Προ-κατασκευή εργαζομένων «νέου τύπου»!...

Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΖΩΡΤΖΗ.

Οι θεωρούμενοι σαν προπομποί της παγκοσμιοποίησης, Ρόναλντ Ρέιγκαν και Μάργκαρετ Θάτσερ, γνώριζαν προφανώς ότι ο δρόμος του νεοφιλελευθερισμού θα περνούσε αναγκαστικά μέσα από τα ερείπια του κοινωνικού κράτους.

Το εργασιακό αυτό επίτευγμα διεκδικούσε ανέκαθεν η Σοσιαλδημοκρατία προβάλλοντάς το σαν την δική της απάντηση στο αντίπαλον δέος, απέναντι δηλαδή στην υπαρκτή εκδοχή ενός σοσιαλισμού της Ανατολικής Ευρώπης. Αντιμετωπίζοντας το «φόβητρο του κομμουνισμού», το δυτικοευρωπαϊκό κεφάλαιο ενέδιδε ευκολότερα σε εργατικά αιτήματα, αναγορεύοντας μάλιστα τα συνδικάτα σε «εταίρους» στη διαδικασία οικονομικής ανάπτυξης. Εκφράζοντας τα μοντέλα του «ρεϊγκανισμού» και του «θατσερισμού» αντίστοιχα, οι δύο «σταρ» των απαρχών του νεοφιλευθερισμού αναζητούσαν όμως συστηματικά το σχέδιο που θα οδηγούσε όχι μόνο στο τέλος του κοινωνικού κράτους αλλά και του υφιστάμενου αντίπαλου δέους της εποχής τους. Κοινό πολιτικό τους όραμα συνιστούσε η ρεβανσιστική ιδέα να περάσει τελικά ο νεοφιλελευθερισμός πάνω από το «πτώμα» του κομμουνισμού.

Η διαδικασία επέκτασης των σχέσεων παγκοσμιοποίησης, όπως τη ζούμε σήμερα σε συνθήκες οξείας οικονομικής κρίσης στην Ευρώπη, θα ήταν μάλλον ανέφικτη αν δεν είχε προηγηθεί η κατάρρευση του ανατολικοευρωπαϊκού σοσιαλιστικού συνασπισμού. Η ιστορικά συγκλονιστική αυτή ανατροπή που επήλθε, ως γνωστόν, «από τα μέσα», απελευθέρωσε δυνάμεις τόσο εντός όσο κι εκτός του πρώην σοβιετικού ιμπέριουμ δημιουργώντας παράλληλα νέες συνθήκες για τη συσσώρευση κεφαλαίου σε περιφερειακή και παγκόσμια κλίμακα. Αυτές διαμορφώθηκαν μέσα από τους νέους συσχετισμούς ισχύος σε πολιτικό αλλά και οικονομικό επίπεδο, θέτοντας συνάμα νέες όρους ανταγωνισμού τόσο ανάμεσα σε χώρες όσο μεταξύ παλιών και νέων γιγάντων του διεθνούς, κερδοσκοπικού κυρίως, κεφαλαίου. Ηταν δε μόνο θέμα χρόνου, το πότε ένας τόσο άγριος νεοφιλευθερισμός θα λαφυραγωγούσε άτεγκτα και το χώρο της εργασίας.

Η αρχή έγινε με τη συρρίκνωση των κοινωνικών παροχών, ακολούθησε η «αρπαγή του πλούτου», των αποθεμάτων που συγκέντρωναν τα ασφαλιστικά ταμεία των εργαζομένων, ενώ το επόμενο στάδιο υπήρξε η σταδιακή απαξίωση της ίδιας της εργασίας. Οι εργαζόμενοι γνώριζαν συνθήκες χρόνου και είδη απασχόλησης που ίσχυαν πριν από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο! Αποκορύφωμα τούτων δε όλων υπήρξε η ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας, μια κατάσταση που καθιστά τον εργαζόμενο άβουλο και ευτελές υποκείμενο εκμετάλλευσης. Αποξενωμένος στο χώρο εργασίας και από το ανθρώπινο περιβάλλον του, ο μετακινούμενος διαρκώς εργαζόμενος μπορεί να υπολογίζει στην αλληλεγγύη μόνο του εαυτού του, όσο βεβαίως θα τον καθορίζει ο ίδιος. Ετσι αλλοτριώνεται ο ίδιος συνειδησιακά κι εντάσσεται στατιστικά σ' ένα σύγχρονο «λούμπεν» (για όσους θυμούνται ακόμη το θείο Κάρολο...) προλεταριάτο.

Το είδος αυτών των «νέων» εργασιακών σχέσεων φαίνεται όμως να έχει συμβάλει ήδη σ' ένα νέο γερμανικό «οικονομικό θαύμα», καθώς η Γερμανία είναι τώρα η πρώτη σε οικονομική ανάπτυξη χώρα της Ε.Ε. και δη με το χαμηλότερο δείκτη ανεργίας. Αυτό οφείλεται πρώτιστα στην κατάτμηση των θέσεων εργασίας, διότι για μια θέση απασχολούνται πλέον δύο ή ακόμη και τρεις εργαζόμενοι με μειωμένες απολαβές και χαμηλές κοινωνικές εισφορές. Ετσι, μειώνεται το κόστος εργασίας για τις επιχειρήσεις και τα προϊόντα τους καθίστανται ανταγωνιστικότερα. Πρόκειται βεβαίως για την επαλήθευση του ρητού: τα νούμερα ευημερούν όταν η κοινωνία υποφέρει!

Κι ενώ οι συνδικαλιστές εξαντλούνται σε ρόλο σχολιαστή των γεγονότων, διαμορφώνεται ένα καλούπι μαζικής κατασκευής «νέου τύπου» εργαζομένων, οι οποίοι πραγματικά θα «απασχολούνται» χωρίς ουσιαστικά να εργάζονται. Εκείνο δε που στερεοτυπικά αποκαλούμε σήμερα «απορύθμιση» εργασιακών σχέσεων φαίνεται πως οδηγεί ήδη νομοτελειακά στη συγκρότηση μιας άλλης «society modern times», μιας κοινωνίας σε ρόλο παθητικού θεατή της αθλιότητάς της.

********************

Αναδημοσίευση από εδώ: Προ-κατασκευή εργαζομένων «νέου τύπου».