2/5/09

Μαχαλάς Ξηρομέρου.


Θέση - οικισμός
Οι Φυτείες είναι χτισμένες σε υψόμετρο 440 μ. σε θέση που δεσπόζει και αγναντεύει όλον τον κάμπο του Αγρινίου μέχρι τα Πανατωλικά όρη. Δυτικά αγναντεύει τα Ακαρνανικά και όλη την ενδοχώρα του Ξηρομέρου. Βόρεια το φαίνονται τα περίφημα Τζουμέρκα και τα περήφανα Άγραφα. Το κλίμα της είναι αρκετά υγιεινό με δροσερό καλοκαίρι.
Οι Φυτείες είναι σχετικά νέος οικισμός. το όνομα Φυτείες το πήρε το 1954, μέχρι τότε ονομάζονταν Μαχαλάς ή Μαχαλά. Χτίστηκε στις αρχές του 18ου αιώνα πάνω σε εφτά λόφους με την συνένωση των οικισμών: Αγία Βαρβάρα, Άγιος Γεώργιος, Άγιος Θεόδωρος, Γαδρί, Μανωλόπουλο, Παραπούγκι, Γαζί και Αγία Άννα. Η πρώτη αναφορά για το Μαχαλά (Mahale-IDjedid) γίνεται το 1732 όπου είχε 53 οικογένειες. το 1815 είχε 7 οικογένειες. το Γαζί αναφέρεται για τελευταία φορά το 1732 που είχε 16 οικογένειες (1521 30 οικ., 1562 75 οικ., 1642 22 οικ., 1684 9 οικ.). Την ίδια εποχή εγκαταλείπεται το Μανωλόπουλο. Τελευταία αναφέρεται το 1684 με 14 οικογένειες (1521 56 οικ., 1562 85 οικ., 1642 22 οικ., 1650 22 οικ.). Επίσης το Παραπούγκι (1521 18 οικ., 1562 25 οικ., 1684 6 οικ.) και ο Άγιος Γεώργιος (1521 8 οικ., 1562 15 οικ., 1732 11 οικ.). Η λέξη μαχαλάς είναι τουρκική και σημαίνει γειτονιά, συνοικισμός. Το παλιό όνομα της Μαχαλάς ήταν «Τριανταφυλλιές», και έμεναν σ’ αυτήν μόνο δέκα οικογένειες. Το όνομα λέγετε ότι άλλαξε εξ’ αιτίας του Ιωάννη Μαχαλιώτη, που είναι πρόγονος των Κολοβαίων, γιατί είχε γίνει η αιτία να τους χαρίσει το χαράτσι ο Πασάς των Ιωαννίνων. Στα χρόνια του Αλή πασά ήταν η έδρα του Δερβέναγα της περιοχής. Στη νότια έξοδο του χωριού υπάρχουν τα ερείπια της κούλιας του. Στη βόρεια πλευρά του χωριού πάνω στο λόφο έχει δημιουργηθεί ένα όμορο δασύλλιο. Στο πιο ψηλό μέρος του υψώματος σώζεται ένας παλιός ανεμόμυλος.
Ιστορία
Επί δεσποτείας του Αλή πασά ο Μουστάμπεης της Κόνιτσας κατέβηκε στην περιοχή και κατέλυσε στη Μαχαλά. Έτσι οι κάτοικοι ήταν υποχρεωμένοι να προσφέρουν καταλύματα στους Αλβανούς στρατιώτες του. αφού φορτώθηκε εφόδια και ζωοτροφές για 250 άντρες και άλογα αξίωσε να του προσφέρουν και πεσκέσι 100 πάστρα. Τελικά καταδέχτηκε να πάρει μόνο 45. Ένας τέτοιος εκβιασμός δεν επιτρέπονταν ούτε από τον Αλή, μόνο στον αρχηγό των αρματολών είχε δώσει τέτοιο δικαίωμα. Όμως οι δυστυχείς Μαχαλιώτες δεν ανάφεραν το γεγονός, γιατί θα γίνονταν στόχος των Αλβανών ληστών. Μετά την ήττα στο Πέτα το 1822 οργανώθηκε αμέσως στρατόπεδο στη Μαχαλά με 3.00 άντρες. Οι άντρες αυτοί ήταν από το Σύνταγμα των τακτικών και από εθελοντές που θέλησαν να συνεχίσουν, ενώ ένα μεγάλο μέρος από αυτούς πήρε πιστοποιητικά από το Μαυροκορδάτο και διαπεραιώθηκαν στα Επτάνησα και από εκεί οι Άγγλοι τους έστειλαν στις πατρίδες τους.
Από το Μαχαλά οργανώθηκε μια επιχείρηση εναντίον των δυνάμεων του Κιουταχή στο Λουτράκι, όμως απέτυχε γιατί οι Τούρκοι φάνηκαν προειδοποιημένοι και άρχισαν οι αλληλοϋποψίες και οι διχόνοιες με αποτέλεσμα να διαλυθεί το στρατόπεδο. Γενικά από πριν το ηθικό του Συντάγματος ήταν πολύ πεσμένο και ήταν χωρίς παπούτσια και χλαίνες. Ο Μαυροκορδάτος έδωσε εντολή να φύγουν για το Βραχώρι, όμως μόνο οι μισοί υπάκουσαν, οι υπόλοιποι έμειναν. Έφτασαν στο Βραχώρι στις 12 Αυγούστου. Στις 19 Αυγούστου ο Μαυροκορδάτος δίνει εντολή να κινηθούν προς την Κατούνα. Όμως, όταν έμαθαν ότι ο Ομερ Βρυώνης με 8.000 άντρες πέρασε στο Λουτράκι, γύρισαν πίσω στο Βραχώρι. Σε λίγες μέρες οι Τούρκοι μπήκαν στη Μαχαλά, σκότωσαν όσους βρήκαν και λεηλάτησαν το χωριό. Οι στρατιώτες στο Βραχώρι έβλεπαν στήλες καπνού και πήραν θέσεις άμυνας, οι κάτοικοι πήραν όμως τα βουνά αρνούμενοι να αμυνθούν. Οι στρατιώτες βρήκαν ευκαιρία και λεηλάτησαν τα σπίτια, τα μαγαζιά και τις αποθήκες και εγκατέλειψαν την περιοχή. Ύστερα από αυτό οι στρατιώτες αποφάσισαν αν γυρίσουν στο Μοριά, αδιαφορώντας για τις εντολές του Μαυροκορδάτου. Μαζί του έμεινε ο στρατηγός Νόρμαν, οι υπόλοιποι πέρασαν τον Εύηνο (Φειδάρη) ποταμό.
Τους Τούρκους τελικά σταμάτησαν στον Αετό (10 Αυγούστου 1822) ο Γ. Βαρνακιώτης, ο Θ. Γρίβας και άλλοι ντόπιοι οπλαρχηγοί. Από τη Μαχαλά ήταν ο διοικητής της Αιτωλοακαρνανίας επί Κούρτ πασά Πάνος Γαλάνης ή Μεγαπάνος. Ο Μεγαπάνος είχε μεγάλη περιουσία και έλαβε μέρος στον Αγώνα, όπως και όλη η οικογένειά του. Ο ίδιος συνελήφθηκε αιχμάλωτος το 1826 μετά την πτώση του Αιτωλικού, οδηγήθηκε στην Άρτα όπου εκτελέστηκε. Ήταν στενός φίλος του Μαυροκορδάτου και αντίπαλος του Καραϊσκάκη. Εκτός από την οικογένεια Μεγαπάνου πολλοί ήταν και οι άλλοι αγωνιστές από τη Μαχαλά που έλαβαν μέρος στην Επανάσταση του 1821.
Σύγχρονες Φυτείες
Το 1830, σύμφωνα με το Αρχείο Καποδίστρια, διέμεναν στη Μαχαλά 58 οικογένειες και σύμφωνα με τη δήλωσή τους είχαν όλες ιδιόκτητα κτήματα. Η καλλιεργήσιμη ιδιόκτητη γη ήταν 250 στρ. και η ακαλλιέργητη 5.217. Οι κάτοικοι δεν δήλωσαν καθόλου εθνική γη, όπως τους ζητήθηκε από την Κυβέρνηση Καποδίστρια, η οποία έκανε προσπάθεια να καταγράψει τα εθνικά κτήματα. Όμως οι κάτοικοι του Ξηρομέρου έδειξαν απροθυμία, μερικά χωρία δεν δήλωσαν ούτε τον αριθμό των οικογενειών.
Μετά την Επανάσταση ανήκει στο Δήμο Μαραθίας και στη συνέχεια στο Δήμο Εχίνου μέχρι το 1912 που έγινε αυτόνομη Κοινότητα. Ο από τις Φυτείες περνάει ο δημόσιος δρόμος από το Αγρίνιο προς τον Αστακό που έγινε το 1904 και άρχισε η συγκοινωνία με ταχυδρομικές άμαξες.
Σήμερα, λοιπόν, η παλιά Μαχαλά ονομάζεται Φυτείες, που σημαίνει τόπο με καλλιέργειες. Το 1954 το Υπουργείο Εσωτερικών είχε δώσει διαταγή να αλλάξουν όλα τα τούρκικα ονόματα και το κοινοτικό συμβούλιο της Μαχαλάς πρότεινε στο Υπουργείο τρία ονόματα ώστε να επιλεγεί ένα από αυτά. Πρότεινε λοιπόν τα ονόματα: α) Οζερεία, που σχετίζεται με την αρχαία πόλη που βρίσκεται βυθισμένη στην λίμνη Οζερός. β) Δύριον, που ήταν αρχαία πόλη κοντά στο Λιγοβίτσι, την οποία διεκδικούσε και η Σκουρτού. γ) Φοίτιον, σχετικό με την αρχαία πόλη του Φοιτία. Το Υπουργείο επέλεξε την Τρίτη, αλλάζοντάς το όμως ορθογραφικώς σε Φυτείες, από το ρήμα φυτεύω. Το 1954 δόθηκε το άνομα Φυτείες έτσι «που να έχει σχέση με τις καπνοφυτείες» Η μετονομασία έγινε με το Β.Δ. 11-5-1954 (ΦΕΚ. 101/24-5-1954).
Μετά την Επανάσταση οι Φυτείες μεγάλωσαν αρκετά και γνώρισαν μεγάλη ακμή, κυρίως εξ’ αιτίας της καπνοκαλλιέργειας. Από το 1998 είναι έδρα του Δήμου Φυτειών. Έχει, εκτός από νηπιαγωγείο και δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο.
Οι Φυτείες έχουν Πολιτιστικό Σύλλογο με το όνομα «Ακαρνανικό Φως» που τα τελευταία χρόνια έχει αναπτύξει πλούσια δράση. Κάθε χρόνο διοργανώνει το καλοκαίρι πολιτιστικές εκδηλώσεις και τις μέρες των Χριστουγέννων αναβιώνει το έθιμο της τσιγαρίδας. Στην πλατεία του χωριού ανάβουν φωτιές και τα καζάνια βράζουν το χοιρινό λίπος. Το τσιγαρισμένο κρέας γεμίζει με τη μυρωδιά του τον αέρα και ανοίγει την όρεξη στους πολλούς παρευρισκόμενους. Ο Σύλλογος μοιράζει το κρέας σε όλους και κερνάει κρασί, ενώ ταυτόχρονα στην πλατεία γίνεται γλέντι. Άξιος αναφοράς είναι ο ποδοσφαιρικός σύλλογος Ακαρνανικός Φυτειών που αγωνίστηκε μέχρι την Δ’ Εθνική. Την περίοδο 2006/2007 αγωνίζονταν στην Α΄ Κατηγορία Αιτωλ/νίας όπου και τερμάτισε πρώτος με διαφορά κερδίζονταν πάλι την άνοδό του την Δ’ Εθνική. Την περίοδο 2007/2008 αγωνίζεται στην Δ ΄εθνική στο 5ο όμιλο.
Στην Αθήνα ιδρύθηκε ο Σύλλογος Φυτειωτών Αθήνας «Το Λιγοβίτσι». Ο Σύλλογος πραγματοποιεί εκδηλώσεις και εκδίδει εφημερίδα με τίτλο «Φυτειώτικα Νέα».
Ιωάννης Νεομάρτυρας
Ο Ιωάννης ήταν Τούρκος την καταγωγή από την Κόνιτσα της Ηπείρου. Ήταν γιος του Χασάν και γεννήθηκε το 1790. Ο πατέρας του ήταν δερβίσης ιερωμένος. Ο Ιωάννης σε ηλικία 20 ετών κατέβηκε στα Γιάννενα και έγινε και αυτός δερβίσης. Στη συνέχεια κατέβηκε στο Αγρίνιο, όπου είχε αρκετούς Μουσουλμάνους. Εκεί όμως γνώρισε τον χριστιανισμό και πίστεψε κρυφά. Όταν ο προστάτης του μουσουλμάνος έφυγε για τα Γιάννενα πέταξε τα διακριτικά του δερβίση και ανέβηκε στα βουνά ζώντας ως χριστιανός. Όμως κανείς ιερέας δεν τολμούσε να τον βαφτίσει χριστιανό, γιατί φοβόταν την εκδίκηση των Τούρκων. Έτσι έφυγε σε λίγο για την Ιθάκη όπου βαπτίστηκε και πήρε το όνομα Ιωάννης. Γύρισε και ζούσε στο Ξηρόμερο στο χωρίο Μαχαλά. Παντρεύτηκε και ζούσε στο Ξηρόμερο χριστιανική ζωή. Ο πατέρας του κατάφερε να τον εντοπίσει και έστειλε ανθρώπους κρυφά να τον μεταπείσουν, αλλά δεν τα κατάφεραν και γύρισαν πίσω άπρακτοι. Όμως γρήγορα αναγνωρίστηκε από τους ένα μουσελίμη και συνελήφθηκε. Του ζητήθηκε να απαρνηθεί τον χριστιανισμό, όμως αρνήθηκε και δήλωσε ότι προτιμάει να πεθάνει χριστιανός. Υφίσταται φριχτά βασανιστήρια και στο τέλος αποκεφαλίζεται στις 23 Σεπτεμβρίου 1814, όπου και εορτάζεται η μνήμη του.
Πριν μερικά χρόνια ανεγέρθηκε ναός στη Μνήμη του στις Φυτείες, στην είσοδο του χωριό ερχόμενοι από Αγρίνιο. Τοιχογραφία του Αγίου υπάρχει στον ναό Αγίου Χριστοφόρου στο Αγρίνιο, που έγινε από τον Αγρινιώτη επίσκοπο Ευρύπου Βασίλειο Παναγιωτόπουλο και είναι αφιερωμένη στην μνήμη των αγωνιστών που κρεμάστηκαν από τις δυνάμεις κατοχής την Μεγάλη Παρασκευή του 1944 στην κεντρική πλατεία του Αγρινίου. Όλοι οι άγιοι της Αιτωλοακαρνανίας γιορτάζουν μαζί την Κυριακή του Τυφλού.

Δεν υπάρχουν σχόλια: