Τα πέτρινα γεφύρια της Ναυπακτίας.
Τα πετρογέφυρα που καθρεφτίζονται στα νερά του Μόρνου, του Εύηνου και των παραποτάμων τους ,αποτελούν μοναδική κληρονομιά που γεφυρώνει το χθες με το σήμερα. Τα περισσότερα από τα γεφύρια αυτά είναι μονότοξα και είναι κτισμένα σε επιλεγμένα σημεία όπου η κοίτη των ποταμών είναι στενή. Είναι κτισμένα από έμπειρους τεχνίτες και στέκονται υπερήφανα εδώ και πολλά χρόνια σχεδόν παρατημένα στη βαθιά σκιά των νέων οδικών αξόνων. Τα σημαντικότερα απ’ αυτά είναι:
*Το Κεφαλογιόφυρο. Ένα εξαίρετο μνημείο γεφυροποιίας στις κλεισούρες του Μόρνου κάτω από τον οικισμό Καταφύγιο που διατηρείται πολύ καλά από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Από το γεφύρι αυτό επικοινωνούσε η Δωρίδα με τη Ναυπακτία, ιδιαίτερα όταν ο Μόρνος κατέβαζε και ήταν αδιάβατος. Από αυτό πέρασαν και βρήκαν καταφύγιο στο κοντινό Μοναστήρι της Βαρνάκοβας οι διασωθέντες της ηρωικής Εξόδου του Μεσολογγίου (10 Απριλίου 1826).Το γεφύρι, σύμφωνα με την παράδοση, είναι διπλά στοιχειωμένο. Τα δύο «στοιχειά», ο Αράπης από το Ναυπακτιώτικο μέρος και η Μπελεσίτσα από το δωρικό βοηθώντας το ένα το άλλο καταφέρνουν αιώνες τώρα και προστατεύουν το γιοφύρι από το θυμό του Μόρνου.
*Το γεφύρι της Αρτοτίβας κατασκευάστηκε ή ανακατασκευάστηκε κατά την Α΄ Ενετοκρατία 1407-1499 σε σχήμα τοξωτό και είναι λιθόκτιστο με ασβεστοκονίαμα. Βρίσκεται σε μοναδική θέση στο στενότερο σημείο του ποταμού Εύηνου λίγο πριν συναντήσει τον παραπόταμό του Κότσαλο. Έχει άνοιγμα 22,35 μ., πλάτος 2,4 μ. και πάχος 1μ. Το οδόστρωμα από τα δύο άκρα της γέφυρας ως την κορυφή προχωρεί με κεκλιμένα πλατύσκαλα. Η τελική επίστρωση γίνεται με καλντερίμι επιμελώς κατασκευασμένο. Συνέδεε τη Δυτική Αιτωλία με την ορεινή Ναυπακτία και Ευρυτανία μέχρι τη δεκαετία του 1950, οπότε κατασκευάσθηκε ο νέος δρόμος Θέρμου-Πλατάνου.
*Το γεφύρι της Αμπελακιώτισσας στον Κάκαβο συνέδεε την Αμπελακιώτισσα με την Άνω Χώρα. Σχηματίζει μεγάλη τοξωτή καμάρα που στηρίζεται σε δύο αντικριστές καμπυλωτές βάσεις. Είναι κτισμένο με πέτρα της περιοχής από Ηπειρώτες μαστόρους.
*Το γεφύρι της Γριάς στον Γρανιτσιώτη συνδέει το δρόμο Ναυπάκτου - Χάνι Λόη - Κεφαλογιόφυρο προς Τρίκορφο. Κτίσθηκε το 1904, έχει άνοιγμα καμάρας 11 μέτρα, πλάτος 2,30 μέτρα και ύψος από την επιφάνεια νερού 5,5 μέτρα.
*Το γεφύρι της Δορβιτσάς κατασκευάσθηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας για να συνδέσει τη Δορβιτσά με τον Πλάτανο.
*Το γεφύρι των Στενών του Εύηνου :
Στα στενά της Κλεπάς υπάρχει ξεχασμένο ένα σπουδαίο πέτρινο γεφύρι. Το γεφύρι επισκέφθηκε το 1890 και το περιέγραψε ο λογοτέχνης Ανδρέας Καρκαβίτσας. Το γεφύρι της Κλεπάς έφερνε σε επικοινωνία τους κατοίκους της Κλεπάς και της περιοχής της με τα απέναντι χώρια: τα Κρυονέρια, την Ελατόβρυση, κ.ά. Θεωρείται το στενό αυτό του Ευήνου πύλη από την Ευρυτανία στην Αιτωλία: Από εδώ εισέβαλε το φθινόπωρο του 1823 ο Μουσταή Πασάς της Σκόδρας, αφού είχε συγκρουστεί στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου με τον Μάρκο Μπότσαρη με τα γνωστά αποτελέσματα. Εδώ από πάνω στα απρόσιτα βράχια της «Αποκλείστρας» της Κλεπάς είχε καταφύγει τότε κόσμος και γλίτωσε. Ακόμα σήμερα καταφεύγουν εκεί πάμπολλα αρπακτικά, γεράκια, αετοί, δείγμα υγείας του τοπικού οικοσυστήματος.
Πρόκειται για γέφυρα με χαμηλωμένο τόξο. Το άνοιγμα της είναι 10,42 μ, το βέλος του τόξου 3,56 ± 0,01 μ., ενώ το εσωράχιο βρίσκεται περίπου 12,60 μ. πάνω από την κοίτη. Το κατάστρωμα καταστρώθηκε οριζόντιο. Το κατασκευαστικό του πλάτος μετρήθηκε 3,04 μ. περιορίζεται δε από δύο υποδειγματικά λαξευμένα λίθινα στηθαία, συχνά ολόλιθα πλάτους 0,32 ή 0,34 μ. και ύψους 0,53μ. έως 0,64 μ. Στη βάση των στηθαίων προβάλλει κατά 0,18 μ. πέτρινος κοσμίτης πάχους (ύψους) 0,23 μ. και το μέτωπο του τόξου προβάλλει ελαφρά λίγα εκατοστά: Αποτελείται από μεγάλους θολίτες μήκους 0,70 μ. με περιτένεια γύρω και κύφωση ενδιάμεσα. Από το ίδιο γκρίζο ασβεστολιθικό υλικό κτίστηκαν και οι τοίχοι («τύμπανα») των προσώπων της γέφυρας, με πέτρες επιτηδευμένα και με κύφωση λαξευμένες. Το έργο χρονολογείται σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες στα 1885, καθώς τότε το αναφέρει ο Ανδρέας Καρκαβίτσας. Η καλολαξευμένη αυτή γέφυρα σώζεται μέχρι σήμερα σε άριστη κατάσταση.
Τα πετρογέφυρα που καθρεφτίζονται στα νερά του Μόρνου, του Εύηνου και των παραποτάμων τους ,αποτελούν μοναδική κληρονομιά που γεφυρώνει το χθες με το σήμερα. Τα περισσότερα από τα γεφύρια αυτά είναι μονότοξα και είναι κτισμένα σε επιλεγμένα σημεία όπου η κοίτη των ποταμών είναι στενή. Είναι κτισμένα από έμπειρους τεχνίτες και στέκονται υπερήφανα εδώ και πολλά χρόνια σχεδόν παρατημένα στη βαθιά σκιά των νέων οδικών αξόνων. Τα σημαντικότερα απ’ αυτά είναι:
*Το Κεφαλογιόφυρο. Ένα εξαίρετο μνημείο γεφυροποιίας στις κλεισούρες του Μόρνου κάτω από τον οικισμό Καταφύγιο που διατηρείται πολύ καλά από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Από το γεφύρι αυτό επικοινωνούσε η Δωρίδα με τη Ναυπακτία, ιδιαίτερα όταν ο Μόρνος κατέβαζε και ήταν αδιάβατος. Από αυτό πέρασαν και βρήκαν καταφύγιο στο κοντινό Μοναστήρι της Βαρνάκοβας οι διασωθέντες της ηρωικής Εξόδου του Μεσολογγίου (10 Απριλίου 1826).Το γεφύρι, σύμφωνα με την παράδοση, είναι διπλά στοιχειωμένο. Τα δύο «στοιχειά», ο Αράπης από το Ναυπακτιώτικο μέρος και η Μπελεσίτσα από το δωρικό βοηθώντας το ένα το άλλο καταφέρνουν αιώνες τώρα και προστατεύουν το γιοφύρι από το θυμό του Μόρνου.
*Το γεφύρι της Αρτοτίβας κατασκευάστηκε ή ανακατασκευάστηκε κατά την Α΄ Ενετοκρατία 1407-1499 σε σχήμα τοξωτό και είναι λιθόκτιστο με ασβεστοκονίαμα. Βρίσκεται σε μοναδική θέση στο στενότερο σημείο του ποταμού Εύηνου λίγο πριν συναντήσει τον παραπόταμό του Κότσαλο. Έχει άνοιγμα 22,35 μ., πλάτος 2,4 μ. και πάχος 1μ. Το οδόστρωμα από τα δύο άκρα της γέφυρας ως την κορυφή προχωρεί με κεκλιμένα πλατύσκαλα. Η τελική επίστρωση γίνεται με καλντερίμι επιμελώς κατασκευασμένο. Συνέδεε τη Δυτική Αιτωλία με την ορεινή Ναυπακτία και Ευρυτανία μέχρι τη δεκαετία του 1950, οπότε κατασκευάσθηκε ο νέος δρόμος Θέρμου-Πλατάνου.
*Το γεφύρι της Αμπελακιώτισσας στον Κάκαβο συνέδεε την Αμπελακιώτισσα με την Άνω Χώρα. Σχηματίζει μεγάλη τοξωτή καμάρα που στηρίζεται σε δύο αντικριστές καμπυλωτές βάσεις. Είναι κτισμένο με πέτρα της περιοχής από Ηπειρώτες μαστόρους.
*Το γεφύρι της Γριάς στον Γρανιτσιώτη συνδέει το δρόμο Ναυπάκτου - Χάνι Λόη - Κεφαλογιόφυρο προς Τρίκορφο. Κτίσθηκε το 1904, έχει άνοιγμα καμάρας 11 μέτρα, πλάτος 2,30 μέτρα και ύψος από την επιφάνεια νερού 5,5 μέτρα.
*Το γεφύρι της Δορβιτσάς κατασκευάσθηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας για να συνδέσει τη Δορβιτσά με τον Πλάτανο.
*Το γεφύρι των Στενών του Εύηνου :
Στα στενά της Κλεπάς υπάρχει ξεχασμένο ένα σπουδαίο πέτρινο γεφύρι. Το γεφύρι επισκέφθηκε το 1890 και το περιέγραψε ο λογοτέχνης Ανδρέας Καρκαβίτσας. Το γεφύρι της Κλεπάς έφερνε σε επικοινωνία τους κατοίκους της Κλεπάς και της περιοχής της με τα απέναντι χώρια: τα Κρυονέρια, την Ελατόβρυση, κ.ά. Θεωρείται το στενό αυτό του Ευήνου πύλη από την Ευρυτανία στην Αιτωλία: Από εδώ εισέβαλε το φθινόπωρο του 1823 ο Μουσταή Πασάς της Σκόδρας, αφού είχε συγκρουστεί στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου με τον Μάρκο Μπότσαρη με τα γνωστά αποτελέσματα. Εδώ από πάνω στα απρόσιτα βράχια της «Αποκλείστρας» της Κλεπάς είχε καταφύγει τότε κόσμος και γλίτωσε. Ακόμα σήμερα καταφεύγουν εκεί πάμπολλα αρπακτικά, γεράκια, αετοί, δείγμα υγείας του τοπικού οικοσυστήματος.
Πρόκειται για γέφυρα με χαμηλωμένο τόξο. Το άνοιγμα της είναι 10,42 μ, το βέλος του τόξου 3,56 ± 0,01 μ., ενώ το εσωράχιο βρίσκεται περίπου 12,60 μ. πάνω από την κοίτη. Το κατάστρωμα καταστρώθηκε οριζόντιο. Το κατασκευαστικό του πλάτος μετρήθηκε 3,04 μ. περιορίζεται δε από δύο υποδειγματικά λαξευμένα λίθινα στηθαία, συχνά ολόλιθα πλάτους 0,32 ή 0,34 μ. και ύψους 0,53μ. έως 0,64 μ. Στη βάση των στηθαίων προβάλλει κατά 0,18 μ. πέτρινος κοσμίτης πάχους (ύψους) 0,23 μ. και το μέτωπο του τόξου προβάλλει ελαφρά λίγα εκατοστά: Αποτελείται από μεγάλους θολίτες μήκους 0,70 μ. με περιτένεια γύρω και κύφωση ενδιάμεσα. Από το ίδιο γκρίζο ασβεστολιθικό υλικό κτίστηκαν και οι τοίχοι («τύμπανα») των προσώπων της γέφυρας, με πέτρες επιτηδευμένα και με κύφωση λαξευμένες. Το έργο χρονολογείται σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες στα 1885, καθώς τότε το αναφέρει ο Ανδρέας Καρκαβίτσας. Η καλολαξευμένη αυτή γέφυρα σώζεται μέχρι σήμερα σε άριστη κατάσταση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου