ΧΟΜΟΡΗ

ΘΕΣΗ: Η Χόμορη είναι κτισμένη στην νοτιοδυτική πλαγιά των μεσαίων πλευρών του όρους Αρδίνη και σε ύψος 700 μ. με αμφιθεατρική θέα. Ο λόφος του Αγίου Κωνσταντίνου αποτελεί ένα πανέμορφο δάσος που βρίσκεται πάνω από το χωριό. Τα πέτρινα σπίτια του με το παραδοσιακό κεραμίδι μοιάζουν με ανοιχτή αγκαλιά, που περιμένει φιλόξενη τον επισκέπτη.
ΟΝΟΜΑΣΙΑ: Το όνομα του χωριού φαίνεται να προέρχεται από την αρχαία λέξη "όμορος" όπου το γράμμα "χ" προέρχεται από την δασεία. Όμορη ή γειτονεύουσα κοινότητα λοιπόν.
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Το χωριό της Χόμορης, ίσως είναι το αρχαιότερο από τα χωριά της περιοχής. Η Χόμορη κατά το έτος 1775 μ.Χ. χρημάτισε μεταβατική έδρα της επισκοπής Λιδορικίου. Κατά την τουρκοκρατία λειτούργησε στην Χόμορη "Ελληνικό Σχολείο". Η Χόμορη υπήρξε η γενέτειρα τριών τουλάχιστον γνωστών επισκόπων και του μεγάλου ευεργέτη της Ναυπάκτου, του Δημητρίου Παπαχαραλάμπους, ο οποίος κληροδότησε στην πόλη λαμπρά έργα που απολαμβάνει η νεολαία και ολόκληρος ο Ναυπακτιακός λαός.
ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ: Στη Χόμορη, βρίσκεται το Μοναστήρι που είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, γνωστό με το όνομα Παναγία Καβαδιώτισσα. Η παράδοση λέει ότι η εικόνα της Παναγίας ήλθε από το χωριό Καβαδά των Αγράφων με άγνωστο τρόπο.Πότε κτίστηκε το Μοναστήρι δεν γνωρίζουμε. Η μόνη χρονολογική ένδειξη είναι το έτος 1725 σε εικόνα του τέμπλου και το έτος 1770 σε πωλητήριο συμβόλαιο, όπου προσυπογράφει ως μάρτυρας ο ιερομόναχος και εκκλησιάρχης της λαύρας Διονύσιος. Ο χαρακτηρισμός του Μοναστηριού ως λαύρας μας δίνει τον τρόπο οργάνωσης της Μονής. Η όλη εγκατάσταση απαρτιζόταν από καλύβες ή ανεξάρτητα κελιά και οι μοναχοί ζούσαν με ιδιόρρυθμο τρόπο.Από τις μοναστικές εγκαταστάσεις διασώθηκαν το καθολικό και το Ηγουμενείο. Το καθολικό, βασιλική χωρίς τρούλο, είναι αρχειακά εξακριβωμένο ότι κτίσθηκε στα 1831 από τον Ηγούμενο Κύριλλο. Το Ηγουμενείο κτίστηκε στα 1815 από τον ίδιο Ηγούμενο και έχει εντυπωσιακή δόμηση. Η εικόνα της Καβαδιώτισσας, μια σύνθετη απόδοση της Κοίμησης της Θεοτόκου, είναι τοποθετημένη στο ξυλόγλυπτο τέμπλο.Το Μοναστήρι καταργήθηκε στα 1833. Η διάλυση της Καβαδιώτισσας ήταν οριστική. Δε σβήστηκε όμως απ’ τη λαϊκή ψυχή των κατοίκων της ορεινής Ναυπακτίας.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η αρχιτεκτονική του χωριού, καθώς ένας μεγάλος αριθμός οικιών είναι πετρόκτιστες. Παλιά λειτουργούσε ο νερόμυλος του Πατούχα, αλλά σήμερα είναι εγκαταλειμμέ­νος. Στην πλατεία του χωριού υπάρχει η Μεγάλη Βρύ­ση, που κτίστηκε το 1829. Υπάρχουν οι ναοί της Αγίας Παρασκευής, πολιούχου του χωριού, του Αγίου Χαράλαμπους και του Αγίου Κωνσταντίνου. Και οι τρεις είναι κτισμένες από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Στην περιοχή υ­πάρχουν δύο σπήλαια, ανεξερεύ­νητα ακόμη, του Μαστροκώστα και της Βαθειάς.
Η ΖΩΗ ΣΗΜΕΡΑ: Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, μόλις είκοσι οικογένειες ξεχειμωνιάζουν εκεί, χωρίς παιδικές φωνές που ζωντανεύουν κάθε οικισμό. Το σχολείο είναι κλειστό εδώ και μερικά χρόνια, θυμίζοντας στους παλαιότερους παλιές ευχάριστες μέρες και φέρνοντας μελαγχολικές συγκινήσεις.Σύμφωνα με την απογραφή του 2001 η Χόμορη έχει 105 κατοίκους. Όταν όμως φθάνουν οι καλοκαιρινοί μήνες, το χωριό γεμίζει από τους ξενιτεμένους, που επιστρέφουν στις προγονικές τους εστίες και παίρνει και πάλι την παλιά του όψη.
ΠΩΣ ΘΑ ΦΘΑΣΕΤΕ ΣΤΗ ΧΟΜΟΡΗ: Για να φθάσετε στο χωριό από τη Ναύπακτο ακολουθείστε το δρόμο που φθάνει στο Χάνι Λόη – Παλιόπυργο - Ποκίστα – Πλάτανο - Χόμορη, ή ακολουθείστε από Ποκίστα τη διαδρομή προς Μηλιά – Χόμορη. Η διαδρομή από Ναύπακτο μέσω Πλατάνου είναι 55 χιλιόμετρα.