ΟΙ ΚΑΠΕΤΑΝΑΙΟΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΣΤΑΣ.

Καπετάν Ρουμελιώτης - Μιχαήλ Ν. Μανιάτης (1915-1949)

Καπετάν Ζαχαριάς - Μιχαήλ Ι. Ταρκαζίκης (1914-1949)

Στο σημερινό ξακουστό χωριό Περίστα της ορεινής Ναυπακτίας οι πρώτοι κάτοικοι πρέπει να ήρθανε γύρω στην δεκαετία του 1680. Μέχρι το έτος 1780 στην Περίστα ξεφύτρωσαν 150 οικογένειες και δύο απ΄ αυτές ήταν η οικογένεια Μανιάτη, που ήρθε απο την Μάνη της Λακωνίας και η οικογένεια του Ταρκαζίκη, που ήρθε από τις εύπορες πεδιάδες του Αγρινίου, καταδιωκόμενες από τους Τούρκους για επαναστατική δραστηριότητα. Τα σπίτια των Μανιαταίων και Τρακαζικαίων βρίσκονταν στην Κάτω Αγορά και το πρώτο Μανιαταίϊκο σπίτι ήταν διόροφο, όπου στο ισόγειο λειτουργούσε Χασαποταβέρνα και ο ιδιοκτήτης στα χρόνια 1890 - 1930, ο Μπαρπα-Θανάσης Ν. Μανιάτης διακρίθηκε ως φιλόσοφος και καλοκάγαθος ταβερνιάρης. Η ταβέρνα του Μπάρπα-Θανάση από το 1930 πέρασε στα χέρια του γιου του Νικολάου. Ο Νίκος Μανιάτης ήταν ο πατέρας του μετέπειτα Καπετάν Ρουμελιώτη (κατά κόσμον Μιχάλη Μανιάτη). Εκεί στην ταβέρνα μαζευόντουσαν οι Δημογέροντες της Περίστας και μεταξύ κρασιού, κοκορέτσι και σπληνάντερο διηγούνταν νόστιμες φανταστικές ιστορίες για Στοιχειά για Νεράϊδες και βρικολακιασμένους πεθαμένους. Ταυτόχρονα τραγουδούσαν τραγούδια Κλέφτικα, τραγούδια της παλικαριάς, τραγούδια για τους σκοτωμένους Καπεταναίους, για τον έρωτα και τέλος τραγούδια για τους τσελιγγάδες για τα βοσκόπουλα και για τις βλαχοπούλες που ήταν γεμάτα λυρισμό και νόημα. Στα χρόνια της Ελληνικής Απελευθερωτικής Επανάστασης 1821 - 1829 πολλοί λεβέντες Μανιαταίοι και λεβέντες Ταρκαζικαίοι της Περιστας έλαβαν μέρος στον Απελευθερωτικό Αγώνα και οι δύο αυτές οικογένειες απέχτισαν την μεγάλη φήμη ως οικογένειες μεγάλων ενδόξων πολεμιστών. Στους απελευθερωτικούς πολέμους του 1912 - 1913 πολλοί Λεβέντες Περιστιάνοι πολέμησαν γενναία μεταξύ αυτών και ο Λοχίας Κωσταντίνος Αθανασίου Μανιάτης, γιος του Μπάρπα-Θανάση του ταβερνιάρη. Ο Κώστας έμεινε στο Στράτευμα και έφθασε στο βαθμό του Υπολοχαγού και σκοτώθηκε σε μια στιγμιαία μάχη μεταξύ των Ελλήνων και Τούρκων στα Ελληνοτουρκικά σύνορα στον Έβρο ποταμό το 1924, οι δε Αντώνιος Αθαν. Θανασούλης εθελοντής εξ Αμερικής και ο Γεώργιος Ζαρκαδούλας σκοτώθηκαν στην μάχη του Μπιζανίου έξω από τα Γιάννενα και ο πατέρας του γράφοντος ο Νικόλαος επίσης εθελοντής εξ Αμερικής τραυματίσθηκε στη μάχη του Λαχανά κυνηγώντας τα Βουλγαρικά Στρατεύματα. Μετά τους βαλκανικούς πολέμους 1912-1913 και την Μικρασιατική εκστρατεία οι Έλληνες τον Οκτώβριο του 1940 πολέμησαν γενναία κατά των Ιταλικών Στρατευμάτων που τόλμησαν να εισβάλουν στο Ελληνικό έδαφος στις 28 Οκτωβρίου 1940. Στον νικηφόρο αυτόν για τους Έλληνες πόλεμο έλαβαν μέρος εξήντα και πλέον παλικάρια της Περίστασς και τέσσερα απ΄ αυτά οι αδελφοί Αλέξης και Κώστας Γ. Χαντζινικολάου και τα εξαδέλφια Κώστας Γ. Μαυρίκης και Βασίλης Τρ. Μαυρίκης έπεσαν ηρωικώς μαχόμενοι στα βουνα της Βορείου Ηπείρου. Σε αυτόν τον Ελληνο-Ιταλικόν πόλεμο 1940-1941 πολέμισαν με αυταπάρνηση και τα δύο παλικάρια από τις οικογένειες των Μανιαταίων και των Ταρκαζικαίων. Ο Μιχάλης Ν. Μανιάτης και ο Μιχάλης Ιωάννου Ταρκαζίκης. Τα δύο αυτά παλικάρια αρχάς του έτους 1943 ήσαν οι πρώτοι Περιστιάνοι που εισχώρησαν στις Ελληνικές Αντάρτικες Δυνάμεις που συγκροτήθηκαν για να συμβάλουν στον αγώνα όλων των Δυτικών και Ανατολικών Ευρωπαϊκών Κρατών για να εκδιώξουν τα Χιτλερικά Γερμανικά Στρατεύματα που είχαν εξαπλωθεί σε όλη την Ευρωπαϊκή Ήπειρο. Οι Αρχη-Καπεταναίοι Έλληνες εκτίμησαν την αυθόρμητο προσχώρηση τους στο Αντάρτικο και την Γενναιότητα που επέδειξαν σε πολλές μάχες εναντίων των Γερμανικών Στρατευμάτων, τους ανέθεσαν την Διοίκηση Μεγάλων Ανταρτικών Ομάδων και τους βάπτισαν Καπεταναίους με τα τιμητικά ονόματα, τον μεν Μιχάλη Νικ. Μανιάτην ως Καπετάν Ρουμελιώτη, τον δε Μιχαήλ Ι. Ταρκαζίκη ως Καπετάν Ζαχαριά. Δυστυχώς όμως όταν έφυγαν τα κατοχικά Γερμανικά Στρατεύματα ο Ελληνικός λαός διχάστηκε σε αριστερούς και δεξιούς και η διαμάχη συνεχίσθηκε για πολλά χρόνια με δεκάδες χιλιάδες σκοτωμένους Έλληνες. Οι δύο Καπεταναίοι ης Περίστας πιστοί στα οράματα για μια καινούργια Ελλάδα με πραγματική δικαιοσύνη και σωστή διανομή του Εθνικού πλούτου προτίμησαν να μην εγκαταλείψουν τις ανταρτικές ομάδες και χάθηκαν κάπου στα βουνά της Ρούμελης και για την ακρίβεια στα βουνά της Ευρυτανίας και κάπου εκεί γύρω στα ξακουστά Χωριά Δομνίτσα και Κρίκελλο. Για τους καπεταναίους της Περίστας και για να τιμήσω την Μνήμη τους και την ανθρωπιά τους εμπνεύστηκα μερικά ποιήματα που διερμηνεύουον τα μοιρολόγια των μητέρων των καπεταναίων όταν τους καρτερούσαν και δεν φαινόντουσαν να ξεγναντίσουν με τον ερχομό τους στην Γκιώνα που είναι η ψηλότερη κεντρική είσοδος προς το ιστορικό και θρυλικό χωριό την Περίστα Ναυπακτίας.

Ακολουθούν δύο ποιήματα που έγραψα για τους καπεταναίους της Περίστας.
ΟΙ ΚΑΠΕΤΑΝΑΙΟΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΣΤΑΣ

Τηράτε εκεί στον Άννινο

διαβαίνει ο Ρουμελιώτης
και τραγουδά ο Ζαχαριάς
κι αυτός ο Κρυκελιώτης.
Κρατούν στα χέρια τ΄ άρματα
κι αστράφτουν τα σπαθιά τους
και την Περίστα χαιρετούν
ραγίζεται η καρδιά τους.
Τηράτε εκεί στον Άννινο
αντάρτες τραγουδάνε
πάνε για την Σαράντινα
αρνιά ψητά να φάνε.
Εκεί θα κάνουν πόλεμο
το χάρο να νικήσουν
για να του πάρουν τ΄ άρματα
να τον αιχμαλωτίσουν.
Κι ο χάρος σαν το έμαθε
τους έστησε καρτέρι
τη λεβεντιά τους θέρισε
εκεί ψηλά στη φτέρη.
ΤΟ ΜΟΙΡΟΛΟΓΙ ΤΗΣ ΜΑΝΑΣ ΤΟΥ ΚΑΠΕΥΤΑΝ ΖΑΧΑΡΙΑ
(Της Ταρκαζικο-Γιάνναινας)
Σε καρτερώ παιδάκι μου,
σε καρτερώ παιδί μου
για νάρθεις πάλι στο χωριό
για νάρθεις στην αυλή μου.
Κι αν τουφεκιές σου ρίξανε
και είσαι λαβωμένος
κράτα σφιχτά τον πόνο σου
και στάσου αρματωμένος.
Θαρθώ κι εγώ φτερουγιστή
με αθάνατο βοτάνι,
να πλύνω τη λαβωματιά
κι ο πόνος σου να γιάνει.
Κι αν σκοτωμένος βρίσκεσαι
σε μια ψηλή ραχούλα
θα θάψω το κορμάκι σου
σε μια κρυοβρυσούλα.
Κι απ΄ απάνω από το μνήμα σου
αετοί να φτερουγίζουν
και πέρδικες πολύχρωμες
για σε να κελαϊδίζουν.
Κι απ΄ τα δικά μου δάκρυα
το χώμα να δροσίζω
και σαν τρυγόνα θλιβερή
στις ράχες να γυρίζω.
Να σε ξυπνά το διάβα μου,
τα θλιβερά τραγούδια
κι απάνω από το μνήμα σου
ν΄ αφήνω τα λουλούδια.
Λουλούδια που τα φύτευες
με τα δικά σου χέρια
και τώρα ψάχνω να σε βρω
στ΄ αντάρτικα λημέρια.

Του Τρύφωνα Χατζηνικολάου.