάνω από 2 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως. Ο όμιλος Sierra Club που αρχικά είχε υποστηρίξει την ιδέα της ανάπτυξης της κοιλάδας Mineral King, και του οποίου ο Disney ήταν επίτιμο μέλος, μόλις αντίκρισε τις μακέτες του σχεδιαζόμενου θέρετρου, στην κυριολεξία τρόμαξε και γρήγορα έθεσε υπό αμφισβήτηση το μέγεθος και τη σκοπιμότητα του προτεινόμενου έργου της Disney.

Σχέδιο του Disney για το Θέρετρο.

Ο όμιλος Sierra Club απέστειλε επιστολές προς τη Δασική Υπηρεσία ζητώντας δημόσιες ακροάσεις επί του θέματος και ταυτόχρονα άσκησε έντονες πολιτικές πιέσεις με την ελπίδα να μπλοκάρει το έργο. Αλλά τον Ιανουάριο του 1969, η Δασική Υπηρεσία έδωσε στο σχέδιο της Disney το πράσινο φως. Ο όμιλος Sierra Club είχε εξαντλήσει όλα τα διαθέσιμα για την παρεμπόδιση του σχεδίου της Disney, εκτός από ένα-τα δικαστήρια. Εκείνη την εποχή, τα περιβαλλοντικά ζητήματα σπάνια έφταναν στα δικαστήρια. Σε μια τολμηρή για την εποχή κίνηση, ο Όμιλος οδήγησε το θέμα στο Περιφερειακό Δικαστήριο της Βόρειας Καλιφόρνια  στο Σαν Φρανσίσκο τον Ιούνιο του 1969.

Ένας νεαρός δικηγόρος ονόματι Philip Berry, πρόεδρος της Νομικής Επιτροπής του Sierra Club, είχε αναλάβει την υπόθεση, μαζί με ένα φίλο του από την νομική σχολή, τον Fred Fisher, και τον συνάδελφός τους Don Harris. Το νεαρό δικηγορικό τρίο ζήτησε τις υπηρεσίες του δικηγορικό γραφείο Feldman, Waldman και Kline και ο δικηγόρος Leland J. Selna ηγήθηκε της υπόθεσης. Εν συντομία στο δικαστήριο στην δίκη του 1969, ο όμιλος Sierra Club υποστήριξε ότι πρέπει να του δοθεί νομική υπόσταση (το δικαίωμα δηλαδή να μηνύσει την Disney ) καθώς ο λόγος ύπαρξης του ως οργανισμού ήταν η διατήρηση της ίδιας της Σιέρα Νεβάδα. Ο όμιλος δεν ισχυρίστηκε ότι τα συμφέροντα της οργάνωσης ή των μελών της θα θιγόντουσαν από την ανάπτυξη στην Κοιλάδα, αντιθέτως ισχυρίστηκαν ότι  σκοπός της δικαστικής τους προσφυγής ήταν το δικαίωμά τους να προσπαθούν για μια ευρεία και πλατιά επιβεβαίωση των πάγιων βάσεων της εγγενούς τους αποστολής και  της διάδοσης του σκοπού της οργάνωσής τους. Το θέμα δεν ήταν μια απλή αστική διαμάχη αλλά μια διαμάχη πρωτίστως αρχών και αξιών!

Το δικαστήριο πείστηκε από την επιχειρηματολογία και  εξέδωσε προσωρινή διαταγή για να σταματήσουν όλες οι εργασίες για το έργο της Disney στην κοιλάδα Mineral King. Σε απάντηση, η Δασική Υπηρεσία και το Υπουργείο Δικαιοσύνης αμφισβήτησε  το δικαίωμα του ομίλου Sierra Club να προασπιστεί την Φύση, μην αναγνωρίζοντας νομικά δικαιώματα  χωρίς την ταυτόχρονη  ύπαρξη θιγόμενων αστικών δικαιωμάτων, και έφερε το θέμα  στο Ένατο Εφετείο του Σαν Φρανσίσκο. Με ψήφους δύο εναντίον ενός, το δικαστήριο ανακάλεσε την αρχική διαταγή του Περιφερικού Δικαστηρίου. Το δικαστήριο διαπίστωσε και αποφάσισε πως αφού ο όμιλος Sierra Club δεν είχε αποδείξει ότι θα μπορούσε να θιχτεί από την ανάπτυξη της κοιλάδας Mineral Kingκαι δεν είχε κανένα νομικό έρεισμα να μηνύσει την Disney. Ο Σύλλογος άσκησε έφεση κατά της απόφασης αυτής ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ.

Το 1971, ο Fisher και ο Harris εξασφάλισαν μια επιχορήγηση που τους επέτρεψε να σχηματίσουν το Ταμείο Νομικής Άμυνας του Sierra Club (το οποίο και αργότερα θα μετονομαστεί σε Earthjustice). Ένας μαχητικός, νεαρός δικηγόρος, από το Κέντρο Δικαίου και Κοινωνικής Πολιτικής (Center for Law and Social Policy-CLASP), ο Jim Moorman, επιλέχθηκε ως ο εκτελεστικός διευθυντής, με τον Harris και τον Fisher να καταλαμβάνουν τις θέσεις του πρόεδρου και αντιπρόεδρου, αντίστοιχα. Ο Moorman προέτρεψε τον Selna να περιγράψει τις συγκεκριμένες βλάβες του ομίλου Sierra Club, που θα προκύψουν αν η ανάπτυξη εισχωρήσει στην κοιλάδα Mineral King. Αλλά Selna δεν πείστηκε, και τελικά το Ανώτατο Δικαστήριο εξέδωσε τον Απρίλιο του 1972 απόφαση κατά του Sierra Club, με τέσσερις ψήφους εναντίον τριών  κρίνοντας ότι ο όμιλος είχε υπερβεί τα όρια της δράσης του. Ωστόσο, η λογική πάνω στην οποία στηρίχτηκε αυτή η απόφαση και που περιέχεται και στο τελικό της κείμενο, αποτέλεσε τον πρώτο σπόρο μιας ιστορική νίκης για το Περιβαλλοντικό Κίνημα. 

Η λογική αυτή βασίστηκε στο έργο του Καθηγητή Νομικής στο Πανεπιστήμιο της Νοτίου Καλιφόρνιας Christopher D. Stone, ο οποίος με αφορμή ακριβώς την υπόθεση αυτή πρότεινε πως τα δέντρα αλλά και όλα τα φυσικά αντικείμενα μπορούν και πρέπει να έχουν την ίδια μεταχείριση από το Νόμο  όπως έχουν και τα νομικά πρόσωπα. Κάτι πρωτοφανές και άκρως επαναστατικό για το Δικονομικό Σύστημα της Αμερικής εκείνης της εποχής αλλά και όλου του Κόσμου ακόμη και σήμερα. Ο Stone έκρινε πως αν στα δέντρα, τα βράχια, τα ποτάμια και τα βουνά μπορούσε να αναγνωριστεί νομική υπόσταση τότε και αυτά θα μπορούσαν να αντιπροσωπευτούν στα δικαστήρια από Οργανώσεις όπως η Sierra Club.  Στην απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, καταρχάς καταγράφηκε η γνώμη των τριών δικαστών που μειοψήφησαν των Douglas, Blackmun και Brennan, και οι οποίοι μνημόνευσαν την άποψη του Stone: αν στα φυσικά πράγματα αναγνωρίζονταν νομική υπόσταση τότε αυτό θα καθιστούσε  δυνατόν και σε γενικότερες έννοιες όπως είναι η διατήρηση της Φύσης να αντιπροσωπευθεί, συζητηθεί και επιλυθεί στις Δικαστικές Αίθουσες.  Όπως σημειώνει ο δικαστής Potter Stewart στο δικαιολογητικό της απόφασης: "Πουθενά ...το Sierra Club δεν ισχυρίστηκε ότι τα μέλη του χρησιμοποιούν το Mineral King για οποιοδήποτε σκοπό, και πολύ λιγότερο ότι θα το χρησιμοποιήσουν με οποιονδήποτε τρόπο που θα επηρεαστεί ή ζημιωθεί σημαντικά από τις προτεινόμενες δράσεις ανάπτυξης..." Και στο τέλος, ο Stewart υπαινίχθηκε σε μία από τις πιο διάσημες υποσημειώσεις στην περιβαλλοντική νομολογία: "Η απόφασή μας επ' ουδενί, φυσικά και δεν αποθαρρύνει το Sierra Club από το να ξανααπευθυνθεί στο Επαρχιακό Δικαστήριο έχοντας τροποποιήσει την καταγγελία της."

Και είναι ακριβώς αυτό που έκανε ο Όμιλος. Μόλις δύο μήνες αργότερα, το Ταμείο Νομικής Άμυνας του Sierra Club τροποποίησε  την στάση και την τακτική του, προσθέτοντας εννέα ενάγοντες-ειδικούς επιστήμονες που επισκέφτηκαν την κοιλάδα Mineral King αρκετές φορές και οι οποίοι μπόρεσαν έτσι να τεκμηριώσουν το πόσο θα τραυματιστεί ανεπανόρθωτα η Παρθένα Φύση και η Άγρια Ζωή της Κοιλάδας από την ανάπτυξη. Η ομάδα επίσης απαίτησε ότι έπρεπε μια μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) να συνοδεύσει τον φάκελο αδειοδότησης της Disney, όπως εξάλλου ο νέος νόμος Εθνικής Περιβαλλοντικής Πολιτικής απαιτούσε. Ταυτόχρονα, το Ταμείο Νομικής Άμυνας του Sierra Club θεμελίωσε την στρατηγική του στην βάση του ότι  η ταχτική του  υπηρετούσε το κοινό συμφέρον, καθώς η προσφυγή του στα δικαστήρια επιβεβαίωνε το δικαίωμα των πολιτών να ζητούν την εξέταση των δυσεπίλυτων περιβαλλοντικών διαφορών ενώπιον των δικαστηρίων. 

Μέχρι τη στιγμή που η Δασική Υπηρεσία κυκλοφόρησε την τελική Δήλωση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Final Environmental Impact Statement-EIS) το 1976, η κοιλάδα Mineral King  είχε γίνει ένα από τα σημαντικότερα εθνικά περιβαλλοντικά θέματα. Όλες οι μεγάλες περιβαλλοντικές οργανώσεις απαιτούσαν την ένταξη της κοιλάδας στο Εθνικό Πάρκο Sequoia (Sequoia National Park) και η κοινή γνώμη είχε στραφεί εναντίον της ανάπτυξης. Προβληματισμένη από την κακή φήμη, η Disney αναγκάστηκε τελικά να ακυρώσει τα σχέδια της και να αποσύρει την πρόταση της για την δημιουργία θέρετρου.

Τον Οκτώβριο του 1978, το Κογκρέσο πρόσθεσε την κοιλάδα Mineral King στο Εθνικό Πάρκο Sequoia. Τέλος, τον Μάρτιο του 2009, το Κογκρέσο τοποθέτησε την κοιλάδα στο Εθνικό Δίκτυο Διατήρησης Αγριότοπων, που της παρέχει μόνιμη προστασία από κάθε είδους ανάπτυξη. Η πρώτη αυτή υπόθεση της Οργάνωσης Earthjustice αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα για το είδος των παρεμβάσεων, καθώς και για την εμβέλεια, τον μεγάλο αντίκτυπο και βέβαια για το αποτέλεσμα που προκαλούν οι δράσεις σήμα κατατεθέν της οργάνωσης: Δικαιοσύνη για την Γη! Η πρώτη αυτή υπόθεση της  Earthjustice αποτέλεσε και την απαρχή της σύγχρονης εποχής για την περιβαλλοντική νομοθεσία αλλά και το κυριότερο κατόρθωσε  να διατηρηθεί το μεγαλείο της κοιλάδας Mineral King  για τις μελλοντικές γενιές. Και να σηματοδοτήσει έτσι ένα Παγκόσμιο Κίνημα σε όλο τον Πλανήτη για την Προστασία της Άγριας Φύσης, της Πανίδας, της Χλωρίδας, των Βουνών και των Ποταμών, από κάθε ανθρώπινη παρέμβαση: Δικαιοσύνη για την Γη!