Στην ...πυρά 3 δισ. ευρώ!

Της Βάλιας Μπάζου.

Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Ποντίκι». 

 

Το ερώτηµα είναι απλό: Στην κατάσταση οικονοµικής ένδειας που βρισκόµαστε είναι σοφή η απόφαση να πετάξουµε κυριολεκτικά στην πυρά 3 δισεκατοµµύρια ευρώ; Η απάντηση σίγουρα είναι όχι… Όχι, όµως, και για εκείνους που έχουν αναλάβει τον σχεδιασµό για τη διαχείριση των απορριµµάτων της Αττικής, τους ίδιους φορείς που εδώ και πολλά χρόνια έχουν αποτύχει πλήρως τόσο στον σχεδιασµό όσο και στην εφαρµογή κάθε µέτρου που οι ίδιοι αποφάσιζαν για τα σκουπίδια µας.

Και τώρα, εν µέσω συγκυβέρνησης, τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Εσωτερικών προωθούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα γιγαντιαίο πρόγραµµα που φλερτάρει ανοικτά µε τις επικίνδυνες και πανάκριβες τεχνολογίες της βιοξήρανσης - καύσης ή της απευθείας καύσης των απορριµµάτων στην Αττική.

Ένα πρόγραµµα που θα δεσµεύει τη χώρα µε επικίνδυνες τεχνολογίες για 20-25 χρόνια, αφού τα έργα θα γίνουν µε σύµπραξη ιδιωτών µε το ∆ηµόσιο µέσω µιας «αυτοκρατορικής» σύµβασης.

Ο διεθνής διαγωνισµός προβλέπει ανάδοχο για την επεξεργασία και διαχείριση 1.350.000 τόνων ανά έτος στην Περιφέρεια Αττικής για ενδεικτικό χρονικό διάστηµα 20-25 ετών.

Η αλήθεια είναι ότι ο διαγωνισµός δεν αναφέρεται σε συγκεκριµένη τεχνολογία. Η αλήθεια είναι επίσης, όµως, ότι τα τεχνικά και οικονοµικά στοιχεία θα οδηγούν απευθείας στη βιοξήρανση και την καύση, ενώ και το σύνολο των προσφορών θα «παίζουν» µε αυτές τις τεχνολογίες. ∆εν είναι άλλωστε καθόλου τυχαία η αναφορά του υπουργού ΠΕΚΑ Γιώργου Παπακωνσταντίνου σε πρόσφατη ηµερίδα που διοργανώθηκε από κοινού µε το υπουργείο Εσωτερικών για τη διαχείριση των απορριµµάτων: «Θεωρούµε ότι από τη δουλειά που έχει ήδη γίνει, από τις αναλύσεις που µας έχουν παρουσιαστεί, ο συνδυασµός αυτών των δοκιµασµένων τεχνολογιών µπορεί να φέρει λύση και στην Ελλάδα. Και γι’ αυτό ξεκινήσαµε όλη αυτή τη διαδικασία, κι είµαστε απολύτως ανοιχτοί σε όλες τις τεχνολογίες που µπορούν να δοκιµαστούν και έχουν δουλέψει µε επιτυχία σε άλλες παρόµοιες ευρωπαϊκές χώρες µε παρόµοια προβλήµατα». Συµπληρώνοντας, για όσους δεν είχαν καταλάβει ακόµα, ότι σε καµία µητροπολιτική πρωτεύουσα δεν γίνεται διαχείριση σκουπιδιών µόνο µε ανακύκλωση - κοµποστοποίηση, αλλά χρειάζεται και η επεξεργασία τους.

Όπως λένε όσοι γνωρίζουν καλά πρόσωπα και πράγµατα, πρόκειται επί της ουσίας για ένα προαναγγελθέν «έγκληµα», οικονοµικό, περιβαλλοντικό, δηµόσιας υγείας. Ας πάρουµε, όµως, τα πράγµατα µε τη σειρά.

Το οικονοµικό «έγκληµα»!

Σύµφωνα µε τον σχεδιασµό, το κόστος µελέτης και κατασκευής των αναγκαίων υποδοµών υπερβαίνει τα 440 εκατ. ευρώ. Από αυτό η κυβέρνηση θα συνεισφέρει στην κατασκευή των έργων µε κοινοτικές ενισχύσεις που µπορούν να φτάσουν µέχρι και 140 εκατοµµύρια ευρώ, ενώ η Περιφέρεια Αττικής µπορεί να διαθέσει άλλα 100 εκατοµµύρια ευρώ, όπως δήλωσε πρόσφατα ο Γιάννης Σγουρός.

Τα υπόλοιπα κονδύλια θα πρέπει να τα καταβάλουν οι ιδιώτες που θα αναλάβουν τη λειτουργία και εκµετάλλευση του εργοστασίου ή των εργοστασίων - γιατί δεν αποκλείεται τελικά να προκηρυχθεί διαγωνισµός για 1 και όχι για 4 εργοστάσια - για διάστηµα 20-25 χρόνων.

Όπως αναφέρεται στην προκήρυξη, η συνολική αξία της σύµβασης εκτιµάται ότι θα κυµαίνεται µεταξύ 1-1,5 δισ. ευρώ. Και ακόµα «ο ανάδοχος θα αµείβεται µε βάση την ποσότητα των εισερχόµενων απορριµµάτων, την επίτευξη συγκεκριµένων περιβαλλοντικών στόχων και ποιοτικών χαρακτηριστικών».

Η περιγραφή της προκήρυξης αποκαλύπτει, όµως, µόνο τη µισή αλήθεια, γιατί η άλλη µισή είναι - όπως επισηµαίνουν τέσσερις από τις µεγαλύτερες περιβαλλοντικές οργανώσεις της χώρας, η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, η Greenpeace, το WWF Ελλάς και η Μεσόγειος SOS - ότι τα αρµόδια υπουργεία «εν µέσω της σκληρότερης οικονοµικής κρίσης που βιώνει η γενιά µας, η κυβέρνηση φλερτάρει µε την οικονοµική και οικολογική χρεοκοπία στη διαχείριση των απορριµµάτων στην Αττική µέσα από την προώθηση µονάδων καύσης απορριµµάτων». Η προκήρυξη δεν περιγράφει επίσης τα πραγµατικά οικονοµικά µεγέθη που θα κληθούν να πληρώσουν οι πολίτες. Και τα πραγµατικά στοιχεία, όπως επισηµαίνουν οι τέσσερις περιβαλλοντικές οργανώσεις, οδηγούν σε διαφορετικά συµπεράσµατα.

Σύµφωνα µε την επεξεργασία που έχουν κάνει, τα 310 εκατοµµύρια ευρώ ή 210, εάν τελικά συνεισφέρει και η Περιφέρεια, που θα επενδύσουν οι ιδιώτες θα τα πάρουν πίσω και µε το παραπάνω, αφού τα έσοδά τους εκτιµάται ότι θα φτάσουν το 1,5 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό όµως «θα είναι υπερδιπλάσιο, διότι η επιλογή της καύσης θα επιδοτείται επιπλέον από το τέλος ΑΠΕ και ενδεχοµένως και από τα έσοδα των τελών της ανακύκλωσης. Συνεπώς, τέλη που πληρώνουν όλοι οι πολίτες και επιδοτήσεις που θα αφαιρεθούν από τα πραγµατικά έργα ΑΠΕ και ανακύκλωσης στην πηγή, θα ενισχύσουν περιβαλλοντικά καταστροφικές και οικονοµικά ασύµφορες µονάδες καύσης». Ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον στοιχείο είναι το κόστος των διάφορων τεχνολογιών διαχείρισης των απορριµµάτων ανά τόνο απορριµµάτων. Κόστος που επίσης δηµιουργεί πολλά ερωτήµατα, τα οποία πρέπει να απαντηθούν, αφού για ανάκτηση ανακυκλώσιµων, κοµποστοποίηση και υγειονοµική ταφή υπολειµµάτων το κόστος είναι 70 ευρώ ο τόνος, για απευθείας καύση χωρίς άλλη επεξεργασία 120-130 ευρώ, ενώ για τη βιοξήρανση µε καύση παραγόµενου SRF 180 ευρώ ο τόνος.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην ηµερίδα που πραγµατοποιήθηκε πρόσφατα οι εκπρόσωποι εταιρειών επισήµαναν ότι ανάλογα µε την τεχνολογία που τελικά θα επιλεγεί το κόστος µπορεί να φτάσει ή και να ξεπεράσει τα 100 ευρώ ανά τόνο, τη στιγµή που ο πρόεδρος του υπό κατάργηση Ε∆ΚΝΑ Ν. Χιωτάκης ανέφερε ότι τα 45 ευρώ ανά τόνο - όπως είναι το σηµερινό κόστος - πρέπει να αποτελεί την ανώτατη τιµή στην οποία θα κληθούν να ανταποκριθούν οι δήµοι και οι δηµότες…

Την ίδια ώρα που ο σχεδιασµός είναι βασισµένος σε µια φαραωνική αντίληψη, τα παραγόμενα απορρίμματα εξαιτίας της οικονομικής κρίσης μειώνονται συνεχώς. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία το 2010, η μείωση των απορριμμάτων ήταν της τάξης του 4%, ενώ για το 2011 – σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Ενιαίου Συνδέσμου Δήμων και Κοινοτήτων Αττικής – η μείωση εκτιμάται από 13% έως και 17%. Εάν υπουργεία και δήμοι δράττοντας την ευκαιρία που δίνει η κρίση επενδύσουν σε μέτρα για τη μείωση της ποσότητας των απορριμμάτων που οδηγούνται στις παράνομες, νόμιμες ή υπερσύγχρονες χωματερές, τότε είναι εφικτό, επισημαίνουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι ποσότητες από 1.350.000 τόνους ετησίως να πέσουν στους 650.000 τόνους, τινάζοντας στον αέρα τον σημερινό σχεδιασμό, αφού ουσιαστικά το εργοστάσιο ή τα εργοστάσια που θα κατασκευαστούν θα υπολειτουργούν και υπάρχει, επίσης, «ο κίνδυνος οι εργολάβοι που θα έχουν αναλάβει τη διαχείρισή τους να ζητήσουν την ενεργοποίηση ποινικών ρητρών για μη παράδοση υλικού προς επεξεργασία στις μονάδες».

Πλασιέ των νέων και επικίνδυνων τεχνολογιών είναι πανίσχυροι επιχειρηματίες, οι οποίοι εδώ και χρόνια μεθοδικά έχουν δημιουργήσει το κατάλληλο «κοινό» που τη δεδομένη στιγμή θα υποδεχθεί τις λύσεις αυτές ως μάννα εξ ουρανού. Στην προετοιμασία του κατάλληλου πεδίου πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν παίξει τα αρμόδια υπουργεία και οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που μέχρι σήμερα έχουν καταγράψει πλήρη αποτυχία στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Τα επιχειρηματικά συμφέροντα είναι χωρισμένα σε δυο γκρουπ με το πρώτο να προωθεί τη βιοξήρανση και την καύση του παραγόμενου από τη διαδικασία καυσίμου SRF και το δεύτερο την απευθείας καύση χωρίς άλλη προηγούμενη επεξεργασία.

Όπως επισήμανε με ανακοίνωσή της η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, την ίδια ώρα που τα λόμπι των πανάκριβων τεχνολογιών της βιοξήρανσης και της καύσης επιδιώκουν να πάρουν τα μεγάλα έργα, «η πολιτεία συνεχίζει να παρακολουθεί τη διαμάχη μεταξύ των δύο πιο ακριβών τεχνολογιών διαχείρισης σύμμεικτων απορριμμάτων και δεν παίρνει θέση!».