Ζάβιτσα
Το Αρχοντοχώρι είναι ένα ορεινό χωριό στην καρδιά του Ξηρομέρου στις πρόποδες των Ακαρνανικών βουνών. Βρίσκεται χτισμένο στη νότια πλαγιά του όρους Μπούμιστος σε υψόμετρο 480 μ. Ο Μπούμιστος είναι το δεύτερο σε ύψος βουνό των Ακαρνανικών με υψόμετρο 1473 μ. Το χωριό είναι παλαιότατο και ήταν χτισμένο βορειοανατολικά στη θέση Αρχοντικά, όπου σώζονται τα λείψανά του. Στη σημερινή θέση το χωριό άρχισε να μεταφέρεται σταδιακά από τον 16ο μέχρι τις αρχές του 17ου αιώνα. Κατά την Τουρκοκρατία υπέστη πολλές λεηλασίες και καταστροφές από τους Τουρκαλβανούς και απλώνονταν από τα Αρχοντικά, μέχρι τον ερειπωμένο ναό του Αγίου Προκοπίου. Σήμερα έχει μεταφερθεί λίγο χαμηλότερα και φτάνει σχεδόν μέχρι το νεκροταφείο. Το τοπίο του χωριού είναι πετρώδες και ξηρό με ασβεστολιθικά πετρώματα. Στον Κάμπο τα εδάφη είναι ψαμμολιθικά και αργιλώδη και γι’ αυτό ευνοούν την ανάπτυξη της ελιάς. Γύρω από το χωρίο είναι πραγματικό Ξηρόμερο, θα μπορούσαμε να πούμε. Παλαιότερα το χωριό υδρεύονταν από στέρνες. Στην πλαγιά του Μπούμιστου κυριαρχούν οι ασφάκες. Τα δέντρα είναι πολύ ελάχιστα στην πλευρά αυτή του βουνού, ενώ αντίθετα στην άλλη του πλευρά υπάρχουν πηγές και ένα πυκνό δάσος μαύρης ελάτης. Μέσα στο χωριό κυριαρχούσαν από χρόνια οι αμυγδαλιές. Η περιφέρεια του χωριού είναι τεράστια. Αρχίζει από την κορυφή του Μπούμιστου και νότια φτάνει κοντά στο Βασιλόπουλο και ανατολικά στο Καλαβούνι και λίγο έξω από τον Αετό. Νοτιοδυτικά φτάνει μέχρι την παραλία έξω από το Μύτικα και μέχρι την ακτή Αγριελία στη Βελά. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την ελαιοκομία (για παραγωγή λαδιού μόνο), την κτηνοτροφία και μέχρι πρόσφατα την καπνοκαλλιέργεια. Στη δεκαετία του ’70 υπολογίζονταν ότι υπήρχαν στο χωριό γύρω στα 20.000 γιδοπρόβατα και βοοειδή.Σύμφωνα με την παράδοση, το πρώτο όνομα του χωριού ήταν Τσοπάνος.
Πήρε το όνομα από την πρώτη οικογένεια κτηνοτρόφων που εγκαταστάθηκε εκεί. Ιστορικά το χωριό χρονολογείται από τον 5ο π.Χ. αιώνα. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου τάχθηκε με το πλευρό των Αθηναίων. Το μέρος που χτίστηκε του εξασφάλιζε προστασία, κυρίως από τη θάλασσα και τους πειρατές που κατά καιρούς λεηλατούσαν τα παράλια της Ακαρνανίας. Αυτό έκανε τους κατοίκους των χωριών του Κάμπου Μερδενίκου και Κανδήλας (Κανδήλες, αναφέρονται στη Βυζαντινή εποχή, ως τέσσερα χωριά και των Αλυζίων παλαιότερα) να αναζητήσουν ένα πιο ασφαλές μέρος να χτίσουν τα σπίτια του. Το μέρος που είναι χτισμένη η Ζάβιτσα είναι σχεδόν απρόσιτο από την πλευρά της θάλασσας, αφού το στενό περάσματα προς τη θάλασσα μπορούσε εύκολα να φυλαχτεί. Ένα άλλο πέρασμα προς τη θάλασσα είναι, από την περιοχή της Ντοργοβίτσας, η Βερίνα ή Διαβολολαγκάδα. Όμως αυτό δεν ξεκινάει από μέρος, που συνήθως αποβιβάζονταν οι πειρατές. Τη βυζαντινή εποχή το χωριό ονομάζονταν Ζάβιτσα. Το όνομα είναι βυζαντινής προέλευσης. Για ένα διάστημα πέρασε στο Δεσποτάτο της Ηπείρου (1204-1405) και ύστερα, μέχρι την Τουρκική κατάκτηση (1460), στον Κάρολο Α΄ Τόκκο.
Επί Τουρκοκρατίας ήταν μεγάλο και πλούσιο χωριό με πολλούς άρχοντες και αρχοντικά. Γι’ αυτό πήρε και το όνομα Αρχοντοχώρι αργότερα. Ένα δημοτικό τραγούδι λέει: «στο Βάρνακα τα καπετανάτα, στη Ζάβιτσα τ’ αρχοντάτα». Πράγματι ακόμα και σήμερα είναι εντυπωσιακά μερικά σπίτια που σώζονται. Στη θέση Αρχοντικά μπορεί να δει κανείς τα ερείπια πολλών αρχοντικών. Ενώ πάνω από το χωριό μπορεί να θαυμάσει τον πετρόχτιστο ανεμόμυλο.Η περιοχή Ντοργοβίτσα ανήκει στο Αρχοντοχώρι. Εκεί παλιότερα ήταν οικισμός. Το όνομα είναι σλάβικο (οι Δραγοβίτες ή Δρογοβίτες ήταν Σλαβική φυλή που μετείχε στην Τρίτη πολιορκία της Θεσσαλονίκης 617-619 μ.Χ). Επί Τουρκοκρατίας (1450-1684) αναφέρεται ένας οικισμός Dragovitsa που το 1562 είχε 65 οικογένειες. Επίσης στην περιοχή του Αρχοντοχωρίου στο Μέγα Όρος (υψ. 697) βρίσκεται το οχυρό της αρχαίας Αλυζίας Καστρί που δέσποζε στο θαλάσσια περιοχή της αρχαίας πόλης και ένας αμυντικός πύργος στο δρόμο προς τον κάμπο. Στην περιοχή Δρυμώνα βρέθηκε ιερό της θεάς Αρτέμιδας. Από το χωριό πέρασε ο Κοσμάς ο Αιτωλός μετά τη επίσκεψή του στη Μονή Ρόμβης και το Βάρνακα (1774). Μίλησε στο ναό της Ζωοδόχου Πηγής και τους παρακίνησε να χτίσουν τον Ναό του Αγίου Νικολάου εκεί που είναι το νεκροταφείο και το ναό του Αγίου Αθανασίου στα Αρχοντικά.Στις αρχές του 16ου αιώνα το χωριό είχε 96 οικογένειες. Το 1642 έφτασε στη μεγαλύτερη ακμή του με 225 οικογένειες. Από εδώ αρχίζει η σταδιακή μείωση του πληθυσμού. Το 1684 είχε 40 οικογένειες και 70 το 1815. Την εποχή της Τουρκοκρατίας πολλοί κάτοικοι της Ζάβιτσας μετοίκησαν στα νησιά Κάλαμος, Ιθάκη, Λευκάδα, Μεγανήσι και αλλού. Το 1844 είχε 696 κατ. Το 1920 είχε 1067 κατ. Το 1940 είχε 1040. Το 1951 είχε 1.109 κατ. Το 1971 είχε 1551 κατ. και το 1981 είχε 1181 κατ.
Μετονομάστηκε επίσημα σε Αρχοντοχώρι το 1927 (Β.Δ. 9-9-1927 φεκ 206/Α/1927). Από τη Ζάβιτσα κατάγονται πολλές οικογένειες πλουσίων και προεστών που μετά την Επανάσταση του 1821 μετοίκησαν στη Μύτικα, στον Αστακό, στην Κανδήλα (κυρίως μετά το 1880), αλλά και σε άλλα μέρη, όπως η οικογένεια του Καραπάνου στην Άρτα. Απόγονος της οικογένειας αυτής ήταν ο βουλευτής επί Χ. Τρικούπη Κωνσταντίνος Καραπάνος. Πολύ σπουδαία οικογένεια προεστών ήταν η οικογένεια Ζαβογιάννη. Ο Παπαστάμος Ζαβογιάννης την περίοδο του Αγώνα είχε μαγαζί στην παραλία στη θέση Παλιομάγαζα και τροφοδοτούσε με εφόδια τους Αγωνιστές.Στη Ζάβιτσα έμενε και ο Δήμος Τσέλιος ή Δημοτσέλιος. Ο Τσέλιος ήταν γόνος παλιάς αρματολικής οικογένειας που κατάγονταν από την Κεφαλλονία και λεγόνταν Φερεντίνος. Γεννήθηκε στο Μεγανήσι Λευκάδος, όπου έμενε η οικογένεια του. Έφυγε κλέφτης μικρός, γιατί είχε σκοτώσει δύο Τουρκαλβανούς. Πήρε το προσωνύμιο τσέλιος που σημαίνει στα αρβανίτικα φοβερός, ατρόμητος, που προκαλούσε φόβο στους εχθρούς του. Κατά την παράδοση ο Τσέλιος γεννήθηκε στη Ζάβιτσα απ’ όπου ήταν η μάνα του.Γνωστός είναι και ο δάσκαλος και προεστός από τη Ζάβιτσα Φώτης Καραπάνος, που έλαβε μέρος στις πολιτικές διεργασίες του Αγώνα. Δεν ήταν λίγοι οι Ζαβιτσάνοι οπλαρχηγοί που έλαβαν μέρος στον Αγώνα του 1821 επικεφαλής πολλών συγχωριανών τους αγωνιστών, όπως ο Ευστάθιος Χεινόπωρος, ο Λιοπύρης, ο Πεταλιάς, ο Δρακάς ή Κρίθιμος, ο Ρούπας, ο Νίκος Φράγκος ή Φραγκογιάννης, ο Αναγνώστης Καραγιάννης, ο Κωνσταντίνος Καραπάνος κ.α. Στην Επανάσταση ήταν γνωστός και ο ανιψιός του Δημοτσέλιο Νίκος Τσέλιος που μετοίκησε στο Δραγαμέστο.
Γύρω από το χωριό κυριαρχεί η χαμηλή βλάστηση από πουρνάρια, φυλίκια και ασφάκες και δεσπόζουν ορεινοί όγκοι με κυρίαρχο το Μπούμιστο. Στον κάμπο κυριαρχεί το ασημοπράσινο χρώμα των φύλλων της ελιάς. Οι απέραντοι ελαιώνες του Κάμπου καλύπτουν κάθε σπιθαμή γης μέχρι τη θάλασσα και ως πάνω από την Κανδήλα και την Παναγούλα. Στο τέλος αυτού του απέραντου ελαιώνα του, υπάρχουν απίθανες και φιλόξενες παραλίες με όμορφα καταστήματα. Οι παραλίες αυτές κατακλύζονται κάθε καλοκαίρι από πλήθος τουριστών. Το Αρχοντοχώρι είναι, ίσως, το μοναδικό χωριό που διαθέτει τέτοια ποικιλία εδαφών και οικοσυστημάτων. Αλπικό τοπίο στο Μπούμιστο, ξηρό και ζεστό στο χωριό το καλοκαίρι και ξηρό και κρύο το χειμώνα, υγρό και ζεστό στο Κάμπο και δροσερό στη παράλια ζώνη. Για όλους αυτούς τους λόγους, το Αρχοντοχώρι, «όνομα και πράγμα» θα λέγαμε αποτελεί πραγματικά έναν ξεχωριστό και μοναδικό προορισμό για τον κάθε επισκέπτη.
Πήρε το όνομα από την πρώτη οικογένεια κτηνοτρόφων που εγκαταστάθηκε εκεί. Ιστορικά το χωριό χρονολογείται από τον 5ο π.Χ. αιώνα. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου τάχθηκε με το πλευρό των Αθηναίων. Το μέρος που χτίστηκε του εξασφάλιζε προστασία, κυρίως από τη θάλασσα και τους πειρατές που κατά καιρούς λεηλατούσαν τα παράλια της Ακαρνανίας. Αυτό έκανε τους κατοίκους των χωριών του Κάμπου Μερδενίκου και Κανδήλας (Κανδήλες, αναφέρονται στη Βυζαντινή εποχή, ως τέσσερα χωριά και των Αλυζίων παλαιότερα) να αναζητήσουν ένα πιο ασφαλές μέρος να χτίσουν τα σπίτια του. Το μέρος που είναι χτισμένη η Ζάβιτσα είναι σχεδόν απρόσιτο από την πλευρά της θάλασσας, αφού το στενό περάσματα προς τη θάλασσα μπορούσε εύκολα να φυλαχτεί. Ένα άλλο πέρασμα προς τη θάλασσα είναι, από την περιοχή της Ντοργοβίτσας, η Βερίνα ή Διαβολολαγκάδα. Όμως αυτό δεν ξεκινάει από μέρος, που συνήθως αποβιβάζονταν οι πειρατές. Τη βυζαντινή εποχή το χωριό ονομάζονταν Ζάβιτσα. Το όνομα είναι βυζαντινής προέλευσης. Για ένα διάστημα πέρασε στο Δεσποτάτο της Ηπείρου (1204-1405) και ύστερα, μέχρι την Τουρκική κατάκτηση (1460), στον Κάρολο Α΄ Τόκκο.
Επί Τουρκοκρατίας ήταν μεγάλο και πλούσιο χωριό με πολλούς άρχοντες και αρχοντικά. Γι’ αυτό πήρε και το όνομα Αρχοντοχώρι αργότερα. Ένα δημοτικό τραγούδι λέει: «στο Βάρνακα τα καπετανάτα, στη Ζάβιτσα τ’ αρχοντάτα». Πράγματι ακόμα και σήμερα είναι εντυπωσιακά μερικά σπίτια που σώζονται. Στη θέση Αρχοντικά μπορεί να δει κανείς τα ερείπια πολλών αρχοντικών. Ενώ πάνω από το χωριό μπορεί να θαυμάσει τον πετρόχτιστο ανεμόμυλο.Η περιοχή Ντοργοβίτσα ανήκει στο Αρχοντοχώρι. Εκεί παλιότερα ήταν οικισμός. Το όνομα είναι σλάβικο (οι Δραγοβίτες ή Δρογοβίτες ήταν Σλαβική φυλή που μετείχε στην Τρίτη πολιορκία της Θεσσαλονίκης 617-619 μ.Χ). Επί Τουρκοκρατίας (1450-1684) αναφέρεται ένας οικισμός Dragovitsa που το 1562 είχε 65 οικογένειες. Επίσης στην περιοχή του Αρχοντοχωρίου στο Μέγα Όρος (υψ. 697) βρίσκεται το οχυρό της αρχαίας Αλυζίας Καστρί που δέσποζε στο θαλάσσια περιοχή της αρχαίας πόλης και ένας αμυντικός πύργος στο δρόμο προς τον κάμπο. Στην περιοχή Δρυμώνα βρέθηκε ιερό της θεάς Αρτέμιδας. Από το χωριό πέρασε ο Κοσμάς ο Αιτωλός μετά τη επίσκεψή του στη Μονή Ρόμβης και το Βάρνακα (1774). Μίλησε στο ναό της Ζωοδόχου Πηγής και τους παρακίνησε να χτίσουν τον Ναό του Αγίου Νικολάου εκεί που είναι το νεκροταφείο και το ναό του Αγίου Αθανασίου στα Αρχοντικά.Στις αρχές του 16ου αιώνα το χωριό είχε 96 οικογένειες. Το 1642 έφτασε στη μεγαλύτερη ακμή του με 225 οικογένειες. Από εδώ αρχίζει η σταδιακή μείωση του πληθυσμού. Το 1684 είχε 40 οικογένειες και 70 το 1815. Την εποχή της Τουρκοκρατίας πολλοί κάτοικοι της Ζάβιτσας μετοίκησαν στα νησιά Κάλαμος, Ιθάκη, Λευκάδα, Μεγανήσι και αλλού. Το 1844 είχε 696 κατ. Το 1920 είχε 1067 κατ. Το 1940 είχε 1040. Το 1951 είχε 1.109 κατ. Το 1971 είχε 1551 κατ. και το 1981 είχε 1181 κατ.
Μετονομάστηκε επίσημα σε Αρχοντοχώρι το 1927 (Β.Δ. 9-9-1927 φεκ 206/Α/1927). Από τη Ζάβιτσα κατάγονται πολλές οικογένειες πλουσίων και προεστών που μετά την Επανάσταση του 1821 μετοίκησαν στη Μύτικα, στον Αστακό, στην Κανδήλα (κυρίως μετά το 1880), αλλά και σε άλλα μέρη, όπως η οικογένεια του Καραπάνου στην Άρτα. Απόγονος της οικογένειας αυτής ήταν ο βουλευτής επί Χ. Τρικούπη Κωνσταντίνος Καραπάνος. Πολύ σπουδαία οικογένεια προεστών ήταν η οικογένεια Ζαβογιάννη. Ο Παπαστάμος Ζαβογιάννης την περίοδο του Αγώνα είχε μαγαζί στην παραλία στη θέση Παλιομάγαζα και τροφοδοτούσε με εφόδια τους Αγωνιστές.Στη Ζάβιτσα έμενε και ο Δήμος Τσέλιος ή Δημοτσέλιος. Ο Τσέλιος ήταν γόνος παλιάς αρματολικής οικογένειας που κατάγονταν από την Κεφαλλονία και λεγόνταν Φερεντίνος. Γεννήθηκε στο Μεγανήσι Λευκάδος, όπου έμενε η οικογένεια του. Έφυγε κλέφτης μικρός, γιατί είχε σκοτώσει δύο Τουρκαλβανούς. Πήρε το προσωνύμιο τσέλιος που σημαίνει στα αρβανίτικα φοβερός, ατρόμητος, που προκαλούσε φόβο στους εχθρούς του. Κατά την παράδοση ο Τσέλιος γεννήθηκε στη Ζάβιτσα απ’ όπου ήταν η μάνα του.Γνωστός είναι και ο δάσκαλος και προεστός από τη Ζάβιτσα Φώτης Καραπάνος, που έλαβε μέρος στις πολιτικές διεργασίες του Αγώνα. Δεν ήταν λίγοι οι Ζαβιτσάνοι οπλαρχηγοί που έλαβαν μέρος στον Αγώνα του 1821 επικεφαλής πολλών συγχωριανών τους αγωνιστών, όπως ο Ευστάθιος Χεινόπωρος, ο Λιοπύρης, ο Πεταλιάς, ο Δρακάς ή Κρίθιμος, ο Ρούπας, ο Νίκος Φράγκος ή Φραγκογιάννης, ο Αναγνώστης Καραγιάννης, ο Κωνσταντίνος Καραπάνος κ.α. Στην Επανάσταση ήταν γνωστός και ο ανιψιός του Δημοτσέλιο Νίκος Τσέλιος που μετοίκησε στο Δραγαμέστο.
Γύρω από το χωριό κυριαρχεί η χαμηλή βλάστηση από πουρνάρια, φυλίκια και ασφάκες και δεσπόζουν ορεινοί όγκοι με κυρίαρχο το Μπούμιστο. Στον κάμπο κυριαρχεί το ασημοπράσινο χρώμα των φύλλων της ελιάς. Οι απέραντοι ελαιώνες του Κάμπου καλύπτουν κάθε σπιθαμή γης μέχρι τη θάλασσα και ως πάνω από την Κανδήλα και την Παναγούλα. Στο τέλος αυτού του απέραντου ελαιώνα του, υπάρχουν απίθανες και φιλόξενες παραλίες με όμορφα καταστήματα. Οι παραλίες αυτές κατακλύζονται κάθε καλοκαίρι από πλήθος τουριστών. Το Αρχοντοχώρι είναι, ίσως, το μοναδικό χωριό που διαθέτει τέτοια ποικιλία εδαφών και οικοσυστημάτων. Αλπικό τοπίο στο Μπούμιστο, ξηρό και ζεστό στο χωριό το καλοκαίρι και ξηρό και κρύο το χειμώνα, υγρό και ζεστό στο Κάμπο και δροσερό στη παράλια ζώνη. Για όλους αυτούς τους λόγους, το Αρχοντοχώρι, «όνομα και πράγμα» θα λέγαμε αποτελεί πραγματικά έναν ξεχωριστό και μοναδικό προορισμό για τον κάθε επισκέπτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου