Βασιλιάς Εύηνος.

Ο Εύηνος ποταμός, ονομαζόμενος και Φίδαρης, είναι ποταμός της Αιτωλίας και αποτελεί ένα από τα «θρυλικά» ποτάμια της Αιτωλοακαρνανίας. Από την αρχαία εποχή παραδίνεται ότι ο Εύηνος ποταμός διαρρέει την Αιτωλία και έτσι είναι το κατεξοχήν Αιτωλικό ποτάμι. Ξεκινάει από τις δυτικές υπώρειες των Βαρδουσίων, σε δυο σκέλη έχοντας διπλές πηγές και ακολουθώντας δυτική πορεία χωρίζει τα βορειότερα Ναυπακτιώτικα χωριά από την λοιπή Ναυπακτία. Στην συνέχεια ακολουθεί νότια πορεία κι εκεί κατά την Καλλονή παίρνει δυτική πορεία κι έτσι πότε νοτιοδυτικά και πότε νότια φτάνει στην θάλασσα, στον Πατραϊκό κόλπο ανάμεσα στο Ευηνοχώρι και τον Γαλατά. Παρατηρώντας λοιπόν τον χάρτη βλέπουμε ότι ο Εύηνος τέμνει την βόρεια Ναυπακτία διατρέχοντας κάπου 113 χιλιόμετρα μέχρι την εκβολή του και έτσι είναι το φυσικό σύνορο μεταξύ Τριχωνίδας και Ναυπακτίας και που στις εκβολές του έχει φτιάξει μια τριγωνική πεδιάδα που σιγά-σιγά επεκτείνει με τις προσχώσεις του. H διαδρομή του παρουσιάζει μια γρήγορη εναλλαγή πότε νότια, πότε δυτικά, κάποτε ανατολικά, ποτέ όμως βόρεια που θυμίζει κίνηση φιδιού και γι αυτό ο θυμόσοφος λαός μας του έδωσε το όνομα Φίδαρης. Όμως μιας και διατρέχει έναν ορεινό τόπο γεμάτο κοτρόνια και γκρεμίλες, δέχεται το νερό αρκετών παραποτάμων και μικροχειμάρων. Οι κυριότεροι από τους παραποτάμους που ενισχύουν την πορεία του είναι ο Παλουκοβιώτικος, ο Βοτσαΐτικος, ο Κάκαβος, ο Κλεπαΐτικος, η Σκοτεινή, ο Κλεινοβίτης, ο Κότσαλος, τα Φιδάκια και ο Πόριαρης. Ο Στράβωνας, ο Απολλόδωρος και ο Πλούταρχος λένε ότι το αρχαιότερο όνομα του Εύηνου ήταν Λυκόρμας.

Η ελληνική μυθολογία θέλει τον Εύηνο, βασιλιά στην Καλυδώνα από τη γενιά του Ενδυμίωνα και του Αιτωλού. Ήταν γιος του θεού Άρη και της Δημονίκης, και ήταν αρχικώς βασιλιάς της Αιτωλίας. Παντρεύτηκε την Αλκίππη την κόρη του Οινόμαου, βασιλιά της Ηλείας. Κόρη του Ευήνου ήταν η Μάρπησσα ή Ευηνίνη, ενώ εγγονή του ήταν η Κλεοπάτρα (Σχόλια εις Ιλιάδα, Ι 556). Αδέρφια του Ευήνου ήταν ο Μώλος και ο Θέστιος.

Απόλλων, Ίρις, Μάρπησσα και ο Ιδας,

Ο Εύηνος βασίλεψε στις περιοχές της Καλυδώνας και της Πλευρώνας. Είχε τη συνήθεια να σκοτώνει όλους όσους παρουσιάζονταν για να ζητήσουν ως σύζυγο την κόρη του. Ο μύθος αναφέρει πως εξανάγκαζε τους μνηστήρες της Μάρπησσας να διαγωνισθούν μαζί του στην αρματοδρομία στην οποία ήταν ανίκητος και έκοβε το κεφάλι στους ηττημένους το οποίο και τοποθετούσε ως στολίδι στον ναό του Ποσειδώνα, πράγμα που θυμίζει τον Οινόμαο και τον μύθο του. Σε άλλη εκδοχή μάλιστα ο Εύηνος αναφέρεται πως έκτισε ολόκληρο ναό μόνο από τα κρανία αυτά! Η μεγάλη ομοιότητα των μύθων Οινομάου-Ιπποδαμείας και Ευήνου-Μάρπησσας καταλήγει σε συνένωσή τους στη μεταγενέστερη παράδοση του Πλουτάρχου: ο Εύηνος είχε νυμφευθεί την κόρη του Οινομάου. Στον αρχικό μύθο όμως σύζυγος του Ευήνου και μητέρα της Μάρπησσας είναι η Αλκίππη. Τελικώς τη Μάρπησσα την απήγαγε ο Ίδας. Παρότι η φύλαξη της βασιλοπούλας ήταν αυστηρή, ο Ίδας ο γιος του Αφάρεου, δασκαλεμένος από τον Ποσειδώνα που του έδωσε άρμα με φτεροπόδαρα άλογα έκλεψε την Μαρπήσσα ενώ χόρευε στον ναό της Άρτεμης και την μετέφερε στην Πλευρώνα. Ο Εύηνος κατεδίωξε το φτερωτό του άρμα και έφθασε στον ποταμό Λυκόρμα. Επειδή όμως δεν μπορούσε να πιάσει τον Ίδα, έσφαξε τα άλογά του και ο ίδιος ρίχτηκε και πνίγηκε στον ποταμό, ο οποίος από τότε ονομάσθηκε Εύηνος.
Ο `Ιδας και η Μάρπησσα τελικά κατέφυγαν στη Μεσσήνη, εκεί όμως ο θεός Απόλλων ερωτεύθηκε τη Μάρπησσα και θέλησε να την αρπάξει κι αυτός. Την ώρα που ο `Ιδας και ο Απόλλων μονομαχούσαν, επενέβηκε ο Δίας, ο οποίος προέτρεψε τη Μάρπησσα να διαλέξει ποιον από τους δύο θα ήθελε ως σύζυγό της. Τότε η κοπέλα, επειδή φοβήθηκε μήπως την εγκαταλείψει ο Απόλλων όταν θα γερνούσε, επέλεξε τελικά τον `Ιδα.