Του ΕΥΚΛΕΙΔΗ ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΥ Καθηγητή στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Πριν από λίγες μέρες ονειρεύτηκα ότι είχα πάει διακοπές στο Πανεπιστήμιο του Cambridge. Εκεί συνάντησα τον John Maynard Keynes, που μου υπαγόρευσε το ακόλουθο γράμμα. Σας το παραθέτω χωρίς σχόλιο.
Αγαπητέ κ. Παπακωνσταντίνου,
Σας ζητώ συγνώμη γι' αυτή μου την παρέμβαση, αλλά παρακολουθώ εδώ και καιρό το δράμα σας. Πρέπει να σας πω ότι είχα κάποιες προσδοκίες πριν από τις εθνικές εκλογές σας, όταν λέγατε ότι θα διαπραγματευθείτε με την Ε.Ε. για το πώς θα αντιμετωπιστεί η κρίση στη χώρα σας. Αλλά μετά από τις εκλογές διαπραγμάτευση δεν είδα, τουλάχιστον όπως την καταλαβαίνω εγώ από εδώ που είμαι.
Το θέμα είναι ότι για να διαπραγματευθεί κανείς πρέπει να στηριχθεί στις δικές του αναλύσεις και στις δικές του αξίες. Και μετά πρέπει να δημιουργήσει συσχετισμούς, συμμαχώντας με άλλους που έχουν παρόμοιες αναλύσεις και αξίες. Και αυτό δεν το βλέπω να γίνεται. Η Ε.Ε. αντιμετωπίζει ενιαία, και με την ίδια συνταγή, τις αδύνατες χώρες, τα λεγόμενα PIGS (Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ελλάδα και Ισπανία). Παρεμπιπτόντως, βλέπω ότι η ορθοδοξία στα οικονομικά παραμένει όσο αγενής ήταν στην εποχή μου, όταν αντιμετώπιζα στην επιτροπή Macmillan παρόμοια επιχειρήματα για μείωση ελλειμμάτων και μισθών σε συνθήκες ύφεσης και ανεργίας. Η ουσία όμως είναι ότι, ενώ εσείς αντιμετωπίζετε αυτή την ενιαία στάση σε επίπεδο ιδεολογίας και πολιτικής, δεν διαμορφώνετε μια εξίσου ενιαία αντεπίθεση.
Κατ' αρχάς φαίνεται να έχετε δεχθεί το επιχείρημα ότι η Ελλάδα πληρώνει τώρα το γεγονός ότι για πολλά χρόνια κατανάλωνε πάνω από το μπόι της. Αλήθεια πιστεύετε ότι μόνο έτσι εξηγούνται τα μεγάλα ελλείμματα στα δημοσιονομικά και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών; Οτι τα PIGS έχουν τα τελευταία χρόνια ελλείμματα στο ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών είναι άσχετο από το γεγονός ότι κάποιες άλλες χώρες, όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, έχουν μονίμως πλεονάσματα; Η Γερμανία, για παράδειγμα, το 2007 είχε ένα πλεόνασμα στο εμπορικό ισοζύγιο περίπου στο 8,15% του δικού της ΑΕΠ, και από αυτό πάνω από το μισό (63,4%) προερχόταν από καθαρές εξαγωγές σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Οι καθαρές εξαγωγές προς τα PIGS την ίδια εποχή αντιστοιχούσαν σε 17% του γερμανικού εμπορικού πλεονάσματος. Με λίγα λόγια, η Γερμανία εξαρτάται από τη ζήτηση που δημιουργούν οι άλλες χώρες της Ε.Ε. Να το πω και αλλιώς. Αν οι αδύνατες και ελλειμματικές οικονομίες όπως η Ελλάδα δεν είχαν την κατανάλωση και τη ζήτηση που είχαν, η Γερμανία δεν θα είχε πάει τόσο καλά.
Ας το δούμε και από την πλευρά του πληθωρισμού. Εχετε δεχθεί (ως PIGS) αδιαμαρτύρητα ότι τα ελλείμματά σας αντανακλούν μια έλλειψη ανταγωνιστικότητας, ότι η βασική αιτία έχει να κάνει με το ότι οι τιμές των δικών σας προϊόντων έχουν ανέβει πιο γρήγορα από αυτό που ισχύει γενικά στην υπόλοιπη Ε.Ε. Γιατί δεν λέτε, αντιθέτως, ότι ο λόγος που η Γερμανία έχει χαμηλότερο πληθωρισμό έχει να κάνει με το γεγονός ότι δεν βασίζεται στην εγχώρια ζήτηση; Η Γερμανία είχε τα προηγούμενα οκτώ χρόνια χαμηλότερο πληθωρισμό από τον μέσο όρο της Ε.Ε., παρά το πολύ χαμηλό επίπεδο αυτού του μέσου όρου. Αν, δηλαδή, η Γερμανία είχε μια πιο επεκτατική πολιτική, αυτό θα ανέβαζε τον πληθωρισμό της και θα βοηθούσε τα PIGS να εξάγουν περισσότερο.
Αυτό που παρατηρώ στις οικονομίες της Ε.Ε. αποτελεί μια τοπική εκδοχή του παγκόσμιου οικονομικού προβλήματος. Και βλέπω ότι οι οικονομικές ανισορροπίες συνεχίζονται και μετά από την κρίση του 2008. Η Κίνα θα συνεχίζει να είναι συστηματικά πλεονασματική και οι ΗΠΑ ελλειμματικές; Αυτό δεν αποτελεί μια βιώσιμη λύση. Το είχα πει και στις παρεμβάσεις μου στο Bretton Woods μετά τον πόλεμο, αλλά δεν εισακούστηκα. Οι παγκόσμιοι οικονομικοί οργανισμοί δεν μπορούν να αδιαφορούν για την άνιση ανάπτυξη του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος. Οφείλουν να ασκούν πιέσεις και στις πλεονασματικές οικονομίες, όχι μόνο στις ελλειμματικές. Προβλέπω ότι πολύ γρήγορα θα υπάρχει ξανά πρόβλημα αν δεν πάρετε στα σοβαρά αυτό το δίδαγμα της οικονομικής θεωρίας.
Για εσάς στην Ε.Ε. τα πράγματα έπρεπε να είναι πιο εύκολα. Δεν μπορεί σε μια νομισματική ένωση να μη βλέπουν οι οικονομίες τις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις. Η Ε.Ε. δεν μπορεί να λειτουργεί μονίμως υπέρ των ισχυρών, ως ένας ενιαίος οικονομικός χώρος χωρίς συντονισμό και αλληλεγγύη. Η μόνη λύση που προτείνεται για τις αδύνατες χώρες είναι μια μακρά περίοδο ύφεσης και αποπληθωρισμού. Υποτίθεται ότι με αυτό τον τρόπο -να μην κρυβόμαστε, μέσω ανεργίας δηλαδή- θα μειωθούν οι τιμές και τελικά θα γίνουν τα προϊόντα πιο ανταγωνιστικά. Μόνο που αυτή η διαδικασία παίρνει πολύν καιρό να δουλέψει, αν δουλέψει. Και συχνά εγκαταλείπεται στον δρόμο, μια και δεν αρκεί να μειωθεί ο πληθωρισμός στα ευρωπαϊκά επίπεδα αλλά χρειάζεται να μειωθούν περαιτέρω οι τιμές για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των συσσωρευμένων ελλειμμάτων όλων των προηγούμενων ετών.
Η παραπάνω συνταγή δεν μπορεί να αποτελεί βάση για διαπραγμάτευση. Για να διαπραγματευθεί κανείς πρέπει να έχει τη δική του εικόνα για το πώς δουλεύουν οι οικονομίες. Μόνο έτσι θα είναι σε θέση να αποδομήσει τις ιδέες, και άρα τα επιχειρήματα, του αντιπάλου στη διαπραγμάτευση. Μόνο με μια διαφορετική προσέγγιση θα μπορέσει να βρει συμμάχους για μια εναλλακτική στρατηγική. Η χώρα σας εισέρχεται σε μια μακρά περίοδο ύφεσης. Αν δεν αλλάξετε την ατζέντα, προβλέπω τα προβλήματα να επιδεινώνονται. Θα επανέλθω!
Με εκτίμηση, John Maynard Keynes.
(αναδημοσίευση από εδώ:Γερμανικά πλεονάσματα στην πλάτη μας Άρθρα Ελευθεροτυπία)Σας ζητώ συγνώμη γι' αυτή μου την παρέμβαση, αλλά παρακολουθώ εδώ και καιρό το δράμα σας. Πρέπει να σας πω ότι είχα κάποιες προσδοκίες πριν από τις εθνικές εκλογές σας, όταν λέγατε ότι θα διαπραγματευθείτε με την Ε.Ε. για το πώς θα αντιμετωπιστεί η κρίση στη χώρα σας. Αλλά μετά από τις εκλογές διαπραγμάτευση δεν είδα, τουλάχιστον όπως την καταλαβαίνω εγώ από εδώ που είμαι.
Το θέμα είναι ότι για να διαπραγματευθεί κανείς πρέπει να στηριχθεί στις δικές του αναλύσεις και στις δικές του αξίες. Και μετά πρέπει να δημιουργήσει συσχετισμούς, συμμαχώντας με άλλους που έχουν παρόμοιες αναλύσεις και αξίες. Και αυτό δεν το βλέπω να γίνεται. Η Ε.Ε. αντιμετωπίζει ενιαία, και με την ίδια συνταγή, τις αδύνατες χώρες, τα λεγόμενα PIGS (Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ελλάδα και Ισπανία). Παρεμπιπτόντως, βλέπω ότι η ορθοδοξία στα οικονομικά παραμένει όσο αγενής ήταν στην εποχή μου, όταν αντιμετώπιζα στην επιτροπή Macmillan παρόμοια επιχειρήματα για μείωση ελλειμμάτων και μισθών σε συνθήκες ύφεσης και ανεργίας. Η ουσία όμως είναι ότι, ενώ εσείς αντιμετωπίζετε αυτή την ενιαία στάση σε επίπεδο ιδεολογίας και πολιτικής, δεν διαμορφώνετε μια εξίσου ενιαία αντεπίθεση.
Κατ' αρχάς φαίνεται να έχετε δεχθεί το επιχείρημα ότι η Ελλάδα πληρώνει τώρα το γεγονός ότι για πολλά χρόνια κατανάλωνε πάνω από το μπόι της. Αλήθεια πιστεύετε ότι μόνο έτσι εξηγούνται τα μεγάλα ελλείμματα στα δημοσιονομικά και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών; Οτι τα PIGS έχουν τα τελευταία χρόνια ελλείμματα στο ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών είναι άσχετο από το γεγονός ότι κάποιες άλλες χώρες, όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, έχουν μονίμως πλεονάσματα; Η Γερμανία, για παράδειγμα, το 2007 είχε ένα πλεόνασμα στο εμπορικό ισοζύγιο περίπου στο 8,15% του δικού της ΑΕΠ, και από αυτό πάνω από το μισό (63,4%) προερχόταν από καθαρές εξαγωγές σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Οι καθαρές εξαγωγές προς τα PIGS την ίδια εποχή αντιστοιχούσαν σε 17% του γερμανικού εμπορικού πλεονάσματος. Με λίγα λόγια, η Γερμανία εξαρτάται από τη ζήτηση που δημιουργούν οι άλλες χώρες της Ε.Ε. Να το πω και αλλιώς. Αν οι αδύνατες και ελλειμματικές οικονομίες όπως η Ελλάδα δεν είχαν την κατανάλωση και τη ζήτηση που είχαν, η Γερμανία δεν θα είχε πάει τόσο καλά.
Ας το δούμε και από την πλευρά του πληθωρισμού. Εχετε δεχθεί (ως PIGS) αδιαμαρτύρητα ότι τα ελλείμματά σας αντανακλούν μια έλλειψη ανταγωνιστικότητας, ότι η βασική αιτία έχει να κάνει με το ότι οι τιμές των δικών σας προϊόντων έχουν ανέβει πιο γρήγορα από αυτό που ισχύει γενικά στην υπόλοιπη Ε.Ε. Γιατί δεν λέτε, αντιθέτως, ότι ο λόγος που η Γερμανία έχει χαμηλότερο πληθωρισμό έχει να κάνει με το γεγονός ότι δεν βασίζεται στην εγχώρια ζήτηση; Η Γερμανία είχε τα προηγούμενα οκτώ χρόνια χαμηλότερο πληθωρισμό από τον μέσο όρο της Ε.Ε., παρά το πολύ χαμηλό επίπεδο αυτού του μέσου όρου. Αν, δηλαδή, η Γερμανία είχε μια πιο επεκτατική πολιτική, αυτό θα ανέβαζε τον πληθωρισμό της και θα βοηθούσε τα PIGS να εξάγουν περισσότερο.
Αυτό που παρατηρώ στις οικονομίες της Ε.Ε. αποτελεί μια τοπική εκδοχή του παγκόσμιου οικονομικού προβλήματος. Και βλέπω ότι οι οικονομικές ανισορροπίες συνεχίζονται και μετά από την κρίση του 2008. Η Κίνα θα συνεχίζει να είναι συστηματικά πλεονασματική και οι ΗΠΑ ελλειμματικές; Αυτό δεν αποτελεί μια βιώσιμη λύση. Το είχα πει και στις παρεμβάσεις μου στο Bretton Woods μετά τον πόλεμο, αλλά δεν εισακούστηκα. Οι παγκόσμιοι οικονομικοί οργανισμοί δεν μπορούν να αδιαφορούν για την άνιση ανάπτυξη του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος. Οφείλουν να ασκούν πιέσεις και στις πλεονασματικές οικονομίες, όχι μόνο στις ελλειμματικές. Προβλέπω ότι πολύ γρήγορα θα υπάρχει ξανά πρόβλημα αν δεν πάρετε στα σοβαρά αυτό το δίδαγμα της οικονομικής θεωρίας.
Για εσάς στην Ε.Ε. τα πράγματα έπρεπε να είναι πιο εύκολα. Δεν μπορεί σε μια νομισματική ένωση να μη βλέπουν οι οικονομίες τις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις. Η Ε.Ε. δεν μπορεί να λειτουργεί μονίμως υπέρ των ισχυρών, ως ένας ενιαίος οικονομικός χώρος χωρίς συντονισμό και αλληλεγγύη. Η μόνη λύση που προτείνεται για τις αδύνατες χώρες είναι μια μακρά περίοδο ύφεσης και αποπληθωρισμού. Υποτίθεται ότι με αυτό τον τρόπο -να μην κρυβόμαστε, μέσω ανεργίας δηλαδή- θα μειωθούν οι τιμές και τελικά θα γίνουν τα προϊόντα πιο ανταγωνιστικά. Μόνο που αυτή η διαδικασία παίρνει πολύν καιρό να δουλέψει, αν δουλέψει. Και συχνά εγκαταλείπεται στον δρόμο, μια και δεν αρκεί να μειωθεί ο πληθωρισμός στα ευρωπαϊκά επίπεδα αλλά χρειάζεται να μειωθούν περαιτέρω οι τιμές για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των συσσωρευμένων ελλειμμάτων όλων των προηγούμενων ετών.
Η παραπάνω συνταγή δεν μπορεί να αποτελεί βάση για διαπραγμάτευση. Για να διαπραγματευθεί κανείς πρέπει να έχει τη δική του εικόνα για το πώς δουλεύουν οι οικονομίες. Μόνο έτσι θα είναι σε θέση να αποδομήσει τις ιδέες, και άρα τα επιχειρήματα, του αντιπάλου στη διαπραγμάτευση. Μόνο με μια διαφορετική προσέγγιση θα μπορέσει να βρει συμμάχους για μια εναλλακτική στρατηγική. Η χώρα σας εισέρχεται σε μια μακρά περίοδο ύφεσης. Αν δεν αλλάξετε την ατζέντα, προβλέπω τα προβλήματα να επιδεινώνονται. Θα επανέλθω!
Με εκτίμηση, John Maynard Keynes.
---------------------------------------------------------------------------
Τζον Μέιναρντ Κέινς
Οικονομολόγος (1883-1946)
Οικονομολόγος (1883-1946)
«Καπιταλισμός είναι η εκπληκτική πεποίθηση ότι οι κακοηθέστεροι των ανθρώπων θα κάνουν τα πιο πονηρά πράγματα για το μέγιστο καλό του συνόλου των συνανθρώπων τους».
Σίγουρα ακούγοντας κάποιος αυτά τα λόγια θα δυσκολευόταν να πιστέψει ότι έχουν βγει από το στόμα του γόνου μιας μεγαλοαστικής αγγλικής οικογένειας του 19ου αιώνα, με πατέρα έναν γνωστό οικονομολόγο και καθηγητή του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ και μητέρα κόρη υπουργού της εποχής.
Ο Τζον Μέιναρντ Κέινς, πατέρας της προηγούμενης φράσης, είναι αναμφισβήτητα μια από τις μεγαλύτερες μορφές της ιστορίας της οικονομικής επιστήμης. Με το κλασικό πλέον έργο του «The General Theory of Employment, Interest and Money» (1936) εισήγαγε μια επανάσταση στα οικονομικά καθώς και μια σχολή σκέψης η οποία, καθ' ότι βασίζεται στις θεωρίες του, ονομάστηκε «κεϊνσιανισμός».
Ο Κέινς γεννήθηκε το 1883 και μεγάλωσε στους κύκλους της ακαδημαϊκής και οικονομικής ελίτ της εποχής του. Φυσικό επακόλουθο ήταν να φοιτήσει στα καλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Αγγλίας, το Ιτον και το Κέιμπριτζ. Εκεί ο προικισμένος νεαρός αρίστευσε τόσο στον τομέα των μαθηματικών και οικονομικών όσο και στις κλασικές σπουδές του. Η παραμονή του στο Κέιμπριτζ τον έφερε κοντά σε έναν σημαντικό κύκλο συγγραφέων και καλλιτεχνών, την ομάδα Bloomsbury, με μέλη όπως ο Λέοναρντ και η Βιρτζίνια Γουλφ, ο Λίτον Στράσεϊ και ο Κλάιβ Μπελ, άνθρωποι που θα αποτελέσουν, σύμφωνα με τον ίδιο, «τη ζωή του εκτός των οικονομικών».
Γιατί χωρίς υπερβολή η ζωή του Κέινς ήταν η επιστήμη του. Υστερα από ένα σύντομο αλλά χρήσιμο από άποψη εμπειριών διάλειμμα ως κρατικός υπάλληλος, επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ ως καθηγητής Οικονομικών. Παράλληλα, από το 1914 ως το 1918 συνεργαζόταν ως σύμβουλος με το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών για την προσπάθεια χρηματοδότησης του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Τα εξαιρετικά αποτελέσματα της δουλειάς του τον οδήγησαν στη διάσκεψη της Συνθήκης των Βερσαλλιών ως οικονομικό σύμβουλο του βρετανού πρωθυπουργού Λόιντ Τζορτζ.
Αγανακτισμένος από τις υπερβολικές πολεμικές αποζημιώσεις που επιβλήθηκαν στην ηττημένη Γερμανία, ο Κέινς παραιτείται από τη θέση του. Επιστρέφει στα ακαδημαϊκά του καθήκοντα και παραθέτει τις απόψεις του για τη συνθήκη γράφοντας το «The Economic Consequences of the Peace» (1919), έργο που τον κάνει διάσημο σχεδόν αμέσως.
Η πένα του θα συνεχίσει το έργο της ακούραστη. Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης των δεκαετιών που ακολουθούν γίνεται επικριτικός απέναντι στη συντηρητική οικονομική πολιτική των βρετανικών κυβερνήσεων, στην οποία, όπως υποστηρίζει, οφείλονται όλα τα οικονομικά προβλήματα της χώρας. Τότε ήταν που ανέπτυξε μια καινούργια θεωρία προσδιορισμού του εισοδήματος και έγραψε τα δύο μεγάλα του έργα, το «Treatise on Money» (1930) και το επαναστατικό «The General Theory of Employment, Interest and Money» (1936). Σε αυτά υποστήριζε ότι η πλήρης απασχόληση δεν ήταν απαραίτητη προϋπόθεση, ανέπτυσσε μια νέα θεωρία σχετικά με τα επιτόκια και πολεμούσε την άποψη του υπουργείου Οικονομικών ότι το πρόβλημα της ανεργίας ήταν ανεπίλυτο. Η ανεργία, απέδειξε ο Κέινς, οφειλόταν στη ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών. Οι κυβερνήσεις μπορούσαν ρυθμίζοντας τα δικά τους έξοδα να υπερνικήσουν αυτή την ατέλεια. Επίσης ο Κέινς υποστήριξε ότι ο ασκούμενος έλεγχος στις πιστώσεις και στα επιτόκια επηρέαζε τις επενδύσεις. Η μάστιγα της ανεργίας μπορούσε να εξολοθρευθεί με φωτισμένες χρηματοοικονομικές και φορολογικές πολιτικές.
Η υγεία του Κέινς άρχισε να κλονίζεται προς τα τέλη της δεκαετίας του '30 με αποκορύφωμα μια σοβαρή καρδιακή προσβολή το 1937, η οποία τον κράτησε σχεδόν για δύο χρόνια μακριά από όλα τα καθήκοντά του. Παρ' όλα αυτά, δίχως να έχει ακόμη αναρρώσει πλήρως, μόλις ξέσπασε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος επέστρεψε στην έδρα του στο Κέιμπριτζ, έγραψε τρία πολύ σημαντικά άρθρα σχετικά με τα οικονομικά του πολέμου με τίτλο «How to Pay for the War» και παράλληλα προσέφερε στο υπουργείο Οικονομικών ως σύμβουλος.
Προς το τέλος του πολέμου ο Κέινς έστρεψε την προσοχή του στον σχεδιασμό διεθνών οικονομικών ιδρυμάτων με σκοπό τον περιορισμό των οικονομικών δυσκολιών που αναπόφευκτα θα ακολουθούσαν. Επαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στη Διάσκεψη Bretton Woods το 1944, στην οποία δημιουργήθηκαν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα, ιδρύματα εν τούτοις τα οποία φέρουν εντονότερη τη σφραγίδα των ορθόδοξων θεωριών του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ παρά αυτή των αντίστοιχων του Κέινς.
Η επιρροή του σημαντικού αυτού ανθρώπου στην επιστήμη των Οικονομικών ήταν τόσο μεγάλη ώστε η τριαντάχρονη αλματώδης ανάπτυξη του δυτικού κόσμου (σχηματικά, από το 1945 ως το 1975) ονομάστηκε «Εποχή του Κέινς».
Ο Τζον Μέιναρντ Κέινς πέθανε ως Λόρδος Κέινς του Τίλτον το 1946.
Σίγουρα ακούγοντας κάποιος αυτά τα λόγια θα δυσκολευόταν να πιστέψει ότι έχουν βγει από το στόμα του γόνου μιας μεγαλοαστικής αγγλικής οικογένειας του 19ου αιώνα, με πατέρα έναν γνωστό οικονομολόγο και καθηγητή του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ και μητέρα κόρη υπουργού της εποχής.
Ο Τζον Μέιναρντ Κέινς, πατέρας της προηγούμενης φράσης, είναι αναμφισβήτητα μια από τις μεγαλύτερες μορφές της ιστορίας της οικονομικής επιστήμης. Με το κλασικό πλέον έργο του «The General Theory of Employment, Interest and Money» (1936) εισήγαγε μια επανάσταση στα οικονομικά καθώς και μια σχολή σκέψης η οποία, καθ' ότι βασίζεται στις θεωρίες του, ονομάστηκε «κεϊνσιανισμός».
Ο Κέινς γεννήθηκε το 1883 και μεγάλωσε στους κύκλους της ακαδημαϊκής και οικονομικής ελίτ της εποχής του. Φυσικό επακόλουθο ήταν να φοιτήσει στα καλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Αγγλίας, το Ιτον και το Κέιμπριτζ. Εκεί ο προικισμένος νεαρός αρίστευσε τόσο στον τομέα των μαθηματικών και οικονομικών όσο και στις κλασικές σπουδές του. Η παραμονή του στο Κέιμπριτζ τον έφερε κοντά σε έναν σημαντικό κύκλο συγγραφέων και καλλιτεχνών, την ομάδα Bloomsbury, με μέλη όπως ο Λέοναρντ και η Βιρτζίνια Γουλφ, ο Λίτον Στράσεϊ και ο Κλάιβ Μπελ, άνθρωποι που θα αποτελέσουν, σύμφωνα με τον ίδιο, «τη ζωή του εκτός των οικονομικών».
Γιατί χωρίς υπερβολή η ζωή του Κέινς ήταν η επιστήμη του. Υστερα από ένα σύντομο αλλά χρήσιμο από άποψη εμπειριών διάλειμμα ως κρατικός υπάλληλος, επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ ως καθηγητής Οικονομικών. Παράλληλα, από το 1914 ως το 1918 συνεργαζόταν ως σύμβουλος με το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών για την προσπάθεια χρηματοδότησης του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Τα εξαιρετικά αποτελέσματα της δουλειάς του τον οδήγησαν στη διάσκεψη της Συνθήκης των Βερσαλλιών ως οικονομικό σύμβουλο του βρετανού πρωθυπουργού Λόιντ Τζορτζ.
Αγανακτισμένος από τις υπερβολικές πολεμικές αποζημιώσεις που επιβλήθηκαν στην ηττημένη Γερμανία, ο Κέινς παραιτείται από τη θέση του. Επιστρέφει στα ακαδημαϊκά του καθήκοντα και παραθέτει τις απόψεις του για τη συνθήκη γράφοντας το «The Economic Consequences of the Peace» (1919), έργο που τον κάνει διάσημο σχεδόν αμέσως.
Η πένα του θα συνεχίσει το έργο της ακούραστη. Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης των δεκαετιών που ακολουθούν γίνεται επικριτικός απέναντι στη συντηρητική οικονομική πολιτική των βρετανικών κυβερνήσεων, στην οποία, όπως υποστηρίζει, οφείλονται όλα τα οικονομικά προβλήματα της χώρας. Τότε ήταν που ανέπτυξε μια καινούργια θεωρία προσδιορισμού του εισοδήματος και έγραψε τα δύο μεγάλα του έργα, το «Treatise on Money» (1930) και το επαναστατικό «The General Theory of Employment, Interest and Money» (1936). Σε αυτά υποστήριζε ότι η πλήρης απασχόληση δεν ήταν απαραίτητη προϋπόθεση, ανέπτυσσε μια νέα θεωρία σχετικά με τα επιτόκια και πολεμούσε την άποψη του υπουργείου Οικονομικών ότι το πρόβλημα της ανεργίας ήταν ανεπίλυτο. Η ανεργία, απέδειξε ο Κέινς, οφειλόταν στη ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών. Οι κυβερνήσεις μπορούσαν ρυθμίζοντας τα δικά τους έξοδα να υπερνικήσουν αυτή την ατέλεια. Επίσης ο Κέινς υποστήριξε ότι ο ασκούμενος έλεγχος στις πιστώσεις και στα επιτόκια επηρέαζε τις επενδύσεις. Η μάστιγα της ανεργίας μπορούσε να εξολοθρευθεί με φωτισμένες χρηματοοικονομικές και φορολογικές πολιτικές.
Η υγεία του Κέινς άρχισε να κλονίζεται προς τα τέλη της δεκαετίας του '30 με αποκορύφωμα μια σοβαρή καρδιακή προσβολή το 1937, η οποία τον κράτησε σχεδόν για δύο χρόνια μακριά από όλα τα καθήκοντά του. Παρ' όλα αυτά, δίχως να έχει ακόμη αναρρώσει πλήρως, μόλις ξέσπασε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος επέστρεψε στην έδρα του στο Κέιμπριτζ, έγραψε τρία πολύ σημαντικά άρθρα σχετικά με τα οικονομικά του πολέμου με τίτλο «How to Pay for the War» και παράλληλα προσέφερε στο υπουργείο Οικονομικών ως σύμβουλος.
Προς το τέλος του πολέμου ο Κέινς έστρεψε την προσοχή του στον σχεδιασμό διεθνών οικονομικών ιδρυμάτων με σκοπό τον περιορισμό των οικονομικών δυσκολιών που αναπόφευκτα θα ακολουθούσαν. Επαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στη Διάσκεψη Bretton Woods το 1944, στην οποία δημιουργήθηκαν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα, ιδρύματα εν τούτοις τα οποία φέρουν εντονότερη τη σφραγίδα των ορθόδοξων θεωριών του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ παρά αυτή των αντίστοιχων του Κέινς.
Η επιρροή του σημαντικού αυτού ανθρώπου στην επιστήμη των Οικονομικών ήταν τόσο μεγάλη ώστε η τριαντάχρονη αλματώδης ανάπτυξη του δυτικού κόσμου (σχηματικά, από το 1945 ως το 1975) ονομάστηκε «Εποχή του Κέινς».
Ο Τζον Μέιναρντ Κέινς πέθανε ως Λόρδος Κέινς του Τίλτον το 1946.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου