Ο Πραγματικός Πιστός... ή ο ευκολόπιστος!

Απόσπασμα από το βιβλίο του Eric Hoffer : "The True Believer" (Ο Πραγματικός Πιστός).

«(…) Οι άνθρωποι των όποιων η ζωή είναι άγονη κι αβέβαιη, φαίνεται ότι δείχνουν μεγαλύτερη προθυμία για υπακοή σε σχέση με τους  ανθρώπους που είναι ευχαριστημένοι με τον εαυτό τους και έχουν αυτοπεποίθηση. Για τους απογοητευμένους η λύτρωση από την ευθύνη έχει μεγαλύτερη αξία από τη λύτρωση από τη σκλαβιά.

Είναι εξαιρετικά πρόθυμοι  να πουλήσουν την ανεξαρτησία τους για να αποτινάξουν το βάρος της βούλησης, της απόφασης, της ευθύνης(…) Σε εποχές κρίσης η υπακοή τους γίνεται το μοναδικό στέρεο σημείο στο χάος της εφήμερης ύπαρξης τους(…)

Οι απογοητευμένοι ακολουθούν έναν αρχηγό λιγότερο από πίστη ότι τους οδηγεί στη γη της επαγγελίας, και περισσότερο από το βαθύτερο αίσθημα τους ότι αυτός θα τους τραβήξει μακρυά από το ανεπιθύμητο Εγώ τους. (…)

Όσο χειρότερη ιδέα έχει ένας άνθρωπος για τον εαυτό του, με τόσο ισχυρότερο ζήλο αποδίδει την απόλυτη τελειότητα στο λαό του, στη θρησκεία του, στη φυλή του, στην ιερή του υπόθεση(…) Η εντονότερη επιθυμία του είναι να απελευθερωθεί από το μισητό του Εγώ, και την εκδηλώνει με την τάση του για κοινή δράση και αυτοθυσία.(…)  Η ετοιμότητα του να πεθάνει για την ιερή υπόθεση είναι ενδεικτική για το πόσο ισχυρό είναι το υποκατάστατο προσωπικότητας(…)

Όλες οι μορφές της αφοσίωσης, της νομιμοφροσύνης, της αυταπάρνησης, είναι ουσιαστικά η απελπισμένη απόπειρα να πιαστούμε από κάτι που θα μπορούσε να δώσει αξία και σημασία σε μια μάταιη και αποτυχημένη ζωή(…)»

*   *   *

«(…) Είναι οι απογοητευμένοι πιο ευκολόπιστοι; Ο Πασκάλ ήταν της γνώμης οτι πιο κατάλληλος για την κατανόηση της αγίας γραφής είναι εκείνος που μισεί τον εαυτό του. Κατά τα φαινόμενα υπάρχει σχέση ανάμεσα στη δυσαρέσκεια του ανθρώπου με τον ίδιο του τον εαυτό, και στην ευκολοπιστία του.

Ο ψυχαναγκασμός για "φυγή από το Εγώ" είναι εξίσου ψυχαναγκασμός για "φυγή από το ορθολογικό". Η άρνηση να δούμε τον εαυτό μας όπως είναι, καταλήγει σε αηδία κατά της αλήθειας και της λογικής. Για τον απογοητευμένο δεν υπάρχει ελπίδα ούτε στα υπαρκτά πράγματα ούτε σε εκείνα που είναι δυνατό να γίνουν. Η λύτρωση μπορεί να έρθει μόνο από το μυστηριώδες και το υπέροχο, που μπαίνει από μια μικρή χαραμάδα στον τοίχο της σκληρής πραγματικότητας. Θέλουν να εξαπατηθούν.

Αυτό που λέει ο Στρέσεμαν για τους Γερμανούς, ισχύει για όλους τους απογοητευμένους: ‘‘Δεν προσεύχονται μόνο για το καθημερινό τους ψωμί, αλλά και για την καθημερινή τους αυταπάτη.’’ Φαίνεται ότι είναι κανόνας  ότι αυτοί που κλίνουν προς την αυταπάτη, πέφτουν εύκολα θύματα της άπατης των άλλων. Είναι εύκολο να τους πείσει και να τους χειραγωγήσει κανείς. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ευκολοπιστίας είναι ότι αυτή παρουσιάζεται συχνά σε συνδυασμό με μια τάση προς το ψέμα.

Ο συνδυασμός πίστης και ψέματος δεν είναι χαρακτηριστικό μόνο των παιδιών. Η ανικανότητα ή η απροθυμία να συνειδητοποιήσει κανείς τα πράγματα όπως είναι, ευνοεί και τα δυο: ευκολοπιστία και ψευδολογία.(…)»