Ο Γεροδήμος και ο Χελμός!

Στα τέλη του 1945, η κατάσταση στην Ελλάδα υπήρξε δραματική για τους αγωνιστές του ΕΛΑΣ και του ΕΑΜ. Η λευκή τρομοκρατία άνοιγε τα μαύρα της φτερά πάνω από όλη την χώρα και οι σφαγές, οι διώξεις και οι εκτελέσεις είχαν λάβει τρομαχτικές διαστάσεις. Την εποχή αυτή λοιπόν είναι που ιστορικά μπορούμε να εντοπίσουμε την δημιουργία των πρώτων ΟΕΚΑ (Ομάδες Ενόπλων Καταδιωκόμενων Αγωνιστών), που έθεσαν τις βάσεις για την δημιουργία του ένδοξου Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Μία από τις πρώτες ομάδες που βγήκαν στα βουνά ήταν οι άντρες του Γεροδήμου στο Ξηρόμερο!  

 Αναδημοσίευση από τον ιστότοπο "Κόκκινος Φάκελος".

Ο Γεροδήμος με την στολή του στον ΕΛΑΣ.

Ο Βασίλης Τσέλιος, που έμεινε γνωστός ως  "Γεροδήμος", αποτελεί μια από τις πιο ηρωικές μορφές του εθνικοαπελευθερωτικού αλλά και του ταξικού αγώνα. Κατάγονταν από την γενιά του Δήμου Τσέλιου, γνωστού οπλαρχηγού του 1821. Ολοκληρωμένος γιατρός, έφεδρος αξιωματικός, πήρε μέρος στον ελληνοιταλικό πόλεμο και διακρίθηκε για τις υπηρεσίες του. Με την σκιά της κατοχής να απλώνεται σε ολόκληρη την Ελλάδα, ο Γεροδήμος εντάσσεται στις πρώτες ανταρτομάδες του Άρη Βελουχιώτη. Με την σύσταση του ΕΛΑΣ, ο Γεροδήμος μετατίθεται στην θέση του αρχηγού του Αρχηγέιου ΕΛΑΣ Στερεάς Ελλάδας, ήδη από την πρώτη φάση που αυτό συγκροτείται και αναπτύσσεται. Στο πόστο αυτό ο Τσέλιος θα διαπρέψει όσο λίγοι. Αποφασιστικές μάχες, σαμποτάζ, περιορισμός των δεξιών συμμοριών και του Ζέρβα και μια ολόπλευρη ανάπτυξη του ΕΑΜικού κοινωνικοανατρεπτικού κινήματος. Στην συνδιάσκεψη των Κορυσχάδων, ο Γεροδήμος εκλέγεται εθνοσύμβουλος από το ΕΘνικό Συμβούλιο της ΠΕΕΑ. Μετά την Βάρκιζα ο Γεροδήμος διατηρεί το προσωπικό του πισ΄τολι αλλά και την στολή του. Δεν φοβάται κανέναν και το δηλώνει. 

Το τελευταίο δεκαήμερο του Μάη του 1945, μέσα σε μια κρύα και δύσκολη Άνοιξη, μια ομάδα καταδιωκόμενων αγωνιστών συγκεντρώνεται από διάφορα σημεία του Ξηρόμερου στην Μπαμπίνη. Ανάμεσά τους οι: Βασίλης Τσέλιος (Γεροδήμος) αρχηγός ΕΛΑΣ Στερεάς, Νίκος Κομπλίτσης (Χελμός) υπαρχηγός ΕΛΑΣ Ξηρομέρου, Τάκης Γκαραβέλος καπετάνιος λόχου ΕΛΑΣ, Κώστας Τζακώστας καπετάνιος ΕΛΑΣ, Σπύρος Κομπλίτσης καπετάνιος ΕΛΑΣ, Γκαραβέλος Πάνος υπαξιωματικός της Πολιτοφυλακής του ΕΛΑΣ και μελος του ΚΚΕ , Φώτης Τζακώστας στέλεχος του ΚΚΕ, Κώστας Σαμαράς ΕΛΑΣίτης, Κώστας Μαρκαντώνης σαμποτέρ του ΕΛΑΣ, Χριστόφορος Θεοχάρης νομαρχιακό στέλεχος της ΕΠΟΝ, Σωκράτης Τσελεπής ΕΛΑΣίτης, Γιάννης Κατσιφός πολιτοφύλακας, Χρήστος Γκούμας πολιτοφύλακας, Τσίντζος Στάθης μέλος του ΚΚΕ, Χριστόφορος Κομπλίτσης πολιτοφύλακας, Βασίλης Παπαγιάννης στέλεχος του ΚΚΕ και ο Αριστείδης Θεοχάρης στέλεχος του ΕΛΑΣ και του ΚΚΕ.

Παρόντες ήταν ακόμα μερικοί αγωνιστές τα ονομάτα των οποίων δεν μας είναι γνωστά. Η ομάδα συνεδρίασε και έθιξε το ζήτημα της άμυνας ενάντια στους χιτοσυμμορίτες. Εκεί ειπώνεται από τον Γεροδήμο το περίφημο: " Αυτό που πάμε να κάνουμε τώρα έπρεπε να έχει γίνει νωρίτερα". Η ομάδα πήρε τις παρακάτω αποφάσεις:

Α)  Να μην πάρουν μέρος στην υπο οργάνωση ομάδα όλοι οι παρόντες αλλά μερικά από τα στελέχη να μείνουν εκτός για να οργανώσουν γιάφκες και κρησφύγετα και να στήσουν δίκτυο πληροφοριών.

Β) Στην ομάδα Γεροδήμου να μετέχουν οι Νίκος Κομπλίτσης, Σπύρος Κομπλίτσης, Κώστας Τζακώστας, Σωκράτης Τσελεπής, Βασίλης Παπαγιάννης, Γιάννης Κατσιφός, Γιώργης Νίσιας και ο Βασίλης Κατσιγιάννης. Η ομάδα για λόγους ασφάλειας και τροφής ορίστηκε αρχικά να μην υπερβαίνει τα 20 άτομα και να κάνει αρχικά την εμφάνισή της στο χωριό Κομποτή στα Ακαρνανικά Όρη. 

Γ) Η άμεση κάλυψη των μικροελλείψεων σε υπόδηση, ρουχισμό και τρόφιμα θα λύνονταν πριν την εκκίνηση των επιχειρήσεων, με την βοήθεια των συντρόφων της Μπαμπίνης. Για τον σκοπό αυτό θα έμπαιναν στο χωριό Μπαμπίνη οι σύντροφοι Κώστας Τζακώστας και Χριστόφορος Θεοχάρης.

Κατά την είσοδο των δύο ανταρτών στο χωριό, ομάδα χιτών τους επιτίθεται και στην συμπλοκή που ακολουθεί σκοτώνεται ο Κώστας Τζακώστας και ένας χίτης. Το χωριό ορμάει να περισώσει τους αντάρτες. Το πλήθος τρομάζει τους χίτες που σπεύδουν να ξεφύγουν προς το χωριό Μαχαιρά. Η ταφή του Τζακωστα μετατρέπεται σε λαικό προσκύνημα. 

Η ομάδα Γεροδήμου ως πρώτο της μέλημα έχει να φθάσει στο χωριό του  Βούστρι για να έρθει σε επαφή με δύο κρυβόμενους αγωνιστές, τους Βασίλη Νίσια και Βασίλη Κατσιγιάννη. Οι δύο αυτοί αγωνιστές δεν γνώριζαν για την σύσταση της ομάδας και έφτασαν στο χωριό Παπαδάτου για να πάρουν επαφή από γιάφκα. Στο Βούστρι η ομάδα του Γεροδήμου αναμένει την επαφή με τους δύο αντάρτες ενώ στέλνεται και σύνδεσμος στην ομάδα του Φουρτούνα. Δυστυχώς η ομάδα έχει γινει αντιληπτή από τον χωρικό Αριστείδη Νικάκη ο οποίος ειδοποιεί την χωροφυλακή. Μέσα σε μερικές ώρες μεγάλα τμήματα χωροφυλάκων από όλη την Αιτωλοακαρνανία μαζεύονται στο Βούστρι ενισχυμένα από παρακρατικούς. 

Ακολουθεί πολύωρη μάχη με τους αντάρτες οι οποίοι κυκλωμένοι όπως είναι πέφτουν μέχρις ενός. Οι κανίβαλοι χωροφύλακες απέκοψαν τα κεφάλια του Γεροδήμου, του Γιάννη Κατσιφού, του Οδυσσέα Αναστασίου και του Βασίλη Παπαγιάννη και τα περιέφεραν στα χωριά του Ξηρομέρου πάνω σε τάβλες.  Οι βοσκοί και οι ξωμάχοι, άνθρωποι απλοί, μάζεψαν τα σκόρπια οστά των πεσόντων ανταρτών και τα έθαψαν σε ομαδικό τάφο στην περιοχή, που ακόμα πολλοί την ονομάζουν "Στου Τσέλιου" ... 

Από τον κλοιό γλίτωσαν με έφοδο ο Χελμός, ο Σωκράτης Τσελεπής και ο Πάνος Γκαραβέλος ενώ διέφυγε επίσης και ο Σπύρος Κομπλίτσης που είχε πάει σύνδεσμος στον Φουρτούνα. Αυτό ήταν και το άδοξο τέλος της ΟΕΚΑ Γεροδήμου.

Αμέσως μετά την πρώτη αποτυχημένη προσπάθεια της ομάδας Γεροδήμου και την διάλυσή της, οι καταδιωκόμενοι του Κεντρικού Ξηρόμερου συγκεντρώθηκαν στο χωριό Αη-Γιώργης Μπαμπίνης για να συντονίσουν την δράση τους. Εκεί αποφασίζεται η συγκρότηση της ΟΕΚΑ Χελμού.

Η νέα ομάδα με επικεφαλής της τον Νίκο Κομπλίτση (Χελμό) συγκεντρώνει τους παρακάτω αγωνιστές: Σπύρο Κομπλίτση (Νικίας), Τάκη Γκαραβέλο, Πάνο Γκαραβέλο, Νίσια Κατσιγιάννη, Βασίλη Κατσιγιάννη, Χριστόφορο Θεοχάρης Αριστείδη Θεοχάρης Γκούμα Χρήστο και τον παλιό αγωνιστή Kώστα Μαρκαντώνη. Στο πρώτο 15ήμερο του 1946 η ομάδα Χελμού εισέρχεται στο Βοιδολίβαδο της Κωνωπίνας όπου σκόπευε να λημεριάσει. Το ίδιο βράδυ αναμένονταν σύνδεσμος που θα έφερνε όπλα και τρόφιμα. Ο σύνδεσμος όμως πιάνεται σε ενέδρα χωροφυλάκων και βασανίζεται άγρια μέχρι που αποκαλύπτει το σημείο συνάντησης. Την ίδια νύχτα η χωροφυλακή μαζί με μεγάλη ομάδα παρακρατικών κυκλώνει το σημείο που έχει λημεριάσει η ομάδα. Παρόλα αυτά ο αντάρτης Νίσιας Κατσιγιάννης, φόβητρο των παρακρατικών στο Ξηρόμερο, καταλαβαίνει ότι κάτι συμβαίνει και διαπιστώνει το κύκλωμα. Ξυπνά ψιθυριστά τους συντρόφους του και αποφασίζεται αμέσως να κινηθούν στο χωριό Αετός. Η ομάδα αφήνει τους χωροφύλακες να πλησιάσουν και τους θερίζει με το οπλοπολυβόλο μπρεν που διέθετε. Σκοτώνονται 4 χωροφύλακες και παρακρατικοί και η ομάδα καταφέρνει να σπάσει τον κλοιό. Δυστυχώς στην έξοδο χάνει την ζωή του ο Νίσιας. Η ομάδα μάχεται υποχωρώντας συνεχώς μέχρι που το επόμενο μεσημέρι φθάνει στην διασταύρωση Αετού-Βλιζιανών. Εκεί αποφασίζεται και ορθά η κατάτμηση της ομάδας σε 3 τριάδες. Οι ομάδες χωρίζονται και ορίζουν σημείο συνάντησης την γιάφκα της Μπαμπίνης σε δύο ημέρες καιρό. Η κινητοποίηση των αστικών δυνάμεων τρομοκρατίας είναι γιγαντιαία. Μέσα σε δύο ημέρες κράτος και παρακράτος κήρυξαν γενικό αποκλεισμό του Ξηρόμερου. Συγκεντρώνονται όλες οι συμμορίες του Ξηρομέρου, τα τμήματα της χωροφυλακής αλλά και ο στρατός από το Μεσολόγγι. Ο τοπικός τύπος οργιάζει. Μιλά για εκατοντάδες "συμμορίτες". Στην πραγματικότητα η ομάδα Χελμού αποτελείται από 9 μόνο αντάρτες! Υπολογίζεται ότι για την κινητοποίηση πήραν μέρος 1500 με 2000 ένοπλοι, οι οποίοι μετέτρεψαν το Ξηρόμερο σε κόλαση για δύο εβδομάδες. Η ομάδα Χελμού ωστόσο κατάφερε να επιβιώσει. Στην Μπαμπίνη, η ομάδα αποφασίζει ότι η γεωγραφία του Ξηρόμερου και η αιμοδιψής δεξιά καθιστούν την ανάπτυξή της τρομακτικά δύσκολη. Η ομάδα Χελμού αποφασίζει να ζητήσει το πέρασμά της στην ορεινή Ναυπακτία. Την πρόταση αυτή μεταφέρει ο Αριστείδης Θεοχάρης στην οργάνωση του Αγρινίου. Μερικές εβδομάδες μετά η ομάδα Χελμού κατευθύνεται προς τα ελεύθερα βουνά της Ναυπακτίας και της Ευρυτανίας για να ενωθεί  με τις εκεί ομάδες άλλων αγωνιστών.