Απ΄την Μπεκή στις Παλούκοβες.

Στις αρχές του Απρίλη του 1821 η επανάσταση είχε φουντώσει για καλά στη Ρούμελη και στο Μοριά. Οι Τούρκοι θορυβήθηκαν. Για την καταστολή της εξέγερσης καταστρώνουν το εξής σχέδιο. Δυο στρατιές συγκεντρώνονται η μια στην Ήπειρο κι άλλη στη Θεσσαλία. Θα κατέβουν αντίστοιχα από τη Δυτική και από την Ανατολική Στερεά Ελλάδα. Αφού-σύμφωνα με το τουρκικό σχέδιο-κατέπνιγαν την επανάσταση στη Ρούμελη, οι δυο στρατιές θα περνούσαν στην Πελοπόννησο. Εκεί με συντονισμένες ενέργειες θα έκαναν το ίδιο κι η επανάσταση θα είχε σβήσει…

Το σχέδιο των επαναστατημένων Ελλήνων προέβλεπε τα εξής: Κατάληψη των τουρκικών κάστρων σε Ρούμελη και σε Μοριά και στη συνέχεια απόκρουση της καθόδου των τουρκικών στρατιών.

Οι Ρουμελιώτες οπλαρχηγοί Διάκος, Πανουργιάς και Δυοβουνιώτης συσκέπτονται στις Κομποτάδες της Φθιώτιδας. Θέλουν να είναι κοντά στα δυο ισχυρά-άπαρτα ακόμα-κάστρα της Λαμίας και της Υπάτης. Θέλουν να τα κυριέψουν το συντομότερο δυνατόν, για να μην έχουν στα νώτα τους τουρκικές φρουρές απείραχτες, για να μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα τη στρατιά που θα κατέβει από τη Θεσσαλία.

Έχουν καλέσει και τον οπλαρχηγό της Υπάτης Μήτσο Κοντογιάννη, ο οποίος διστάζει να μετάσχει στον αγώνα. Θέλοντας να εξακριβώσουν τι δυνάμεις διαθέτουν οι Τούρκοι στη Λαμία, στέλνουν τον Κομνά Τράκα, οπλαρχηγό του Πανουργιά, επικεφαλή ενός μικρού σώματος επαναστατών, σε αντιπερισπασμό για να χτυπήσει δήθεν το Ζητούνι (Λαμία) από την πλευρά των Καλυβίων.

 Κομνάς Τράκας ή Κομνηνός (Θεόδωρος) Τράκας.

Όμως οι Τούρκοι κινήθηκαν εναντίον τους με πολύ στρατό, πεζούρα και καβαλαρία, κι ο Τράκας υποχώρησε προς τα υψώματα της Μπεκής (Σταυρός Φθιώτιδας). Εκεί οχυρώθηκε στην εκκλησία του χωριού (Αϊ-Θανάσης) και “εμάχετο γενναίως”.

Απ’ τις Κομποτάδες οι υπόλοιποι Έλληνες, παρακολουθούσαν με αγωνία τα τεκταινόμενα. Έβλεπαν την αψιμαχία των Καλυβίων να εξελίσσεται σε κανονική μάχη γύρω από τον Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου της Μπεκής. Διαπίστωσαν τη δεινή θέση στην οποία είχε περιέλθει ο Τράκας και τα παλικάρια του περικυκλωμένοι από υπέρτερες εχθρικές δυνάμεις και έκαναν την εξής παραπλανητική κίνηση αντιπερισπασμού. Συγκέντρωσαν όσο περισσότερα υποζύγια μπορούσαν απ’ τις Κομποτάδες και τα γύρω χωριά, τα καβαλίκεψαν τα παλικάρια τους και μερικοί χωρικοί και κινήθηκαν δήθεν προς τη Λαμία από τα νότια-νοτιοανατολικά. Φοβούμενοι οι Τούρκοι επίθεση κατά της Λαμίας, έλυσαν την πολιορκία του Αϊ-Θανάση της Μπεκής κι επέστρεψαν στη βάση τους, για να ενισχύσουν τη φρουρά του Κάστρου. Ελεύθεροι τώρα ο Τράκας και τα παλικάρια του επέστρεψαν στις Κομποτάδες. 

Ο Αναστ. Ν. Γούδας στο βιβλίο του “Βίοι παράλληλοι” (1876) περιγράφει την μάχη: “…άπαντες οι οπλαρχηγοί μετέβησαν εις Κομποτάδες εκεί δε απεφασίσθη να εξακριβωθώσιν αι δυνάμεις των εν Λαμία Τούρκων και προς τούτο παραλαβών ο Τράκας τους υπ’ αυτόν και διαβάς τον Σπερχειόν έφθασε μέχρι των Καλυβίων του Γκόγκα, τέταρτον της ώρας απεχόντων της Λαμίας κ’ εκεί συνήψε μάχην εν τω πεδίω ίνα δε μη υπερφαλαγγισθή, απεσύρθη τέταρτον της ώρας εις το χωρίον Μπεκί, ωχυρώθη εν τη εκκλησία κ’ εμάχετο γενναίως· οι δ’ εν Κομποτάδες, βλέποντες ταύτα, και φοβούμενοι μη πάθωσιν οι περί τον Τράκαν ένεκα της πληθύος των εχθρών, κατέφυγαν εις το εξής στρατήγημα: ίππευσαν τα υποζύγια των χωρικών και προσεποιούντο ότι ήθελον να διαβώσιν αλλαχού τον Σπερχειόν, ίνα προσβάλωσιν εκείθεν την Λαμίαν. Τούτο ειδόντες οι Τούρκοι έλυσαν την πολιορκίαν του Μπεκί και ούτως επανέκαμψεν ο Τράκας όλως αβλαβής, φονεύσας πρότερον ουκ’ ολίγους Τούρκους”.

Αυτή ήταν η "μάχη της Μπεκής", μια απ’ τις πρώτες μάχες του 1821, προάγγελος της μάχης της Αλαμάνας. Ο Κομνάς Τράκας αναδείχτηκε σε ηγετική φυσιογνωμία. Έκτοτε ονομαζόταν και “ήρωας της Μπεκής”. Η Μπεκή και οι κάτοικοί της έγιναν αποδέκτες της εκδικητικής μανίας και των αντιποίνων των Τούρκων. Το χωριό κάηκε και οι κάτοικοι διασκορπίστηκαν “τήδε κακείσε”, που ακριβώς πήγαν δεν ξέρουμε και δεν κατέφυγαν όλοι μαζί στο ίδιο μέρος. Πιθανόν να πήγαν σε διάφορα μέρη, όπου καθένας είχε συγγενείς ή φίλους. Κάποιοι πάντως σίγουρα κατέφυγαν στις Παλούκοβες της ορεινής Ναυπακτίας. Μόλις το 1828 οι  πρόσφυγες της Μπεκής άρχισαν να ξαναεπιστρέφουν στον τόπο τους έτσι ώστε το 1835 κατοικούσαν στη Μπεκή 35 οικογένειες (σύμφωνα με έγγραφο του τότε Μητροπολίτη Φθιώτιδας), σαφώς λιγότερες από τις 40 οικογένειες που κατέγραψε  ο Πουκεβίλ το 1810. 

Πηγές:

Άγνωστες Ιστορικές Σελίδες της Φθιώτιδας.

Γεωργίου Π. Κρέμου, "Νεωτάτη Γενική Ιστορία".