Η Ευρυτανία του Γιάννη Καστρίτση.

Ο εικαστικός μάς ξεναγεί στην ιδιαίτερη πατρίδα του, αναζητώντας όχι το φολκλόρ, αλλά την ουσία του τόπου και των ανθρώπων του!

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΤΑΣΟΥΛΑ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ

Κυριακή μεσημέρι, στο ατελιέ του Γιάννη Καστρίτση στη Νέα Σμύρνη, και με το που αρχίζουμε να κουβεντιάζουμε ο χώρος, λες, αλλάζει: γεμίζει χρώματα, αρώματα και ήχους της ιδιαίτερης πατρίδας του. Γέννημα-θρέμμα της Δάφνης, ενός μικρού χωριού που βρίσκεται σε υψόμετρο 600, 49 χλμ. ΒΔ του Καρπενησίου, ο εικαστικός με ξεναγεί στην πανέμορφη αλλά αραιοκατοικημένη Ευρυτανία των 1.870 τετραγωνικών χιλιομέτρων και των μόλις 32.000 κατοίκων, αλλά εξαρχής ξεκαθαρίζει την πρόθεσή του: «Η δική μου Ευρυτανία καμία σχέση δεν έχει με τα πανάκριβα σαλέ και το νεοπλουτίστικο lifestyle που «έδρα» του έχει κυρίως την περιοχή της Ποταμιάς. Ούτε με τις ισοπεδωτικές παρεμβάσεις που δεν ταιριάζουν με το φυσικό περιβάλλον και δεν το σέβονται. Και όποιος θέλει να τη γνωρίσει πραγματικά, πρέπει να επιχειρήσει ένα ταξίδι στο χρόνο - στο ιστορικό αλλά και το πολιτισμικό παρελθόν της»...

Γιος ενός κτίστη -από τους τελευταίους παραδοσιακούς μαστόρους- και μιας νοικοκυράς, έζησε στην περιοχή -σε καθεστώς «απόλυτης ελευθερίας»- μέχρι που έκλεισε τα 18 κι έφυγε για να ανοίξει τα «φτερά» του στον κόσμο. Αλλά τα βιώματα και οι αναμνήσεις του αποτελούν πάντα έναν ισχυρότατο δεσμό με τη γενέτειρά του. Τι ιδιαίτερο έχει, όμως, αυτός ο τόπος; «Κατ' αρχάς, την ομορφιά του. Η Ευρυτανία είναι πυκνόφυτη -γεμάτη έλατα, κέδρα, πουρνάρια- και μ' ένα ανάγλυφο που δεν συναντάς συχνά σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Τα πολλά ποτάμια που τη διασχίζουν, με τις διαβρώσεις που προκάλεσαν στο πέρασμα των αιώνων, της έχουν χαρίσει χαράδρες και ρέματα, απότομες εξάρσεις και αναπάντεχες απλωσιές. Τίποτα μονότονο δεν θα αντικρίσεις εκεί...».

Ο ίδιος, συχνά στα έργα του, «επιστρέφει» στο τοπίο αυτό και στους ανθρώπους του. «Η Ευρυτανία με έχει επηρεάσει καταλυτικά ως καλλιτέχνη. Ο τρόπος σκέψης των ντόπιων περισσότερο - πιο πρωτόγονο θα τον αποκαλέσουν κάποιοι, πιο ουσιαστικό τον χαρακτηρίζω εγώ. Aυτός ο κόσμος, λοιπόν, αυτός ο πολιτισμός, έπρεπε να εκφραστεί και καλλιτεχνικά. Με τα εικαστικά μέσα ώς ένα βαθμό έχει μείνει ανέκφραστος». Αυτό το κενό ο ίδιος προσπαθεί, όσο μπορεί, να καλύψει με τη ζωγραφική του, με τις φωτογραφίες του, αλλά και με τα γλυπτά του. «Βρίσκω στο δάσος πεσμένους κορμούς δέντρων και τους μεταφέρω στο μικρό εργαστήριο που διατηρώ στη Δάφνη. Σκαλίζω πάνω τους ζώα αλλά και ανθρώπινες μορφές, με... μοντέλα τους συγχωριανούς μου».

Είναι διαφορετικοί οι άνθρωποι στα μικρά χωριά της Ευρυτανίας, λέει ο Γιάννης Καστρίτσης. «Ο επισκέπτης θα εκπλαγεί με το πόσο αρμονικά ζουν με το φυσικό περιβάλλον και πόσο εξοικειωμένοι είναι με το θάνατο. Δεν φοβούνται να πουν την ηλικία τους, δεν προσποιούνται, δεν διστάζουν να πουν τη γνώμη τους, ακόμα κι αν ξέρουν πως θα σε δυσαρεστήσουν. Η καθαρότητα στη σκέψη και η εντιμότητα στην έκφραση είναι βασικά γνωρίσματα του Ευρυτάνα».

Μήπως είναι λίγο εξιδανικευμένα όλα αυτά; Οχι, επιμένει ο συνομιλητής μου. «Σίγουρα έχει αλλάξει σε μεγάλο βαθμό η περιοχή. Εχουν ξεχαστεί πολλοί παραδοσιακοί τρόποι καλλιέργειας, και τα προσαρμοσμένα στο περιβάλλον επαγγέλματα, οι περισσότεροι νέοι άνθρωποι έχουν φύγει. Ομως, αν μείνεις μακριά από την τουριστική Ευρυτανία, από τα μοδάτα θέρετρα, σε μικρούς, σχεδόν εγκαταλελειμμένους οικισμούς, θα βρεις ανθρώπους που θα σε αντιμετωπίσουν όχι ως τουρίστα αλλά ως επισκέπτη, ως φιλοξενούμενο. Θα σε φιλέψουν, θα σου ανοίξουν τα σπίτια τους, θα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να σε εξυπηρετήσουν».

Προτείνει διαδρομές σε χωριά όπως η Μαυρομάτα, η Δομνιανή, η Παπαδιά, το Παυλόπουλο, ο Μάραθος. «Εκεί υπάρχουν ακόμα γιαγιάδες που, αν τους το ζητήσετε, θα σας πουν την ιστορία του τόπου τους, πώς έζησαν τα παιδικά τους χρόνια - ακόμα και πώς καλλιεργούν τα λαχανικά στον μικρό κήπο τους». Τα δείγματα της παλιάς τοπικής αρχιτεκτονικής είναι επίσης κάτι που πρέπει οπωσδήποτε να αναζητήσει η ματιά του επισκέπτη. «Για να δει τι χάνουμε, τι αφήσαμε να γκρεμιστεί - επιτρέποντας την επέλαση της σέπιας σε όλα τα κτίρια. Για να ανακαλύψεις την «άλλη» Ευρυτανία πρέπει να είσαι «ανοιχτός», να μη βιάζεσαι, να μην περιμένεις να τα δεις όλα σε μια-δυο μέρες. Και, φυσικά, να μην ενδιαφέρεσαι μόνο για τα κοψίδια που σε περιμένουν στην επόμενη ταβέρνα. Σ' αυτή την περίπτωση, θα κάνεις ένα επιφανειακό, τουριστικό «διάβασμα». Τίποτα δεν θα καταλάβεις...».

***************

Αναδημοσίευση από εδώ: Η Ευρυτανία του Γιάννη Καστρίτση.