Ξηρόμερο πνιγμένο στα έλατα!

* Μα για ποιο λόγο να ταξιδεύουμε, τέλος πάντων!

* Να ταξιδεύουμε, μήπως, μόνο για να ξεφύγουμε από τη ρουτίνα της καθημερινότητας;

* Να ταξιδεύουμε, μήπως, τάχα για να αισθανθούμε νέες εμπειρίες, μέσα από την επαφή μας με νέους τόπους;

* Να ταξιδεύουμε ακόμη, για να ανακαλύψουμε τον χαμένο οικολογικό εαυτό μας, μέσα από την εμπειρία της επικοινωνίας με την φύση.

* Εάν αυτοί οι λόγοι (και υπάρχουν φυσικά και δεκάδες άλλοι!) σας αρκούν, εάν το ταξίδι το αντιλαμβάνεσθε όχι μόνο σαν κατανάλωση τόπων και εντυπώσεων, αλλά σαν μία επαναστατική πράξη φυγής από τα τετριμμένα και σαν αρχή μέθης με την ζωή, στις ποικίλες της εκφράσεις, ελάτε να ταξιδεύσουμε μαζί, για να γνωρίσουμε μέσα από εναλλακτικές διαδρομές, την άλλη Ελλάδα, που ζει και αναπνέει, πίσω, από τους εθνικούς δρόμους και τις μεγάλες και πολυσύχναστες κυκλοφοριακές αρτηρίες.

* Ελάτε να αποφύγουμε την συσσώρευση κακογουστιάς που επιφυλάσσουν αυτοί οι δρόμοι και να αγνοήσουμε την «ταχύτερη» και «συντομότερη» λύση στον πηγαιμό και στην επιστροφή σε έναν προορισμό ή να βρούμε έναν εναλλακτικό προορισμό. Κι όλα αυτά, χρησιμοποιώντας το αυτοκίνητό μας, σε διαδρομές οδικά εύκολες, όπου μπορούμε, εφ' όσον το επιθυμούμε, να οδηγήσουμε αργά, για να έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε το τοπίο, όπου μπορούμε όπου και όποτε το θελήσουμε να σταματήσουμε για να νποιώσουμε την φύση ή για να γευθούμε τις ιδιαίτερες γεύσεις της κουζίνας ενός μαγέρικου.

Φυσικά ποτέ δεν θα προσεγγίσουμε βιωματικά έναν τόπο εάν δεν τον περπατήσουμε, όμως να!, και το αυτοκίνητο, εάν χρησιμοποιηθεί εναλλακτικά, προσφέρει συγκινήσεις προσέγγισης και λύσεις ζωής!
Περιγραφή διαδρομής.

Είναι εκπληκτικό το πόσο λίγο γνωρίζουν οι Ελληνες τον ίδιο τον τόπο τους.

Και πώς να μη συμβαίνει κάτι τέτοιο τη στιγμή που, στη χώρα που γέννησε τον Ηρόδοτο, η «υψίστη των επιστημών», η γεωγραφία, διδάσκεται με τον πλέον βαρετό τρόπο στα σχολεία και επίσημα ασκείται μόνο από τον στρατό, μέσω της γεωγραφικής υπηρεσίας του;

 

Και πώς να μη συμβαίνει κάτι τέτοιο όταν οι δεκάδες ασχολούμενοι με την ταξιδιωτική δημοσιογραφία αναφέρονται πάντα στους ίδιους και στους ίδιους τόπους (αφήστε τη γλώσσα που χρησιμοποιούν, η οποία είναι γεμάτη ξενικές λέξεις που αδυνατούν να περιγράψουν την ένταση του ελληνικού τοπίου...).

Οχι λοιπόν! Κοντά στη Μύκονο και στη Σαντορίνη, στο Πήλιο και στα Ζαγοροχώρια, υπάρχουν και δεκάδες πανέμορφοι τόποι που τους γνωρίζουν (αλλά, δυστυχώς, συχνά δεν τους εκτιμούν!) μόνο όσοι κατάγονται από αυτούς και μόνο όσοι ακολουθούν εναλλακτικές διαδρομές στο μεγαλύτερο των ταξιδιών. Στην ίδια τη ζωή...

Ενας από αυτούς είναι και το Ξηρόμερο, που ανήκει στον Νομό Αιτωλοακαρνανίας, έναν από τους ωραιότερους αλλά και παντελώς άγνωστους για τη φυσική ομορφιά του νομούς της χώρας μας. Είμαι σίγουρος ότι, στη συντριπτική πλειονότητά σας, όσοι από τους αναγνώστες μου κάποτε κινηθήκατε στην εθνική οδό Αντιρρίου-Αγρινίου-Ιωαννίνων ούτε καν μπορέσατε να μαντέψετε τι κρύβετε πίσω από τα βουνά που συναντάτε στα δυτικά, δηλαδή στα αριστερά σας, πηγαίνοντας από το Αγρίνιο για την Αμφιλοχία. Και ίσως κάποιοι από εσάς που έτυχε να πάτε ως τον Αστακό ή ως τον Μύτικα και να ρωτήσατε πώς λέγονται αυτές οι γκρεμίλες που ορθώνονται στα ανατολικά, στο άκουσμα και μόνο της απάντησης «Ξηρόμερο» να αποθαρρυνθήκατε.

Λάθος όμως, γιατί το Ξηρόμερο και τα Ακαρνανικά Ορη, η χώρα των «από θαλάσσης άνω Ακαρνάνων», σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, είναι ένας τόπος μοναδικός που μόνο «ξηρός» δεν είναι, όπως θα διαβάσετε παρακάτω!

* Ξεκινάμε λοιπόν πολύ νωρίς από το πανέμορφο Μεσολόγγι και αφήνουμε πίσω μας την άθλια οικιστικά πόλη του Αγρινίου και με κατεύθυνση την Αμφιλοχία, σε 21 χιλιόμετρα, κοντά στο χωριό Κουβαράς συναντάμε, αριστερά, τη διασταύρωση για το χωριό Φυτείες, μια από τις πύλες του Ξηρόμερου, το οποίο και προσεγγίζουμε εύκολα με ασφαλτοστρωμένο και γεμάτο στροφές δρόμο (που προσφέρει εξαιρετική θέα στη λίμνη του Οζερού), σε εξίμισι χλμ.

* Οι Φυτείες, ένα ζωντανό χωριό, με χάλια όμως κτίρια, βρίσκεται κτισμένο στα 500 μ. υψόμετρο, πολύ κοντά στην ιστορική μονή του Λυγοβιστίου. Οκτώ χλμ. από αυτό, και αφού διασχίσουμε έναν κάμπο, με εξαιρετική προοπτική στα Ακαρνανικά Ορη, συναντάμε την ημιορεινή Μπαμπίνη (την κοιτίδα του καθηγητή Μπαμπινιώτη!), που έγινε πανελληνίως γνωστή πριν από 15 χρόνια περίπου εξαιτίας της εμφάνισης παραφυσικών φαινομένων σε πολλούς κατοίκους της.

* Από την Μπαμπίνη (310 μ. υψόμετρο), όπου σώζονται μερικά παλιά πέτρινα σπίτια, ακολουθούμε δεξιά την οδική πινακίδα προς το χωριό Αετός, διασχίζουμε έναν κάμπο, με πεζούλες, «όπου φυτρώνουν μόνο πέτρες», όπως θα έλεγε και ο ποιητής, πραγματικό Ξηρόμερο, και όμως να σου, λίγο πιο κάτω, τεράστια πουρνάρια ξεφυτρώνουν γύρω από τον δρόμο και τα καπνοχώραφα. Είναι τα απομεινάρια ενός αρχαίου δάσους quercus macrolepis, πουρναριών, που σήμερα δυστυχώς ξυλεύονται με τρομερούς ρυθμούς. Στην αρχαία Ελλάδα οι δρύες εθεωρούντο ιερά δέντρα και προστατεύονταν. Στην Τουρκοκρατία ο Αλή Πασάς είχε νοικιάσει τους βελανιδιώνες από τον Καπουδάν Πασά, τότε που το Ξηρόμερο απεκαλείτο «καλότυχη επαρχία».

Το 1868 ο λαός της περιοχής ξεσηκώθηκε για να μη γίνει το δρυόδασος «μαντωλάδα» (δηλαδή βασιλική περιουσία, όπως η Μανωλάδα της Ηλείας) και ο βελανιδιώνας έπιανε καρπό και ήταν χαράς ευαγγέλιο για όλα τα χωριά που είχαν «τεμάχι». Και όλα αυτά ως σχετικά πρόσφατα.

* Σε τρία χλμ. φθάνουμε στο χωριό Αετός (360 μ.), που είναι κτισμένο αμφιθεατρικά στις ανατολικές πλαγιές του Μπούμιστου. Λίγο πιο
έξω από το χωριό, στον ασφαλτοστρωμένο δρόμο για την Κομπωτή, συναντάμε ένα απαράδεκτο αισθητικά μνημείο ­ ξέρετε εσείς, από αυτά που είναι γεμάτη η Ελλάδα, η οποία έτσι νόμισε ότι ξεπλήρωσε το χρέος της απέναντι σε όσους αγωνίστηκαν για να την κάνουν κράτος. Και όμως εδώ, στις υπώρειες της κορυφής Σγουριούρι, έγινε στις 10 Αυγούστου του 1822 η περίφημη μάχη του Αετού, όπου οι ελάχιστοι μαχητές του Γ. Βαρνακιώτη και του Θεοδωράκη Γρίβα νίκησαν τους χιλιάδες στρατιώτες του Κιουταχή και ουσιαστικά έστησαν την επανάσταση στη Δυτική Ελλάδα.

* Σταθείτε για λίγο σε αυτό τον πανέμορφο τόπο, φίλες και φίλοι αναγνώστες. Εδώ δεν υπάρχουν in και out. Must και chic. Εδώ υπάρχει ιστορία και φύση. Το ξέρω ότι ήρθατε για να ταξιδέψετε. Μήπως όμως το ταξίδι, το οιοδήποτε, δεν έχει αξία χωρίς αυτά;

Από την Παλαιά Κομπωτή επιστρέφουμε πίσω στον Αετό και σε 10 χλμ. από ασφαλτοστρωμένο δρόμο φθάνουμε στο Αρχοντοχώρι, την παλιά Ζάβιτσα (480 μ.) στις ΝΔ κλιτύς του Μπούμιστου. «Στο Βάρνακα τα καπετανάτα, στη Ζάβιτσα τ' άρχοντά τους» έλεγε ο λαός. Ομορφος τόπος, με εμφανή τα σημεία της καταστροφικής υπερβόσκησης.

Σε μια διασταύρωση λίγο πριν από το χωριό στρίβουμε αριστερά και αμέσως δεξιά ακολουθούμε ένα χωματόδρομο, που μας οδηγεί, σε 30' περίπου, στο περίφημο Αμυντήριο της αρχαίας Αλυζίας.

Η Αλυζία ήταν σπουδαιότατη πόλη της αρχαίας Ακαρνανίας, της οποίας ο πληθυσμός ανερχόταν, κατά τον Κικέρωνα, σε 30.000 περίπου. Για την άμυνά της είχαν κατασκευαστεί μια σειρά από φρούρια, με σπουδαιότερο εκείνο που επισκεπτόμαστε σήμερα, στο ύψωμα Καστρί (δύο ώρες από τη θάλασσα!).

Τόπος εκπληκτικός, με φοβερή θέα στον κόλπο του Μύτικα και στην νήσο Κάλαμο, το Αμυντήριο περιλαμβάνει μια μεγάλη αρχαία υδροδεξαμενή (μέσα της είδαμε να φύεται η σπάνια campanula persifolum) και λαξευτά στον μονόλιθο βράχο γλυπτά που απεικονίζουν τον Ασκληπιό, τη θεά Υγεία, τον Αρη και την Αθηνά.

Εδώ στο Καστρί της Αλυζίας, ο περίφημος γλύπτης της αρχαιότητας Λύσιππος δημιούργησε τον τέλειο τύπο του φρουρού Ηρακλέους, ο οποίος, κατά τον L. Heuzey, ενέπνευσε τους χριστιανούς αγιογράφους να ζωγραφίσουν τον Αρχάγγελο Μιχαήλ ως φρουρό στις εισόδους των εκκλησιών!

Η εγκατάλειψη όμως αυτού του τόπου, που θα μπορούσε να προσελκύσει πολύ κόσμο, είναι εκπληκτική. Ούτε μια πινακίδα που να αναφέρει το όνομά του δεν υπάρχει. Και οι μόνοι που δείχνουν ενδιαφέρον για την περιοχή είναι οι αρχαιοκάπηλοι και οι λαθροκυνηγοί, ό,τι το χειρότερο διαθέτει δηλαδή αυτός ο δύσμοιρος τόπος.

Ελπίζουμε ο νέος νομάρχης του νομού να δείξει κάποια ευαισθησία, προτού να είναι πολύ αργά...

Από το Αρχοντοχώρι, με δυτική κατεύθυνση και ακολουθώντας ένα δρόμο κατά το ήμισυ ασφαλτοστρωμένο, μπορούμε εύκολα να κατεβούμε στον Μύτικα και από εκεί να επιστρέψουμε στον προορισμό μας.

Μη νομίσετε βέβαια ότι οι ομορφιές του Ξηρόμερου περιορίζονται σε αυτά που διαβάσατε. Ισως κάποια άλλη φορά να έχουμε την ευκαιρία να ξαναμιλήσουμε για τα εγκαταλελειμμένα χωριά Βάρνακας και Βάτος, για το περίφημο μοναστήρι του Ρόμβου, για το βουνό Περγαντή και για τόσα άλλα. Ωστόσο σήμερα σταματώ εδώ. Εξάλλου «Το Βήμα» είναι εφημερίδα και όχι εγκυκλοπαίδεια. Και ίσως και εσείς να θέλετε να ανακαλύψετε μόνοι σας τις άλλες εναλλακτικές διαδρομές του ορεινού Ξηρόμερου. Εγώ σας έδωσα τα κλειδιά. Την πόρτα της φύσης, της ιστορίας και της παράδοσης ανοίξτε τη μόνοι σας. Αξίζει τον κόπο.
...και με τα πόδια!

Επτά χλμ. από τον Αετό εγκαταλείπουμε τον δρόμο που οδηγεί στην Κατούνα και σε τρία χλμ. φθάνουμε στο απομονωμένο χωριό Κομπωτή (600 μ. υψόμετρο).

Το διασχίζουμε και συνεχίζουμε με κακό χωματόδρομο ως το εγκαταλελειμμένο σήμερα χωριό Παλαιά Κομπωτή (υψόμετρο 800 μ. περίπου), όπου και αφήνουμε το αυτοκίνητο, για μια σύντομη ανάβαση στον υπέροχο Μπούμιστο.

Με οδηγό τον καθηγητή Φάνη Βορεινάκη, μια φυσιογνωμία στον χώρο της ορειβασίας και του νομού όπου ζει, ακολουθούμε στην αρχή τον δασικό δρόμο και σε μισή ώρα μπαίνουμε σε ένα καταπληκτικό δάσος ελάτης (abies cephallonica)!

Οχι, το Ξηρόμερο δεν είναι «ξηρό μέρος»!

Και το εκπληκτικό της ιστορίας είναι ότι αυτό το ελατόδασος, που αποτελεί μια πραγματική νησίδα, απομονωμένη από παντού, πρέπει να συγγενεύει με το ελατόδασος του Αίνου της Κεφαλλονιάς, που βρίσκεται σχεδόν απέναντι! Ο Αίνος είναι βέβαια εθνικός δρυμός, ο Μπούμιστος όχι!

Και, σύμφωνα με πρόσφατη δήλωση ανώτερου ανευθυνο-υπεύθυνου του υπουργείου Γεωργίας, έπειτα από σχετική ερώτηση του δημάρχου Μετσόβου γιατί εγκαταλείπεται το σχέδιο δημιουργίας νέων εθνικών δρυμών: «Η Ελλάδα δεν χρειάζεται νέους δρυμούς!». Εύγε!

Και ας φωνάζει ο δασολόγος Σπύρος Βλάχος, ένα νέο παιδί που συλλέγει στοιχεία για τη χλωρίδα της περιοχής, ότι ο Μπούμιστος είναι ένα σπάνιο ορεινό οικοσύστημα.

Ποιος νοιάζεται για το ορεινό Ξηρόμερο;

Μήπως οι κάτοικοί του; Κυριακή πρωί ήταν που πήγαμε για ορειβασία και είδαμε όχι ένα, αλλά δεκάδες τρακτέρ να έχουν ανέβει και να κόβουν παράνομα πουρνάρια και έλατα.

Προφανώς το Δασαρχείο Αμφιλοχίας δεν κάνει καλά τη δουλειά του.

Και ας λέει η παράδοση: «Σε ξηρομερίτικο βουνό έλατο δεν φυτρώνει. Αυτά που φαίνονται τα 'φεραν οι Κατσαντωναίοι. Κάποιο χινόπωρο που κατέβηκαν απ' τα Αγραφα, ήτανε κολλημένοι στα τσαρούχια τους και ελατίσιοι σπόροι. Εκεί που περπατούσαν στις πλαγιές του Μπούμιστου έπεσαν τα λατοκούκουτσα, τα 'χωσε το χώμα, τα πότισε η βροχή, κι έτσι ξεστήθηκαν τα ελάτια».

Περίεργος, αλλά πανέμορφος τόπος αυτό το Ξηρόμερο. Κάποτε στα χρόνια του εμφυλίου ζούσε εδώ ένας σκληρός πολιτοφύλακας γνωστός με το όνομα Ροβεσπιέρος (έχει γράψει γι' αυτόν ο Γ. Βούλτεψης). Σκότωσε πολύ κόσμο, αλλά ποτέ κανένας δεν έμαθε το όνομά του. Σήμερα η αδιαφορία και η σκληρότητα, απέναντι στη φύση, του ελληνικού κράτους, για το οποίο και αγωνίστηκαν στον Αετό οι ήρωες Ξηρομερίτες έχει όνομα. Δασάρχης κ. τάδε. Διευθυντής υπουργείου κ. δείνα...

Διανυκτέρευση: Κακής ποιότητας ξενοδοχεία στο Μεσολόγγι και στο Αγρίνιο. Προτιμήστε πάντως το πρώτο, για την ομορφιά της λιμνοθάλασσάς του.

Φαγητό: Στα περισσότερα χωριά του Ξηρόμερου υπάρχουν καφενεδάκια, στα οποία μπορείτε να ζητήσετε να σας μαγειρέψουν.

Καύσιμα: Βενζινάδικο υπάρχει μόνο στο χωριό Αετός και φυσικά στην Κατούνα.

Δυσκολίες: Οι ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι είναι γενικά σε καλή κατάσταση. Τα δύο τμήματα χωματόδρομου που περιγράφονται στη διαδρομή είναι σε κακή κατάσταση και απαιτούν προσοχή! Αν κρίνετε ότι δεν μπορείτε να συνεχίσετε με το αυτοκίνητο (για το ελατόδασος και για το Καστρί), αφήστε το σε κάποιο ασφαλές σημείο και συνεχίστε με τα πόδια.

Εποχή: Γενικά αποφύγετε τους καλοκαιρινούς μήνες (φυσικά αυτό δεν ισχύει για την παράκτια ζώνη!). Τους υπόλοιπους μήνες το Ξηρόμερο προσφέρεται για ορεινό τουρισμό.

*******************************

Αναδημοσίευση από εδώ: Ξηρόμερο πνιγμένο στα έλατα