Η ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΑΣΩΝ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΚΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥΣ.

Γράφει ο Χρήστος Γ. Σαλτογιάννης.

Οι σχέσεις του ανθρώπου με τη γη και τους φυσικούς πόρους της, έχουν υποστεί πολλές και διάφορες μεταβολές στη διάρκεια της εξελεγκτικής πορείας του ανθρωπίνου γένους.Ο άνθρωπός θεωρούσε και θεωρεί ακόμη τη γη ως πηγή ανεξάντλητων αγαθών. Συγκεκριμένα, απαιτούμε όλοι μας, ανεξαιρέτως, να εκμεταλλευόμαστε τους προσφερόμενους φυσικούς πόρους ανέξοδα. Η στάση αυτή παρατηρείται γενικότερα στην ευρύτερη κοινωνία μας μέσω των διαπροσωπικών σχέσεων. Επικρατεί δηλαδή ένα ναρκισσιστικό φαινόμενο το οποίο χαρακτηρίζει τόσο τη σχέση με τον συνάνθρωπό μας όσο και με το φυσικό περιβάλλον.Με την αλματώδη τεχνολογική ανάπτυξη (πρώτη και δεύτερη γεωργική επανάσταση, βιομηχανικές ζώνες κτλ.) το "φαινόμενο" της ανέξοδης εξάντλησης των φυσικών πόρων και οι συνέπειές του, άρχισε να γίνεται ιδιαίτερα αντιληπτό (εντατικοποίηση της γεωργίας, απόβλητα εργοστασιακών μονάδων κτλ.) στον άνθρωπο και πιο συγκεκριμένα ότι τα αγαθά, πλέον, είναι σπάνια, ευαίσθητα, δύσκολα στη διασφάλιση τους και απειλούμενα με καταστροφή και εξαφάνιση.Ένα από τα μείζονα στοιχεία της βιόσφαιρας που επηρεάζουν σημαντικά τη ζωή του ανθρώπου και συνάμα την επιβίωση του στον πλανήτη αποτελούν οι δασικοί πόροι.Το δάσος αποτελεί ένα σύμπλοκο σύστημα κοινοβίωσης, στη σύνθεση του οποίου μετέχουν εκτός από δέντρα και πολλοί ακόμα φυτικοί και ζωικοί οργανισμοί, οι οποίοι βρίσκονται σε άμεση αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση τόσο μεταξύ τους όσο και με τους αβιοτικούς παράγοντες (κλίμα, έδαφος, νερό, ανάγλυφο κτλ), δημιουργώντας έτσι μια δυναμική οντότητα η οποία ανανεώνεται συνεχώς βιολογικά. Ειδικότερα, τα δασικά οικοσυστήματα γειτνιάζουν με φυσικά στοιχεία όπως τις βραχώδεις εξάρσεις, τα λιβάδια, τις λίμνες (π.χ. ο οζερός για το Βελανιδοδάσος Ξηρομέρου), τα ποτάμια, τους θαμνώνες, τους φρυγανότοπους που όλα μαζί μέσα από τις ποικίλες φυσικές διεργασίες διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στη διατήρηση και εξέλιξη των βιοτικών και αβιοτικών χαρακτηριστικών τους, συμβάλλοντας έτσι στην οικολογική ισορροπία του πλανήτη.Η Ελλάδα διαθέτει το μεγαλύτερο ποσοστό φυσικών δασών σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Συγκεκριμένα το ποσοστό των δασών ανέρχεται στο 19,8 % της συνολικής έκτασης της χώρας μας. Βέβαια, ύστερα από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί δραματικά.Έτσι λοιπόν, με αφορμή τις καταστρεπτικές πυρκαγιές του Αυγούστου, αξίζει να αναφερθούν οι προστατευτικές-ρυθμιστικές και οι κοινωνικοπολιτιστικές λειτουργίες των δασών.

Προστατευτικές-ρυθμιστικές λειτουργίες:

• Εδαφογένεση και βελτίωση του εδάφους

• Αποθήκευση νερού και ρύθμισή του υδατικού ισοζυγίου

• Διατήρηση της ισορροπίας στην ατμόσφαιρά και τη βελτίωση του αέρα που αναπνέουμε

• Προστασία των οικισμών, των καλλιεργειών και των υποδομών γενικά από κατολισθήσεις, πλημμύρες κτλ.

• Αντιδιαβρωτική προστασία

• Βελτίωση κλίματος (μικροκλίματος) και μείωση των ακραίων κλιματικών φαινόμενων

• Απορρυπαντική επίδραση και μείωση των θορύβων

• Διατήρηση της φύσης, των βιοτόπων, των ειδών της αυτοφυούς χλωρίδας και της άγριας πανίδας και γενικά της βιοποικιλότητας που αποκτά τεράστια σημασία στην εποχή μας

Κοινωνικοπολιτιστικές λειτουργίες:

• Προσφορά στον άνθρωπο αισθητικών και πνευματικών απολαύσεων

•Ευκαιριών υπαίθριας αναψυχής και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης-ενημέρωσης

• Δυνατοτήτων οικοτουριστικής ανάδειξης περιοχών που δεν έχουν συνήθως άλλες ευκαιρίες ανάπτυξης, με την προσέλκυση επισκεπτών

Όπως ανέφερα πιο πάνω, οι πυρκαγιές του Σεπτέμβρη του 2007, πέρα από τις ανθρώπινες απώλειες, 65 στο νούμερο, κατάφεραν να μειώσουν δραματικά τις εκτάσεις των δασικών φυτοκοινωνιών. Οι περισσότερες από αυτές προστατεύονταν είτε από τη διεθνή συνθήκη RAMSAR είτε από το ευρωπαϊκό δίκτυο φύση (NATURA) 2000.Σίγουρα, η ευθύνη των αρμόδιων αρχών για την εθνική καταστροφή του καλοκαιριού επαφίεται στην μη ορθολογική πρόληψη και συχνά στην μηδαμινή πρόληψη. Συγκεκριμένα, έως τώρα η χώρα μας δεν έχει καταφέρει να διαχειριστεί ορθά, αν όχι καθόλου, τις πολύτιμες προστατευόμενες περιοχές μας, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Είναι επομένως επιτακτική ανάγκη, σε πρώτο στάδιο, να τεθούν σήμερα όλα τα δάση και τα φυσικά οικοσυστήματα γενικότερα, υπό καθεστώς επίβλεψης και διαχείρισης και επίσης να προσαρμοστούν οι στόχοι της διαχείρισης στις σύγχρονές ανάγκες της κοινωνίας, που ενδιαφέρεται για την προώθηση της διατηρήσιμης ή αειφορικής εκμετάλλευσης των παραγωγικών λειτουργιών όλων των φυσικών οικοσυστημάτων χωρίς να υποβαθμίζεται η ικανότητά τους να εκπληρώσουν και τις υπόλοιπες λειτουργίες τους.Ως εκ τούτου, επιβάλλεται η αντιμετώπιση των δασικών οικοσυστημάτων στο πλαίσιο των αρχών της «ολοκληρωμένης αειφόρου ή διατηρήσιμης διαχείρισης». Το πλαίσιο θα βασίζεται σε κατοχυρωμένες πρακτικές, όπως το σχέδιο διαχείρισης, η ζωνική διάκριση επί μέρους εκτάσεων (εθνικό κτηματολόγιο), η ουσιαστική επίβλεψη της διαχείρισης από κατάλληλο φορέα και επιπλέον η παρακολούθηση των αποτελεσμάτων των μέτρων διαχείρισης.Είναι κατανοητό ότι η υλοποίηση των παραπάνω απαιτεί μια πολιτική ουσίας, στηριζόμενη στην περιβαλλοντική ανάπτυξη και όχι στην ανάπτυξη της τσιμεντοποίησης που ήδη έχουν αρχίσει να τάζουν στις πυροπαθείς περιοχές.
ΠΗΓΗ:

Περιοδικό "ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ"
Η ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΑΣΩΝ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΚΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥΣ.