Οι Φίλοι των ποταμών.
Οι Φίλοι των Ποταμών, μια ομάδα ανθρώπων που αγαπούν τη φύση και ιδιαίτερα τα ποτάμια της Ελλάδας, συμπληρώνει ένα χρόνο δράσης. Οι περισσότεροι γνωρίζετε τις αρχές και τους στόχους μας, πολλοί μάλιστα έχετε δηλώσει τη συμπαράταξή σας, διευρύνοντας τον «Κύκλο των Φίλων».Συνεχίζουμε χωρίς θόρυβο, μα με σταθερά βήματα την πορεία μπροστά, προς τους στόχους μας. Την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, για τα προβλήματα και τις απειλές που δέχονται τα ποτάμια της χώρας μας. Την προσπάθεια να προστατεύσουμε, τόσο τα ποτάμια, όσο και τη φύση που τα περιβάλλει, από λογής κινδύνους.
Στην παρέα μας έρχονται όλο και περισσότεροι, μεταφέροντας μαζί την αγάπη τους για την ελληνική φύση αλλά και ο καθένας τις δικές του αγωνίες, για τις απειλές που δέχεται καθημερινά το περιβάλλον μας. Αρκετοί είναι αυτοί που συμφωνούν με τις απόψεις μας και συνεργάζονται μαζί μας για τον κοινό σκοπό, αλλά και μεταφέρουν τα μηνύματα μας στο ευρύτερο κοινό. Τους ευχαριστούμε.
Παρακάτω θα σας ενημερώσω για τις εξελίξεις στο θέμα των υδροηλεκτρικών που απειλούν τα ποτάμια μας, αλλά και για τις θέσεις επί του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου για τις ΑΠΕ, που θα υποβληθούν επισήμως στα πλαίσια της δημόσιας διαβούλευσης. Στο site μπορείτε βέβαια να ενημερώνεστε συχνότερα και εκτενέστερα.
Η κίνηση των 40 ποταμών.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος αυτή τη στιγμή, στον οποίο και εστιάζουμε, είναι η κατασκευή υδροηλεκτρικών έργων σε ποτάμια, που βρίσκονται σε παρθένα τμήματα της φύσης, ή και σε τμήματα όπου ήδη ανθίζει ένας ήπιος οικοτουρισμός, αλλά και εναλλακτικές αθλητικές δραστηριοτήτες, όπως kayak, rafting, river trekking, canyoning. Δραστηριότητες όλες που μπορεί να φαντάζουν ξένες με τα ξένα ονόματά τους, αλλά που όμως κερδίζουν όλο και περισσότερους φίλους, μια και ταιριάζουν πολύ στην αγάπη του Έλληνα για το φυσικό στοιχείο.
Η προσπάθειά των Φίλων των Ποταμών, να προστατέψουμε τα σημαντικότερα ποτάμια της χώρας μας από την κατασκευή υδροηλεκτρικών έργων, συνεχίζεται. Η λίστα με τα 40 ομορφότερα ποτάμια της ηπειρωτικής Ελλάδας, που δημοσιεύθηκε στη σελίδα μας, ήταν η πρώτη προσπάθεια να αναδείξουμε τα ποτάμια αυτά. Η λίστα αυτή, αποκτά τώρα εικόνα. Κοιτώντας τα στο πρόσωπο, λίγοι μπορούν ν' αντισταθούν, τόσο στην ομορφιά τους, όσο και στο τι αυτά πρεσβεύουν: τα τελευταία παρθένα κομμάτια της φύσης, τα οποία ο άνθρωπος δεν μπόρεσε ή δεν κατάφερε ακόμα να καταχραστεί.
Με την Αίτηση που συντάξαμε, ζητάμε από τους αρμοδίους την προστασία των 40 αυτών ποταμών και την εξαίρεσή τους, από ένα απίστευτου μεγέθους πρόγραμμα κατασκευής υδροηλεκτρικών έργων, που έχει ήδη ξεκινήσει αθόρυβα, στην ορεινή χώρα. 250 αιτήσεις για κατασκευή υδροηλεκτρικών έργων έχουν ήδη προχωρήσει και κάποια από αυτά ήδη κατασκευάζονται. 150 ακόμη αιτήσεις, βρίσκονται στα τελευταία στάδια αδειοδότησης και περιμένουν τις συνήθως θετικές γνωμοδοτήσεις από τη ΡΑΕ και το ακόμη πιο «απλόχερο» Υπουργείο Ανάπτυξης.
Αρκαδία, Ευρυτανία, Αιτωλοακαρνανία, Γρεβενά, Τζουμέρκα, Ροδόπη, είναι οι περιοχές που δέχονται ήδη τα πρώτα πλήγματα. Οι υπογραφές που συγκεντρώνονται από καγιάκερς, ράφτερς, πεζοπόρους και απλούς φυσιολάτρες, τόσο απ' την Ελλάδα όσο και απ' όλο τον κόσμο, δείχνουν πως τελικά, δεν ήμασταν μόνο δέκα άτομα, εμείς που ενδιαφερόμασταν για τα ποτάμια. Εκατοντάδες Έλληνες και ξένοι, αγαπάμε την ελληνική φύση και είμαστε πρόθυμοι να υψώσουμε τη φωνή μας για να την προστατέψουμε, γι αυτό και προσυπογράφουμε την Αίτηση προς τους αρμόδιους Υπουργούς.
Η πρώτη φάση της συλλογής υπογραφών ολοκληρώνεται αυτές τις μέρες. Στις 14 Μαρτίου, τιμώντας την Παγκόσμια Ημέρα Δράσης ενάντια στα Φράγματα και υπέρ των Ποταμών, του Νερού και της Ζωής γενικότερα, θα καταθέσουμε επίσημα την υπογεγραμμένη απ' όλους μας Αίτηση, στους αρμόδιους Υπουργούς ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., Ανάπτυξης και Τουρισμού.
Δείτε φωτογραφίες από τα 40 ποτάμια, στη διεύθυνση: http://teamadara.com/html/for_40rivers_petition_doc_gr.html
Συνυπογράψτε την Αίτηση προστασίας τους στη διεύθυνση: http://teamadara.com/html/for_40rivers_petition_gr.html
Συνυπογράψτε την Αίτηση προστασίας τους στη διεύθυνση: http://teamadara.com/html/for_40rivers_petition_gr.html
Υδροηλεκτρικά Έργα και Τουρισμός. Μπορούν να συνυπάρξουν;
Ας μην βιαστεί κάποιος να μας κατηγορήσει πως είμαστε ενάντια στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Όχι, κάθε άλλο. Πιστεύουμε πως η χρήση τους και η σε βάθος χρόνου επικράτησή τους είναι επιβεβλημένη, μια και η σημερινή καύση ορυκτών καυσίμων, για τη παραγωγή ενέργειας, έχει μεγάλες επιπτώσεις στην μόλυνση της ατμόσφαιρας, αλλά και αποτελεί μια απ' τις αιτίες, στις οποίες οφείλεται η αλλαγή του κλίματος, που όλοι πλέον παραδέχονται πως έχει ξεκινήσει.
Αυτό που θέλουμε να διασφαλίσουμε με την κίνησή μας αυτή, είναι πως οι όποιες ενέργειες που γίνονται από την Πολιτεία, για την ανάπτυξη των ΑΠΕ, θα γίνονται βάσει προσεκτικού κεντρικού σχεδιασμού, ο οποίος σχεδιασμός θα κινείται στα πλαίσια της βιώσιμης - αειφόρου ανάπτυξης, όχι μόνο εθνοκεντρικά, αλλά και τοπικά, με σεβασμό τόσο στο περιβάλλον, όσο και στο δικαίωμα ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών.
Θεωρούμε παράδοξο, την χωροθέτηση και έκδοση άδειας κατασκευής υδροηλεκτρικών έργων, σε περιοχές που προσανατολίζονται ή έχουν ήδη επενδύσει στην οικοτουριστική ανάπτυξη, τον τουρισμό δηλαδή που προσελκύεται από την άγρια ομορφιά της φύσης και την απουσία της όποιας ανθρώπινης επέμβασης σε αυτήν.
Είναι γεγονός, πως όλο και περισσότεροι επισκέπτονται την ελληνική ύπαιθρο, για να βρεθούν κοντά στη φύση, να πεζοπορήσουν σε μονοπάτια, να διαπλεύσουν ποτάμια, να καταρριχηθούν φαράγγια, ν' ανέβουν παλιά πέτρινα γεφύρια, να βρεθούν σε μέρη μοναδικής φυσικής ομορφιάς. Ν' ακούσουν πουλιά και να δουν ζώα, που μόνο στην τηλεόραση έχουν αξιώσει να δουν, να χαθούν γενικότερα μέσα στην αγνότητα της φύσης.
Μπορούμε να το στερήσουμε αυτό από τους Έλληνες; Ή απλά θέλουμε να τους «μαντρώσουμε» στις μεγαλουπόλεις; Γιατί με το να γεμίσουμε την ελληνική ύπαιθρο με εργοτάξια για τα επόμενα δεκαπέντε χρόνια, με το να κάνουμε από δυο φράγματα σε κάθε ποτάμι και ν' ανοίξουμε δρόμους μέσα από τα δάση, για να μεταφέρουν οι νταλίκες τα μηχανήματα, θ' ανοίξουμε τόσο μεγάλες πληγές στη φύση μας, που πλέον κανένας δεν θα θέλει να την επισκεφθεί όπως παλιά. Κι όταν καταφέρουμε ν' απομακρύνουμε τους ανθρώπους απ' τη φύση, οι ομορφιές κι οι χάρες της γρήγορα θα ξεχαστούν. Όλα θα είναι πιο εύκολα πλέον. Οι άνθρωποι μαντρωμένοι στις πόλεις τους, μπροστά στο χαζοκούτι, να βλέπουν τι μπορούν ν' αγοράσουν στο πολυκατάστημα της γειτονιάς τους και η ύπαιθρος παρατημένη, απαξιωμένη, νεκρή. Υπάρχει άραγε μεγαλύτερη καταστροφή του περιβάλλοντος από το να κάνεις τον άνθρωπο να μην ενδιαφέρεται γι αυτό; Το φυσικό περιβάλλον θα καταντήσει ένα μεγάλο εργοστάσιο ενέργειας, μια σειρά δεξαμενών νερού καθ' οδόν προς τις μεγαλουπόλεις. Αυτό είναι το όνειρό μας για την Ελλάδα του 21ου αιώνα;
Το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Η θέση των Φίλων των Ποταμών.
Μια σημαντική εξέλιξη στο χώρο των ΑΠΕ, είναι το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τις ΑΠΕ. Η ολοκληρωμένη μελέτη – σχέδιο, που δημοσιεύθηκε την 1η Φεβρουαρίου από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. θα βρίσκεται σε φάση δημόσιας διαβούλευσης, μέχρι τον Απρίλιο. Πρόκειται για ένα χρήσιμο και απαραίτητο «εργαλείο» που μπορεί να βοηθήσει στη σωστή και διαχείριση του περιβάλλοντος, αλλά και στην βιώσιμη ανάπτυξη που όλοι επιζητούμε.
Όπως σε κάθε εργαλείο βέβαια, έτσι και σε αυτό, τα αποτελέσματα εξαρτώνται τόσο από το σχεδιασμό του, όσο και απ' τη χρήση του. Ο σχεδιασμός του θα πρέπει να είναι τέτοιος ώστε το εργαλείο να μπορεί να δουλέψει σωστά στις όποιες τοπικές συνθήκες. Έγκειται σε αυτόν που το χειρίζεται, να μπορέσει να το χρησιμοποιήσει έτσι ώστε να έχει τα καλύτερα αποτελέσματα.
Από τις δηλώσεις βέβαια, του κατασκευαστή – του αρμόδιου Υπουργού δηλαδή – βούληση είναι, το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο να χρησιμοποιηθεί με τις εργοστασιακές του και μόνο ρυθμίσεις. Οι αποφάσεις χωροθέτησης των έργων ΑΠΕ, όπως δήλωσε ο κος Σουφλιάς κατά την παρουσίαση του Σχεδίου, θα παίρνονται σε κεντρικό επίπεδο, χωρίς να δεσμεύονται από τις όποιες τοπικές προτεραιότητες και σχεδιασμό. Προβλέπεται μάλιστα στο πρόγραμμα δράσης για την εφαρμογή του παρόντος Σχεδίου (Άρθρο 22.Α) η εναρμόνιση των εγκεκριμένων Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, με τις κατευθύνσεις του παρόντος.
Αν πρέπει βέβαια να δεχθούμε αυτή τη λογική, τότε θα πρέπει να διασφαλίσουμε, πως στο στάδιο της χάραξης χωροταξικής πολιτικής, θα έχουν μελετηθεί οι απόψεις και οι προτάσεις των τοπικών κοινωνιών και των λοιπών εμπλεκομένων, αλλά και οι όποιες επίσημες τοπικές ή περιφερειακές μελέτες ανάπτυξης.
Δεν μπορεί, όταν μια επίσημη μελέτη υποστηρίζει, πως η ανάπτυξη μιας περιοχής μπορεί να στηριχθεί μόνο στον τουρισμό, να ερχόμαστε με τον κεντρικό σχεδιασμό και να φορτώνουμε αυτή την περιοχή, με εργοτάξια και εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, απαξιώνοντας τις όποιες επενδύσεις έχουν ήδη γίνει και βάζοντας φρένο στην όποια επενδυτική προοπτική. Δεν νοείται ανάπτυξη, σε μια δημοκρατική χώρα, εις βάρος της ανάπτυξης των επί μέρους περιφερειών της.
Κριτήρια Χωροθέτησης ενός ΜΥΗΕ.
Πέραν της διαμόρφωσης πολιτικών χωροθέτησης, το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τις ΑΠΕ, ορίζει για πρώτη φορά κριτήρια, για το που επιτρέπεται και που δεν επιτρέπεται να εγκατασταθεί ένα μικρό υδροηλεκτρικό. Η απάντηση βέβαια είναι απογοητευτική: Μπορεί να εγκατασταθεί ΠΑΝΤΟΥ. Παντού εκτός απ' τους πυρήνες των εθνικών δρυμών, τις ζώνες απόλυτης προστασίας της φύσης. Το Σχέδιο μάλιστα αφήνει αιχμές (Άρθρο16), πως μπορούν να εγκατασταθούν υδροηλεκτρικά ακόμα και σε εκείνες τις περιοχές που θεωρούνται προστατευόμενες από το ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000.
Μπορούν να εγκατασταθούν παντού, γιατί ο νόμος θεωρεί τα ΜΥΗΕ μη οχλούσες εγκαταστάσεις. Δηλαδή, η έμφραξη και εκτροπή του νερού ενός ποταμού, η διάνοιξη δρόμων σε δασικές εκτάσεις, η αποχέρσωση, εκσκαφή και ισοπέδωση της όχθης και της παρόχθιας ζώνης εγκατάστασης των αγωγών μεταφοράς του νερού, η κατασκευή μόνιμων κατασκευών και η καθημερινή ανθρώπινη παρουσία, ανά 2 ή 3χλμ ποταμού – η ελάχιστη απόσταση μεταξύ δυο έργων κατά το Σχέδιο (άρθρο15.2.γ.) μπορεί να είναι μέχρι και 1 χλμ! – θεωρούνται από το νομοθέτη, ως μη όχληση! Στην κατηγορία αυτή μάλιστα, στην οποία ανήκαν τα ΥΗΕ κάτω των 10 MW, προστέθηκαν πρόσφατα και αυτά μέχρι 15 MW. Σε λίγο θα αρχίσουμε να βλέπουμε να γίνονται αιτήσεις για έργα ισχύος 14,9 MW, ή αιτήσεις τροποποίησης άλλων έργων, με αύξηση της ισχύος από 9.8 MW σε 14.8 MW – λόγω αλλαγής σχεδιασμού!
Μελετήθηκε μήπως, αν το περιβάλλον μπορεί να δεχθεί τις επιπτώσεις, ενός κατά 50% μεγαλύτερου έργου; Τι άλλαξε άραγε, από τα δεδομένα της πρότερης νομοθεσίας, που έκριναν ένα έργο άνω των 10 MW ως όχληση;
Η Οικολογική παροχή.
Κρίσιμο μέγεθος, κατά το ίδιο το Σχέδιο, για να εκτιμηθεί η βιωσιμότητα ενός υδροηλεκτρικού έργου, είναι η παροχή του ποταμού, η ποσότητα δηλαδή των νερών του. Το μέγεθος αυτό διαφέρει από εποχή σε εποχή και από χρονιά σε χρονιά. Ο υπολογισμός του είναι αποτέλεσμα μετρήσεων πολλών ετών και ειδικών μελετών. Από την παροχή υπολογίζεται και η οικολογική παροχή, η ποσότητα δηλαδή που πρέπει να διατηρείται στην παλαιά κοίτη του ποταμού, μετά την εκτροπή του κυρίως όγκου του, για την επιβίωση του οικοσυστήματος. Ορίζεται μάλιστα ως το 30% της παροχής Σεπτεμβρίου ή κατ' ελάχιστον 30 λίτρα/δευτερόλεπτο.
Κατά την άποψή μας, για τον υπολογισμό της οικολογικής παροχής θα πρέπει να εξετάζονται μετρήσεις από μια σειρά ετών, αλλά και να λαμβάνονται υπόψη και κλιματικά στοιχεία, όπως το αν πρόκειται για περιοχή με συχνές βροχές, ακόμα και το καλοκαίρι, όπως η δυτική Ελλάδα, ή και μορφολογικά στοιχεία, όπως για παράδειγμα, το πλάτος της κοίτης του ποταμού στο εξεταζόμενο τμήμα. Παροχή 30λ/δ, σε ένα στενό ποτάμι πλάτους 5 μέτρων είναι πολύ διαφορετική από την παροχή σε ποτάμι που έχει πλάτος 50 μέτρα.
Από ότι γνωρίζουμε, συστηματικές μετρήσεις και μελέτες δεν γίνονται από επίσημους φορείς, για όλα τα ποτάμια για τα οποία έχουν ζητηθεί άδειες για υδροηλεκτρικά. Στις αιτήσεις και τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, χρησιμοποιούνται συνήθως παλαιότερα στοιχεία της ευρύτερης περιοχής και λίγες μόνο νέες μετρήσεις. Ακόμη και αν έχουν κατατεθεί από τους ενδιαφερόμενους, οι σχετικές μετρήσεις, όπως επιβάλλεται από τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, άγνωστο είναι το κατά πόσο αυτές ελέγχονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
Στη φάση μάλιστα της κατασκευής και αφού - όπως συνήθως γίνεται απ' όλους – αλλάξει η κοίτη του ρέματος, από τα μπάζα που ρίχνονται στο ποτάμι, η καθορισμένη οικολογική ροή δεν θα είναι αρκετή, για να εξασφαλίσει την επιβίωση του οικοσυστήματος.
Επίβλεψη της κατασκευής των έργων.
Στο Σχέδιο βέβαια, ορθά ορίζεται (άρθρο 16.3) πως δεν πρέπει να επιτρέπονται έργα οδοποιίας που θα προκαλέσουν επιχωματώσεις της κοίτης, ή που μπορεί να επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στην βλάστηση και τους γεωλογικούς σχηματισμούς, ή ακόμη να προκαλέσουν διάβρωση και ασταθείς εδαφικές συνθήκες.
Για να επιτευχθεί αυτό, πέρα από την ανάγκη λεπτομερούς αναφοράς στη μελέτη, απαιτείται και επίβλεψη από την πλευρά του δημοσίου. Μπορούν οι επιβλέπουσες υπηρεσίες να καλύψουν τις ανάγκες όλων αυτών των έργων και τι περιθώρια επεμβάσεων θα μπορούσαν να έχουν;
Τέλος, οι κανόνες και οι κατευθύνσεις που δίνονται με το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τις ΑΠΕ, θα ισχύσουν για όσες άδειες δεν έχουν ακόμη εκδοθεί, ενώ για τις 250 που ήδη ισχύουν, δεν τίθενται ούτε αυτοί οι ελάχιστοι, κατά τη γνώμη μας, περιορισμοί.
Συνοψίζοντας, πιστεύουμε πως το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τις ΑΠΕ, θα πρέπει να λαμβάνει περισσότερο υπόψη, πολιτικές και εγκεκριμένα σχέδια περιφερειακής ανάπτυξης, αλλά και να σέβεται απόλυτα τις θεσμοθετημένες περιοχές προστασίας της φύσης και του πολιτισμού.
_______
Φίλοι των ποταμών και της άγριας φύσης, σας καλούμε ακόμη μια φορά, να κινητοποιηθείτε, ώστε να προστατευτούν τα σημαντικότερα ποτάμια της Ελλάδας. Ζητάμε να μην καταστραφούν από βιομηχανικές υποδομές, αλλά αντίθετα να αναδειχθούν. Ζητάμε να εμπλουτίσουμε με αυτά τους εθνικούς δρυμούς και τις προστατευόμενες ζώνες και πραγματικά να προστατέψουμε τη φύση, απαγορεύοντας σε αυτή την κατασκευή υδροηλεκτρικών έργων, έστω και μικρών. Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον από τέτοιες κατασκευές είναι σχεδόν τόσο μεγάλες όσο και στα μεγαλύτερα έργα.
Ας μην στερήσουμε από εμάς και τα παιδιά μας, το δικαίωμα στη φύση!
Ας μην βιαστεί κάποιος να μας κατηγορήσει πως είμαστε ενάντια στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Όχι, κάθε άλλο. Πιστεύουμε πως η χρήση τους και η σε βάθος χρόνου επικράτησή τους είναι επιβεβλημένη, μια και η σημερινή καύση ορυκτών καυσίμων, για τη παραγωγή ενέργειας, έχει μεγάλες επιπτώσεις στην μόλυνση της ατμόσφαιρας, αλλά και αποτελεί μια απ' τις αιτίες, στις οποίες οφείλεται η αλλαγή του κλίματος, που όλοι πλέον παραδέχονται πως έχει ξεκινήσει.
Αυτό που θέλουμε να διασφαλίσουμε με την κίνησή μας αυτή, είναι πως οι όποιες ενέργειες που γίνονται από την Πολιτεία, για την ανάπτυξη των ΑΠΕ, θα γίνονται βάσει προσεκτικού κεντρικού σχεδιασμού, ο οποίος σχεδιασμός θα κινείται στα πλαίσια της βιώσιμης - αειφόρου ανάπτυξης, όχι μόνο εθνοκεντρικά, αλλά και τοπικά, με σεβασμό τόσο στο περιβάλλον, όσο και στο δικαίωμα ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών.
Θεωρούμε παράδοξο, την χωροθέτηση και έκδοση άδειας κατασκευής υδροηλεκτρικών έργων, σε περιοχές που προσανατολίζονται ή έχουν ήδη επενδύσει στην οικοτουριστική ανάπτυξη, τον τουρισμό δηλαδή που προσελκύεται από την άγρια ομορφιά της φύσης και την απουσία της όποιας ανθρώπινης επέμβασης σε αυτήν.
Είναι γεγονός, πως όλο και περισσότεροι επισκέπτονται την ελληνική ύπαιθρο, για να βρεθούν κοντά στη φύση, να πεζοπορήσουν σε μονοπάτια, να διαπλεύσουν ποτάμια, να καταρριχηθούν φαράγγια, ν' ανέβουν παλιά πέτρινα γεφύρια, να βρεθούν σε μέρη μοναδικής φυσικής ομορφιάς. Ν' ακούσουν πουλιά και να δουν ζώα, που μόνο στην τηλεόραση έχουν αξιώσει να δουν, να χαθούν γενικότερα μέσα στην αγνότητα της φύσης.
Μπορούμε να το στερήσουμε αυτό από τους Έλληνες; Ή απλά θέλουμε να τους «μαντρώσουμε» στις μεγαλουπόλεις; Γιατί με το να γεμίσουμε την ελληνική ύπαιθρο με εργοτάξια για τα επόμενα δεκαπέντε χρόνια, με το να κάνουμε από δυο φράγματα σε κάθε ποτάμι και ν' ανοίξουμε δρόμους μέσα από τα δάση, για να μεταφέρουν οι νταλίκες τα μηχανήματα, θ' ανοίξουμε τόσο μεγάλες πληγές στη φύση μας, που πλέον κανένας δεν θα θέλει να την επισκεφθεί όπως παλιά. Κι όταν καταφέρουμε ν' απομακρύνουμε τους ανθρώπους απ' τη φύση, οι ομορφιές κι οι χάρες της γρήγορα θα ξεχαστούν. Όλα θα είναι πιο εύκολα πλέον. Οι άνθρωποι μαντρωμένοι στις πόλεις τους, μπροστά στο χαζοκούτι, να βλέπουν τι μπορούν ν' αγοράσουν στο πολυκατάστημα της γειτονιάς τους και η ύπαιθρος παρατημένη, απαξιωμένη, νεκρή. Υπάρχει άραγε μεγαλύτερη καταστροφή του περιβάλλοντος από το να κάνεις τον άνθρωπο να μην ενδιαφέρεται γι αυτό; Το φυσικό περιβάλλον θα καταντήσει ένα μεγάλο εργοστάσιο ενέργειας, μια σειρά δεξαμενών νερού καθ' οδόν προς τις μεγαλουπόλεις. Αυτό είναι το όνειρό μας για την Ελλάδα του 21ου αιώνα;
Το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Η θέση των Φίλων των Ποταμών.
Μια σημαντική εξέλιξη στο χώρο των ΑΠΕ, είναι το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τις ΑΠΕ. Η ολοκληρωμένη μελέτη – σχέδιο, που δημοσιεύθηκε την 1η Φεβρουαρίου από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. θα βρίσκεται σε φάση δημόσιας διαβούλευσης, μέχρι τον Απρίλιο. Πρόκειται για ένα χρήσιμο και απαραίτητο «εργαλείο» που μπορεί να βοηθήσει στη σωστή και διαχείριση του περιβάλλοντος, αλλά και στην βιώσιμη ανάπτυξη που όλοι επιζητούμε.
Όπως σε κάθε εργαλείο βέβαια, έτσι και σε αυτό, τα αποτελέσματα εξαρτώνται τόσο από το σχεδιασμό του, όσο και απ' τη χρήση του. Ο σχεδιασμός του θα πρέπει να είναι τέτοιος ώστε το εργαλείο να μπορεί να δουλέψει σωστά στις όποιες τοπικές συνθήκες. Έγκειται σε αυτόν που το χειρίζεται, να μπορέσει να το χρησιμοποιήσει έτσι ώστε να έχει τα καλύτερα αποτελέσματα.
Από τις δηλώσεις βέβαια, του κατασκευαστή – του αρμόδιου Υπουργού δηλαδή – βούληση είναι, το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο να χρησιμοποιηθεί με τις εργοστασιακές του και μόνο ρυθμίσεις. Οι αποφάσεις χωροθέτησης των έργων ΑΠΕ, όπως δήλωσε ο κος Σουφλιάς κατά την παρουσίαση του Σχεδίου, θα παίρνονται σε κεντρικό επίπεδο, χωρίς να δεσμεύονται από τις όποιες τοπικές προτεραιότητες και σχεδιασμό. Προβλέπεται μάλιστα στο πρόγραμμα δράσης για την εφαρμογή του παρόντος Σχεδίου (Άρθρο 22.Α) η εναρμόνιση των εγκεκριμένων Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, με τις κατευθύνσεις του παρόντος.
Αν πρέπει βέβαια να δεχθούμε αυτή τη λογική, τότε θα πρέπει να διασφαλίσουμε, πως στο στάδιο της χάραξης χωροταξικής πολιτικής, θα έχουν μελετηθεί οι απόψεις και οι προτάσεις των τοπικών κοινωνιών και των λοιπών εμπλεκομένων, αλλά και οι όποιες επίσημες τοπικές ή περιφερειακές μελέτες ανάπτυξης.
Δεν μπορεί, όταν μια επίσημη μελέτη υποστηρίζει, πως η ανάπτυξη μιας περιοχής μπορεί να στηριχθεί μόνο στον τουρισμό, να ερχόμαστε με τον κεντρικό σχεδιασμό και να φορτώνουμε αυτή την περιοχή, με εργοτάξια και εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, απαξιώνοντας τις όποιες επενδύσεις έχουν ήδη γίνει και βάζοντας φρένο στην όποια επενδυτική προοπτική. Δεν νοείται ανάπτυξη, σε μια δημοκρατική χώρα, εις βάρος της ανάπτυξης των επί μέρους περιφερειών της.
Κριτήρια Χωροθέτησης ενός ΜΥΗΕ.
Πέραν της διαμόρφωσης πολιτικών χωροθέτησης, το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τις ΑΠΕ, ορίζει για πρώτη φορά κριτήρια, για το που επιτρέπεται και που δεν επιτρέπεται να εγκατασταθεί ένα μικρό υδροηλεκτρικό. Η απάντηση βέβαια είναι απογοητευτική: Μπορεί να εγκατασταθεί ΠΑΝΤΟΥ. Παντού εκτός απ' τους πυρήνες των εθνικών δρυμών, τις ζώνες απόλυτης προστασίας της φύσης. Το Σχέδιο μάλιστα αφήνει αιχμές (Άρθρο16), πως μπορούν να εγκατασταθούν υδροηλεκτρικά ακόμα και σε εκείνες τις περιοχές που θεωρούνται προστατευόμενες από το ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000.
Μπορούν να εγκατασταθούν παντού, γιατί ο νόμος θεωρεί τα ΜΥΗΕ μη οχλούσες εγκαταστάσεις. Δηλαδή, η έμφραξη και εκτροπή του νερού ενός ποταμού, η διάνοιξη δρόμων σε δασικές εκτάσεις, η αποχέρσωση, εκσκαφή και ισοπέδωση της όχθης και της παρόχθιας ζώνης εγκατάστασης των αγωγών μεταφοράς του νερού, η κατασκευή μόνιμων κατασκευών και η καθημερινή ανθρώπινη παρουσία, ανά 2 ή 3χλμ ποταμού – η ελάχιστη απόσταση μεταξύ δυο έργων κατά το Σχέδιο (άρθρο15.2.γ.) μπορεί να είναι μέχρι και 1 χλμ! – θεωρούνται από το νομοθέτη, ως μη όχληση! Στην κατηγορία αυτή μάλιστα, στην οποία ανήκαν τα ΥΗΕ κάτω των 10 MW, προστέθηκαν πρόσφατα και αυτά μέχρι 15 MW. Σε λίγο θα αρχίσουμε να βλέπουμε να γίνονται αιτήσεις για έργα ισχύος 14,9 MW, ή αιτήσεις τροποποίησης άλλων έργων, με αύξηση της ισχύος από 9.8 MW σε 14.8 MW – λόγω αλλαγής σχεδιασμού!
Μελετήθηκε μήπως, αν το περιβάλλον μπορεί να δεχθεί τις επιπτώσεις, ενός κατά 50% μεγαλύτερου έργου; Τι άλλαξε άραγε, από τα δεδομένα της πρότερης νομοθεσίας, που έκριναν ένα έργο άνω των 10 MW ως όχληση;
Η Οικολογική παροχή.
Κρίσιμο μέγεθος, κατά το ίδιο το Σχέδιο, για να εκτιμηθεί η βιωσιμότητα ενός υδροηλεκτρικού έργου, είναι η παροχή του ποταμού, η ποσότητα δηλαδή των νερών του. Το μέγεθος αυτό διαφέρει από εποχή σε εποχή και από χρονιά σε χρονιά. Ο υπολογισμός του είναι αποτέλεσμα μετρήσεων πολλών ετών και ειδικών μελετών. Από την παροχή υπολογίζεται και η οικολογική παροχή, η ποσότητα δηλαδή που πρέπει να διατηρείται στην παλαιά κοίτη του ποταμού, μετά την εκτροπή του κυρίως όγκου του, για την επιβίωση του οικοσυστήματος. Ορίζεται μάλιστα ως το 30% της παροχής Σεπτεμβρίου ή κατ' ελάχιστον 30 λίτρα/δευτερόλεπτο.
Κατά την άποψή μας, για τον υπολογισμό της οικολογικής παροχής θα πρέπει να εξετάζονται μετρήσεις από μια σειρά ετών, αλλά και να λαμβάνονται υπόψη και κλιματικά στοιχεία, όπως το αν πρόκειται για περιοχή με συχνές βροχές, ακόμα και το καλοκαίρι, όπως η δυτική Ελλάδα, ή και μορφολογικά στοιχεία, όπως για παράδειγμα, το πλάτος της κοίτης του ποταμού στο εξεταζόμενο τμήμα. Παροχή 30λ/δ, σε ένα στενό ποτάμι πλάτους 5 μέτρων είναι πολύ διαφορετική από την παροχή σε ποτάμι που έχει πλάτος 50 μέτρα.
Από ότι γνωρίζουμε, συστηματικές μετρήσεις και μελέτες δεν γίνονται από επίσημους φορείς, για όλα τα ποτάμια για τα οποία έχουν ζητηθεί άδειες για υδροηλεκτρικά. Στις αιτήσεις και τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, χρησιμοποιούνται συνήθως παλαιότερα στοιχεία της ευρύτερης περιοχής και λίγες μόνο νέες μετρήσεις. Ακόμη και αν έχουν κατατεθεί από τους ενδιαφερόμενους, οι σχετικές μετρήσεις, όπως επιβάλλεται από τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, άγνωστο είναι το κατά πόσο αυτές ελέγχονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
Στη φάση μάλιστα της κατασκευής και αφού - όπως συνήθως γίνεται απ' όλους – αλλάξει η κοίτη του ρέματος, από τα μπάζα που ρίχνονται στο ποτάμι, η καθορισμένη οικολογική ροή δεν θα είναι αρκετή, για να εξασφαλίσει την επιβίωση του οικοσυστήματος.
Επίβλεψη της κατασκευής των έργων.
Στο Σχέδιο βέβαια, ορθά ορίζεται (άρθρο 16.3) πως δεν πρέπει να επιτρέπονται έργα οδοποιίας που θα προκαλέσουν επιχωματώσεις της κοίτης, ή που μπορεί να επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στην βλάστηση και τους γεωλογικούς σχηματισμούς, ή ακόμη να προκαλέσουν διάβρωση και ασταθείς εδαφικές συνθήκες.
Για να επιτευχθεί αυτό, πέρα από την ανάγκη λεπτομερούς αναφοράς στη μελέτη, απαιτείται και επίβλεψη από την πλευρά του δημοσίου. Μπορούν οι επιβλέπουσες υπηρεσίες να καλύψουν τις ανάγκες όλων αυτών των έργων και τι περιθώρια επεμβάσεων θα μπορούσαν να έχουν;
Τέλος, οι κανόνες και οι κατευθύνσεις που δίνονται με το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τις ΑΠΕ, θα ισχύσουν για όσες άδειες δεν έχουν ακόμη εκδοθεί, ενώ για τις 250 που ήδη ισχύουν, δεν τίθενται ούτε αυτοί οι ελάχιστοι, κατά τη γνώμη μας, περιορισμοί.
Συνοψίζοντας, πιστεύουμε πως το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τις ΑΠΕ, θα πρέπει να λαμβάνει περισσότερο υπόψη, πολιτικές και εγκεκριμένα σχέδια περιφερειακής ανάπτυξης, αλλά και να σέβεται απόλυτα τις θεσμοθετημένες περιοχές προστασίας της φύσης και του πολιτισμού.
_______
Φίλοι των ποταμών και της άγριας φύσης, σας καλούμε ακόμη μια φορά, να κινητοποιηθείτε, ώστε να προστατευτούν τα σημαντικότερα ποτάμια της Ελλάδας. Ζητάμε να μην καταστραφούν από βιομηχανικές υποδομές, αλλά αντίθετα να αναδειχθούν. Ζητάμε να εμπλουτίσουμε με αυτά τους εθνικούς δρυμούς και τις προστατευόμενες ζώνες και πραγματικά να προστατέψουμε τη φύση, απαγορεύοντας σε αυτή την κατασκευή υδροηλεκτρικών έργων, έστω και μικρών. Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον από τέτοιες κατασκευές είναι σχεδόν τόσο μεγάλες όσο και στα μεγαλύτερα έργα.
Ας μην στερήσουμε από εμάς και τα παιδιά μας, το δικαίωμα στη φύση!
Συνυπογράψτε και προωθείστε την Αίτηση προστασίας των 40 ποταμών, στη διεύθυνση:
http://teamadara.com/html/for_40rivers_petition_gr.html
Δείτε φωτογραφίες των ποταμών, στη διεύθυνση: http://teamadara.com/html/for_40rivers_petition_doc_gr.html
Δείτε φωτογραφίες των ποταμών, στη διεύθυνση: http://teamadara.com/html/for_40rivers_petition_doc_gr.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου