ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΒΛΑΧΩΝ ΤΗΣ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ...

Στην Ακαρνανία σήμερα υπάρχουν έξι βλαχοχώρια. Απ’ αυτά το μεγαλύτερο είναι η Παλιομάνινα, με χίλιους κατοίκους περίπου. Βρίσκεται στη δεξιά όχθη του Αχελώου ποταμού και απέχει 35 χιλιόμετρα από το Αγρίνιο και άλλα τόσα από το Μεσσολόγγι. Έχει χτιστεί στη θέση μιας απέραντης, αλλά άγνωστης ακόμα αρχαίας, πόλης που εκτείνονταν στις όχθες του Αχελώου. Εκεί υπάρχει μέχρι σήμερα η διεθνώς πια γνωστή Μεγάλη Πύλη ή Αυλόπορτα ή Πόρτα όπως λένε οι ντόπιοι.Τα πρώτα σπίτια άρχισαν να χτίζονται στα μέσα του 19ου αι. από ελληνόβλαχους κτηνοτρόφους, οι οποίοι κατέβαιναν από τα ηπειρώτικα βουνά μόνο για χειμαδιό. Έτσι σιγά-σιγά χτίστηκαν τα έξι βλαχοχώρια, που αρχικά πήραν το όνομά τους από το όνομα του ισχυρότερου κτηνοτρόφου αρχιτσέλιγκα.Έτσι το πρώτο όνομα της Παλαιομάνινας ήταν Κουτσομπίνα (ο Κουτσομπίνας ήταν άρχοντας της περιοχής). Με τον ίδιο τρόπο το όνομα της Γουργιώτισσας είναι Κατσαρού, του Αγράμπελου Νταγιάντα ή Μπούστα, των Οχθίων Παγγέικα, το Στρογγυλοβούνι Ρακέικα και το σημερινό Στράτο Σοροβίγλι. Υπήρχε και έβδομο βλαχοχώρι στην περιοχή, τα Νουσέικα, αλλά αυτό εγκαταλείφτηκε νωρίς.Η λατινογλωσσία των κατοίκων αυτών της Ακαρνανίας εξηγείται από την εποχική παραμονή των ποιμένων αυτών στις ηπειρωτικές περιοχές που ήταν η πηγή του βλαχισμού. Οι κάτοικοι των έξι βλαχοχωρίων της Ακαρνανίας, φέρουν ακόμα έντονα την επιρροή ηπειρωτικών παραδόσεων(χοροί, τραγούδια κλπ). Σίγουρο είναι λοιπόν ότι οι Ελληνόβλαχοι της Ακαρνανίας έκαναν επί αιώνες νομαδική ζωή μεταξύ Ηπείρου (ξεκαλοκαιριό) και Ακαρνανίας(χειμαδιό).Γι αυτό θεωρούν και τις συγκεκριμένες περιοχές αποκλειστικά «δικές τους». Πρέπει να σημειώσουμε ότι κατά την Βυζαντινή εποχή η Ακαρνανία ήταν γνωστή ως Μικρή Βλαχία σε αντίθεση με τη Θεσσαλία που ήταν γνωστή σαν Μεγάλη Βλαχία. Η άποψη ότι οι ελληνόβλαχοι της Ακαρνανίας εγκαταστάθηκαν μόνιμα πια στην Ακαρνανία μετά το 1840, επιβεβαιώνεται και από σχετικό έγγραφο των ιδίων προς την Κυβέρνηση Ιωάννη Καποδίστρια με το οποίο οι βλαχοποιμένες αυτοί ζητούν από τον Κυβερνήτη την άδεια να εγκατασταθούν μόνιμα στην περιοχή αυτή. Το έγγραφο αυτό έχει ημερομηνία 27 Σεπτεμβρίου 1827, εστάλλει από τη Ναύπακτο και υπογράφεται από τον Αθαν. Δημ. Κραψίτη. Όσον αφορά δε τη μόνιμη εγκατάστασή τους μέχρι σήμερα σώζεται η εξής ιστορία:«Ήταν τέλος της άνοιξης και οι τσοπαναραίοι (που βρίσκονταν στην Ακαρνανία για χειμαδιό), άρχισαν τις ετοιμασίες για να πάνε στα βουνά. Οι ετοιμασίες ήταν πολλές. Οι άντρες μπάλωσαν τα σαμάρια, πετάλωσαν τ’ αλογομούλαρα. Οι γυναίκες σάκιασαν, ξεσάκιασαν, ετοίμασαν τα απαραίτητα για το άρμεγμα καζάνια, τσαντίλες, πιτιά και γενικότερα όλα τα αναγκαία για το ξεκαλοκαιριό στα βουνά. Όλα αυτά έπρεπε να τα φορτώσουν στ’ αλογομούλαρα. Ο γέρο τσέλιγκας τακτοποίησε τους λογαριασμούς με τους ιδιοκτήτες των βοσκοτόπων και άλλες υποχρεώσεις. Ο τσέλιγκας ήταν ο μόνος υπεύθυνος για όλα, όχι μόνο για την χειμερινή περίοδο αλλά και για την άλλη που θα ερχόταν. Επιβεβαιώνεται δηλαδή η διαπίστωση ότι η διοικητική οργάνωση των Βλάχων ήταν μυκηναϊκή και ομηρική. «Τις κείρανος έστω» δηλαδή ένας να είναι ο αρχηγός όπως έλεγε ο Όμηρος. Την παραμονή της ημέρας που θα έφευγαν μαζεύονταν κατά στάνες κι έκαναν ένα είδος γιορτής. Άναβαν φωτιές, έψηναν αρνιά, έτρωγαν και έπιναν. Ήξεραν ότι το ταξίδι τους θα ήταν κουραστικό. Ταξίδευαν με τα πόδια - τ’ αλογομούλαρα ήταν φορτωμένα με τα πράγματα- και στο τέλος του καλοκαιριού έπρεπε να το επαναλάβουν και να περάσουν ξανά τις ίδιες δυσκολίες. Τη συγκεκριμένη χρονιά, αφού έφαγαν - οι πρόγονοι των σημερινών Βλάχων της Ακαρνανίας- μαζεύτηκαν στο κονάκι του γέρο-τσέλιγκα. Ο τσέλιγκας ανέβηκε σε μια πέτρα, έτοιμος να εκφωνήσει το λόγο του. Συμβουλές για το ταξίδι και οδηγίες. Αντί να πει όμως τα αναμενόμενα είπε: «Ω! παιδιά μου ορφανά μου! Ως πότε θα αφήνουμε γεια στα παλιοκούνακα, στα βοσκοτόπια και στις βελανιδιές!!»Είναι προφανές ότι οι συνεχείς μετακινήσεις τον είχαν κουράσει. Έγινε σύσκεψη κι αποφασίστηκε ομόφωνα η οριστική ματαίωση του βλαχοξεκινήματος. Από τότε οι Βλάχοι δεν ξανάφυγαν από την Ακαρνανία. Μεγάλη ήταν η συμμετοχή των Βλάχων της Ακαρνανίας στους εθνικούς αγώνες και κυρίως στην επανάσταση του 1821. Από τις πρώτες κιόλας μέρες μετά την άλωση της Πόλης, οι Βλάχοι πύκνωσαν τις τάξεις των κλεφτών και αρματωλών. Γνωστά ονόματα πολεμιστών είναι των: Νούσια, Μήλα, Φέρρα Χολέβα, Σπανού, Κάμπου, Μπομπόλη, Μπίκα, και Αποστόλου. Ιστοριοδίφες αναφέρουν ότι οι Βλάχοι της Ακαρνανίας πήραν μέρος σε πολλές μάχες. Η μάχη της 8ης Ιουνίου 1821 στο Αγρίνιο, της 10ης Αυγούστου 1822 στην Πλάκα, η πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου το 1822, το Σεπτέμβριο του 1823 η μάχη του Αιτωλικού, η έξοδο του Μεσολογγίου ήταν μερικές από αυτές.